Ένα από τα δυσκολότερα πράγματα στην καθημερινή μας ζωή είναι να προσδιορίσουμε ποιός είναι ο εχθρός μας. Διότι είναι εύκολο να θεωρήσουμε τον κ. τάδε ή την κ. δείνα ως εχθρούς, αλλά αυτό, προφανώς, δεν λύνει όλα τα ζητήματα για το θέμα αυτό.
Διότι, στην μεγαλύτερη εικόνα, ο ρόλος του Κ ου και της Κ ας μπορεί να υπάρχει, αλλά δεν είναι ο καθοριστικός παράγοντας της δικής μου δυστυχίας. Άρα, ο προσδιορισμός του εχθρού είναι θέμα σύνθετο και απαιτεί γνώση και ωριμότητα. Διότι ο απέναντι είναι εύκολο να αναγνωριστεί ως εχθρός, αλλά η αναζήτηση των αιτίων της εχθρικής του συμπεριφοράς απέναντί μου δεν είναι πάντοτε εύκολα ανιχνεύσιμη.
Τα δικά του κίνητρα, οι φυσικές του ανάγκες, ο ταραγμένος ψυχικός του κόσμος και δεκάδες άλλες παράμετροι, μπορεί να έχουν συμβάλλει σε μια εχθρική του συμπεριφορά απέναντί μου, αλλά όλα αυτά δεν είναι εύκολα ανιχνεύσιμα και εξηγήσιμα στην πρακτική μας καθημερινότητα. Διότι η έννοια του Δικαίου, άρα και του εχθρού που δεν αναγνωρίζει τα δικά μου δίκαια, είναι από τις πιό σύνθετες στην ανθρώπινη λειτουργική ιστορία, και δύσκολα βρίσκει κάποιος παραδείγματα που θα επιβεβαιώσουν την προσωπική του απλοϊκή άποψη.
Για τον λόγο αυτό και στην διδασκαλία του Χριστού η προσέγγιση του θέματος είναι από τις πλέον δύσκολες, ακριβώς γιατί απαιτείται ωριμότητα, απαιτείται γνώση και πνεύμα σοφίας και αποκαλύψεως, όχι μηχανικής και αριθμητικών δεδομένων, αλλά ωριμότητα βάθους, επίγνωσης πραγμάτων μη ορατών δια γυμνού οφθαλμού. Από την ενέργεια της αυτοδικίας – ο Πέτρος έκοψε το αυτί του δούλου θεωρώντας ότι αυτό είναι δίκαιο και εν προκειμένω ο εχθρός του δασκάλου ήταν ο δούλος που έπρεπε να τιμωρηθεί ! – έως την φράση – συγχώρεσέ τους γιατί δεν ξέρουν τι κάνουν – η απόσταση είναι μεγάλη και περιλαμβάνει χιλιάδες εκτιμήσεις και συνεκτιμήσεις των δεδομένων για κάθε περίπτωση.
Η διδασκαλία του Χριστού, σύμφωνα με την οποία ο άνθρωπος της πίστης οφείλει να γίνεται τέλειος όπως ο δημιουργός μας, είναι ουτοπική, αν αφαιρεθεί το κλειδί της γνώσης και της αποκαλύψεως. Η γνωστή φράση “για όλα φταίει ο διάβολος και η αμαρτία” δεν δίνει απαντήσεις. Αντίθετα, επαναπαύει, συσκοτίζει και απομακρύνει τα ερεθίσματα για την ανακάλυψη της αλήθειας των πραγμάτων. Ο πραγματικός μου εχθρός κατά κανόνα είναι η δική μου άγνοια και ο αποκλεισμός μου από την προσέγγιση της γνώσης της αλήθειας , η οποία μας ελευθερώνει από πραγματικούς ή φανταστικούς εχθρούς.