Στην πρακτική μας καθημερινότητα θεωρείται αυτονόητο ότι το βρέφος μεγαλώνει, το παιδί γίνεται έφηβος και αργότερα ώριμος άνδρας ή γυναίκα, για να κατακτήσει την κοινωνική του θέση μέσα στον σύγχρονο κόσμο. Αυτή η αυτονόητη εξέλιξη, δεν είναι αυτονόητη στην κατάρτιση του εσωτερικού μας ανθρώπου, σε θέματα πίστεως και αρετής, ψυχικών ικανοτήτων πέραν του καθημερινού μετρίου που όλοι σχεδόν διαθέτουμε.

Διότι αξιοποιούμε τις αρετές των προγόνων μας που κληρονομήσαμε, αλλά σπάνια εμείς οι ίδιοι μπαίνουμε στον κόπο να αυξήσουμε τις δικές τους παρακαταθήκες με δική μας προσπάθεια. Και αυτό φυσικά είναι μοιραίο. Διότι καθώς η ζωή μεταβάλλεται κατά την κοινωνική της εικόνα, η ανάγκη για βαθύτερη κατανόηση των μεταβολών και των νέων συνθηκών ζωής γίνεται πιο απαιτητική.

Διότι οι τρέχουσες συνθήκες δέχονται επιδράσεις από περισσότερες παραμέτρους, και αυτό έχει ως αποτέλεσμα να παραιτούμαστε από την δική μας προσπάθεια, τόσο για κατανόηση των νέων θεμάτων που προκύπτουν, όσο και για την αντιμετώπισή τους με νέα εσωτερικά εφόδια. Και φυσικά το αποτέλεσμα είναι εμείς να αφήνουμε τους εαυτούς μας στο ρεύμα της κοινωνικής ισοπέδωσης, χωρίς αντίβαρα και προσωπικές επιλογές στα κρίσιμα ζητήματα.

Αυτός ήταν και ο λόγος που ο ίδιος ο Χριστός εστίασε την διδασκαλία του στον έσω άνθρωπο, στην ψυχή του ατόμου και όχι στην κοινωνική εικόνα, ακριβώς γιατί αυτή δέχεται επιδράσεις από μη ελεγχόμενους από εμάς εξωτερικούς παράγοντες, ενώ ο έλεγχος του εσωτερικού μας ανθρώπου, της ψυχής μας, είναι – ή θα έπρεπε να είναι – αποκλειστική αρμοδιότητα του κάθε φυσικού προσώπου.

Αυτό δηλώνει ότι καθένας πρέπει με την πάροδο του χρόνου να προχωρά προς την πορεία της τελειότητας, προς τον άρτιο έλεγχο του εσωτερικού μας ανθρώπου, αφήνοντας πίσω την βρεφική και νηπιακή ανευθυνότητα. Κάτι που δεν μπορεί να γίνει χωρίς την έξτρα δύναμη που παρέχει η πίστη στην ανάσταση του Χριστού και η εφαρμογή της δικής του διδασκαλίας.

Και τούτο διότι ο ίδιος ξεκαθάρισε με απόλυτο τρόπο ότι η πίστη είναι μεν το εφόδιο που βρίσκεται μέσα μας από τον δημιουργό, αλλά απαιτείται προσωπική καλλιέργεια μέσα από την γνώση και την εφαρμογή των δικών του λόγων, της δικής του διδασκαλίας. Σε διαφορετική περίπτωση, η πίστη μας νηπιάζει και εξαντλείται σε τύπους μόνον και όχι στο περιεχόμενο. Τυποποιείται στην επανάληψη τύπων χωρίς αίσθηση της πραγματικότητας και του ρόλου του ζώντος θεού στην προσωπική μας καθημερινότητα.

Ο αναγκαστικός περιορισμός του ατόμου, δηλαδή ο ακούσιος περιορισμός από την επαφή και την επικοινωνία – με όλο το περιεχόμενο που μπορεί να περιλαμβάνεται και στις δυο αυτές έννοιες – είναι χαρακτηριστικό της δουλείας και όχι της ελευθερίας. Οι μη ελεύθεροι άνθρωποι βιώνουν περιορισμούς στις επιδιώξεις και τους στόχους της ζωής τους, περιορισμούς που επιβάλλονται από τρίτους προκειμένου να παραμείνουν δούλοι ή υπό επιτροπεία, παρά την δική τους αντίθετη γνώμη.

Και αυτό είναι προφανές ότι αντίκειται στις αρχές που χαρακτηρίζουν έναν άρχοντα, ένα πλάσμα δημιουργημένο να ζει και να κινείται με βάση την εξουσία του δημιουργού του και όχι τους κανόνες των γύρω του. Και φυσικά δεν γίνεται λόγος για τους ανθρώπινους νόμους που ρυθμίζουν την κοινωνική μας σχέση και συμπεριφορά, αλλά το θέμα αφορά τον εσωτερικό μας κόσμο, αφορά πίστη και πιστεύω, αφορά σχηματισμούς και οραματισμούς μέλλοντος, αφορά προοπτικές και όχι κριτική του παρελθόντος.

Και αυτό ήταν – και είναι – το μήνυμα της διδασκαλίας του Χριστού. Δεν ήλθε να διδάξει την καταστροφή του παρελθόντος, αλλά να υποδείξει και να διδάξει την πορεία του μέλλοντος. Ήλθε να δείξει πώς ο άνθρωπος που ενδιαφέρεται για την ζωή και την προοπτική της ζωής, πρέπει να σκέφτεται και να οραματίζεται το μέλλον του, ατομικό και κοινωνικό, όχι με βάση την μικρότητα της εξαναγκαστικής και δουλικής καθημερινότητας ή τις ενοχές από τις αποτυχίες του παρελθόντος, αλλά με βάση την λειτουργία των εφοδίων του δημιουργού και τον στόχο που ο φυσικός άνθρωπος έχει να κατακτήσει.

Μετά δηλαδή την νηπιακή αθωότητα και την νεανική έπαρση της σωματικής δύναμης, η ζωή διδάσκει την βαθύτερη έννοια και αξία της. Διδάσκει τα καλύτερα και ουσιαστικότερα. Διδάσκει την επίγνωση της αλήθειας και όχι την απλουστευμένη εικόνα που μπορεί να περιέχει παγίδες και αδιόρατες αποκλίσεις από την πορεία της ζωής, πορεία που μπορεί να οδηγεί σε αδιέξοδα ή και μάταιες πρακτικές.

Η εξέλιξη από το νηπιαγωγείο και την αθωότητα στο πανεπιστήμιο και την επίγνωση της αλήθειας των πραγμάτων, είναι ο μονόδρομος για την διακράτηση της ορθής εικόνας της δημιουργίας και των δυνάμεων που ο δημιουργός έχει διαθέσιμες για την επιτυχή λειτουργία της καθημερινότητας, αλλά και την διατήρηση της προοπτικής της αιωνιότητας.

Η διδασκαλία του Χριστού ότι εγώ ήλθα “ίνα ζωήν έχωσι και περισσόν έχωσι”, καταδεικνύει την σοφία και την πρόνοια του δημιουργού για επιτυχία, με πρώτο απαραίτητο στοιχείο την εσωτερική εξέλιξή μου από την απλότητα της πίστης, στην επίγνωση της αλήθειας, άσχετα αν προς το παρόν η δική μου άγνοια με καθιστά δούλο ή αδύναμο απελεύθερο για να κάνω τις προσωπικές μου επιλογές. Επιλογές, οι οποίες θα μεταφέρουν την δική μου καθημερινότητα από την στέρηση στο περίσσευμα ζωής.

Επειδή η ζωή μας εξελίσσεται καθημερινά, είναι προφανές ότι αυτό δεν είναι στοιχείο στατικότητας και στασιμότητας, αλλά είναι στοιχείο δυναμικό, είναι στοιχείο παραγωγικό, είναι στοιχείο που αποδεικνύει ότι είμαστε ζωντανοί και όχι αποθανόντες. Και προφανώς, οι δυνάμεις που επιδρούν για να υπάρχει η εξέλιξη, είναι δυνάμεις έξω από εμάς και πολύ μακριά από εμάς.

Μάλιστα είναι βέβαιο ότι όχι απλώς είναι έξω από εμάς, αλλά εμείς οι ίδιοι δεν μπορούμε να κατανοήσουμε ούτε την δυναμική τους, ούτε τον πλούτο τους, ούτε και να σταθμίσουμε τις πηγές αυτών των δυνάμεων. Διότι, αν τις αναζητήσουμε λχ στην διάσπαση του ατόμου, αυτό σημαίνει ότι είμαστε σε περιορισμένη κατανόηση, διότι οι δυνάμεις που δημιούργησαν το άτομο και το περιεχόμενό του είναι ισχυρότερες από το δημιούργημα.

Άρα, έχουμε πολύ δρόμο να διανύσουμε ως άτομα και ως ανθρωπότητα, προκειμένου να δώσουμε απαντήσεις στα μεγάλα αυτά ερωτήματα της ζωής και όχι μόνον. Διότι, αμέσως μετά προκύπτουν και άλλα ερωτήματα, βαθύτερα και πιο κρίσιμα, όπως λχ προς τι όλα αυτά; Γιατί υπάρχει ο κόσμος, γιατί εγώ υποφέρω, γιατί υπάρχουν ασθένειες, γιατί πεθαίνουμε, γιατί, γιατί, και χιλιάδες άλλα γιατί που δεν έχουμε απάντηση. Αυτό σημαίνει ότι παρ’ όλη την εξέλιξη, την γνώση μας και την τεχνολογία που μας υπηρετεί, δεν έχουμε φτάσει ακόμη στο σημείο που όλοι θα θέλαμε, δηλαδή να έχουμε πρακτικές απαντήσεις σε όλα τα μεγάλα και μικρά ερωτήματα και αδιέξοδα της ζωής.

Από την μια λοιπόν καλή και απαραίτητη είναι η ηλικία των βρεφών και των νηπίων, αλλά κάποια στιγμή έρχεται και η περίοδος της ευθύνης, της ατομικής και φυσικά της κοινωνικής, αφού όλοι μαζί ζούμε, και ο ένας επηρεάζει τον άλλον, θετικά ή αρνητικά. Αυτό σημαίνει ότι ο άνθρωπος, άρα και η ανθρωπότητα, πρέπει να αφήσει στην άκρη την ανέξοδη αδιαφορία για το μέλλον, και με σεβασμό στις αξίες της ζωής και όχι του θανάτου, να περάσει στην φάση της ωριμότητας και της ευθύνης.

Μιας ευθύνης που δεν δηλητηριάζεται μόνον από τις κοινωνικές αδικίες, αλλά πηγάζει από μέσα μας, είναι πράξη της δικής μας ατομικής συνείδησης, και εκεί ακριβώς πρέπει να δοθεί έμφαση στην καλλιέργεια. Διότι καλό και απαραίτητο το σήμερα, το παρόν, το συμφέρον μου. Όμως οι δείκτες της ζωής δεν δείχνουν μόνον σύνολα, αλλά δείχνουν και την ευθύνη του ατόμου, αναδεικνύουν τον ρόλο του εσωτερικού μας ανθρώπου, της περιοχής της συνειδήσεως μας, όπου καλλιεργούνται οι αρετές ή οι κακίες, και προφανώς εκεί πρέπει να δοθεί από τον καθένα μας ιδιαίτερη φροντίδα.

Η εξ ύψους δύναμη είναι η έξτρα δύναμη της πίστης στην ανάσταση, η οποία μπορεί να συμπληρώνει την καθημερινή μερίδα δύναμης που έχω ανάγκη, και σταδιακά να διευρύνει και τις δεξαμενές του εσωτερικού μου ανθρώπου, για μεγαλύτερες κατακτήσεις και επιδόσεις.

Η ανάπτυξη του σώματός μας και των ατομικών μας ικανοτήτων – κίνηση, ομιλία, σκέψη, κλπ – είναι το καλό παράδειγμα για την ζωή του εσωτερικού μας ανθρώπου. Διότι όπως αυτά αναπτύσσονται σε κάθε φυσικό πρόσωπο, έτσι και στον εσωτερικό μας κόσμο οι ικανότητές μας αναπτύσσονται, όχι βέβαια αυτόματα, όπως συμβαίνει με το σώμα μας, αλλά με την δική μας πρωτοβουλία, με την δική μας εξουσία και με την δική μας απόφαση.

Ενώ δηλαδή το σώμα μας και οι φυσικές μας ικανότητες αναπτύσσονται χωρίς την δική μας επιλογή, στον εσωτερικό μας κόσμο τίποτα δεν αναπτύσσεται χωρίς την δική μας απόφαση και πρωτοβουλία. Κάθε άνθρωπος αποφασίζει να στραφεί προς την καλλιέργεια και την αύξηση του εσωτερικού του ανθρώπου – των συναισθημάτων, των εσωτερικών του αναζητήσεων για τα ζητήματα της ζωής κλπ, και χωρίς την ατομική μας απόφαση καμία πρόοδος δεν μπορεί να υπάρξει στην ανάπτυξη του εσωτερικού μας ανθρώπου και των εσωτερικών μας ικανοτήτων.

Διότι μέσα μας αναπτύσσεται η ικανότητα της κατανόησης των μη ορατών ακόμη πραγμάτων. Δηλαδή μέσα μας κατοικεί και εκεί λειτουργεί το εφόδιο της πίστης, το οποίο βρίσκεται μέσα μας από τον ίδιο τον δημιουργό μας, αλλά νηπιάζει, δεν είναι ώριμο και δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της προσωπικής μας καθημερινότητας. Και αυτό φυσικά έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια προσωπικών δεδομένων, έχει ως αποτέλεσμα την υποταγή μας σε θελήματα άλλων και όχι δικά μας, έχει ως αποτέλεσμα την εξυπηρέτηση άλλων συμφερόντων και όχι των προσωπικών μας αναζητήσεων, έχει ως αποτέλεσμα την συσκότιση της προοπτικής της ζωής μας και την αρπαγή των δικών μας ευκαιριών.

Διότι χωρίς την πίστη, χωρίς την ανάπτυξη της πίστης στο όριο της ωριμότητας που μας υπέδειξε ο ίδιος ο Χριστός, παραμένουμε ικανοί μόνον για την κάλυψη των καθημερινών αναγκών. Άρα ζούμε χωρίς την προοπτική της αιωνιότητας που ο δημιουργός έχει καθορίσει ως συστατικό στοιχείο της καθημερινότητας. Ενώ δηλαδή είμαστε δημιουργημένοι για άλλες προοπτικές, εμείς καταναλίσκουμε τις ελάχιστες δυνάμεις της πίστης που έχουμε, στην δράση μας για τον άρτο τον επιούσιο και τίποτα άλλο.

Διότι επιστρέφουμε το βράδυ από την κούραση της ημέρας για τον βιοπορισμό, και διαπιστώνουμε ότι έχουμε εξαντληθεί ψυχικά, έχουμε ξοδέψει όλο το ημερήσιο απόθεμα που είχαμε, με αποτέλεσμα οι σκέψεις μας να είναι ατροφικές, αδύναμες, χωρίς προοπτικές μέλλοντος. Και φυσικά η ψυχική μας δύναμη ακολουθεί την πτωτική πορεία της σωματικής μας ικανότητας, ενώ θα έπρεπε όχι μόνον πτωτική πορεία να μην έχει, αλλά να ανατροφοδοτεί ακόμη και το σώμα μας με ελπίδα και αισιοδοξία για ένα καλύτερο αύριο.

Το ερώτημα “ποιο είναι πιο σημαντικό, το νηπιαγωγείο ή το πανεπιστήμιο” είναι ουτοπικό, γιατί κανένα δεν υπάρχει χωρίς το άλλο. Κανείς δεν πάει στο πανεπιστήμιο, αν πρώτα δεν περάσει από το νηπιαγωγείο. Και κανείς δεν ολοκληρώνεται ως άνθρωπος επιστήμονας αν δεν εξαντλήσει όλες τις μαθησιακές του ικανότητες.

Με άλλα λόγια, κάθε βαθμίδα παιδείας προσφέρει την δική της συμβολή στην ολοκλήρωση της προσωπικότητας του ατόμου, και όποιος το αμφισβητεί είναι εκτός πραγματικότητας και επικίνδυνος. Διότι τα κενά στην μαθησιακή και εμπειρική ζωή του ανθρώπου, είτε τα ανώτερα είτε τα κατώτερα, έχουν αρνητικές συνέπειες όχι μόνον στο ένα φυσικό πρόσωπο, αλλά και στην αλυσίδα της κοινωνίας μας, αφού κανείς δεν υπάρχει χωρίς τον άλλον.

Αυτός ήταν και ο λόγος που στην διδασκαλία του Χριστού, όπως αυτή μας έχει παραδοθεί μέσα από την Καινή Διαθήκη, υπάρχουν όλα τα αναγκαία στάδια της προσωπικής μας ολοκλήρωσης. Υπάρχουν τα αρχικά στοιχεία των λόγων του Χριστού, υπάρχουν τα μαθήματα των διδασκάλων και των καθηγητών, αλλά υπάρχουν και τα μαθήματα της ώριμης περιόδου, υπάρχουν και τα στάδια της τελειότητας. Και προφανώς καθένας από τους ανθρώπους που ακολουθεί την διδασκαλία του Χριστού οφείλει να βλέπει και να παρακολουθεί την ατομική του πορεία μέσα σε αυτήν την αναγκαία εξέλιξη προς την ωριμότητα και την τελειότητα.

Η επίγνωση αυτής της αλήθειας μεταβάλλει τον άνθρωπο από υψηλόφρονα σε ταπεινό, από αργό και αδιάφορο σε ενεργό και δοκιμασμένο πολίτη, όχι μόνον στα θέματα της ορθής πίστεως, αλλά και στην πρακτική καθημερινή μας ζωή. Ο ικανός στα πράγματα της πίστης, σύμφωνα με την ορθή δόξα της πίστης και όχι με τις ανθρώπινες “υπερδοξίες” ή “παραδοξίες”, είναι ικανός και στην διαχείριση της καθημερινότητας, όχι μόνον της ατομικής, αλλά και της συλλογικής, ανάλογα με την κοινωνική του συμμετοχή στα δρώμενα του τόπου του και όχι μόνον.

Κάθε κοινωνία που έχει στην διάθεσή της ώριμους και ταπεινούς επιστήμονες γνώσης και επίγνωσης της αλήθειας των πραγμάτων και όχι ικανούς στην εξαπάτηση των άλλων, έχει περισσότερες πιθανότητες να αποφύγει αδιέξοδα και να κατακτήσει υψηλότερους στόχους για την βελτίωση της ζωής των ατόμων όχι μόνον για το σήμερα, αλλά και για το αιώνιο παρόν.