Η σωστή εκτίμηση για τον εαυτό μας είναι βασική αρετή για την καθημερινή μας ζωή.

Δεν είναι θεωρητικό το θέμα, αλλά είναι απόλυτα πρακτικό και αφορά κάθε κίνηση που κάνουμε, μικρή ή μεγάλη στη ζωή μας. Πολύ περισσότερο αυτό είναι πολύτιμο όταν το θέμα είναι η ζωή και όχι ένα θέμα της ζωής. Ορθή αντίληψη για τα θέματα της ζωής, κατά κανόνα συνεπάγονται και ορθές κινήσεις στην καθημερινότητα. Λάθος αντίληψη για την ζωή είναι προφανές ότι θα φέρει και λανθασμένες κινήσεις που μπορεί να συνεπάγονται ζημιές ή και καταστροφές.

Αυτό ήταν και ο λόγος που ο ίδιος ο Χριστός παρέμενε στα απλά και καθημερινά παραδείγματα από την ζωή της υπαίθρου ή την κοινωνική ζωή της εποχής εκείνης, ώστε οι ακροατές του να μην ζούν σε ένα πλασματικό και θεωρητικό κόσμο, αλλά να ζούν μέσα στον πραγματικό καθημερινό κόσμο, από τον οποίο θα βγάζουν τα συμπεράσματά τους για την ζωή και όχι μόνον για τις προσωπικές τους εμπειρίες.

Ο καθρέφτης δηλαδή που ήθελε ο Χριστός να δημιουργήσει δεν ήταν καθρέφτης παραποίησης και διαστροφής της πραγματικότητας, αλλά ήταν ένας καθρέφτης που καθένας θα μπορεί να βλέπει τον πραγματικό εαυτό του και στην συνέχεια να συγκρίνει τον εαυτό του με ένα πρότυπο: πρώτα τον Αδάμ και στην συνέχεια με τον ίδιο τον Χριστό.

Μόνο μέσα από αυτά τα δυο πρότυπα μπορούμε να έλθουμε σε πραγματική αυτοκατανόηση και κατανόηση του περιβάλλοντος και των συνθηκών μέσα στις οποίες ζούμε. Η ορθή αξιολόγηση των θεμάτων της προσωπικής μας πίστης είναι η αφετηρία για κάθε καλό στην καθημερινότητά μας. Το αντίθετο οδηγεί σε μάταιη καθημερινότητα και τυφλή αιωνιότητα.

Ενώ οι ιδέες μας είναι πολύτιμες, ενώ τα συναισθήματά μας είναι κρίσιμα, ενώ οι σχεδιασμοί μας είναι απαραίτητοι, ωστόσο δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η διαχείριση της επικαιρότητας και της καθημερινότητας παίζει τον κυρίαρχο ρόλο στην ζωή μας ολόκληρη.

Εάν δηλαδή δεν είμαι σε θέση να κατανοήσω και να διαχειριστώ την επικαιρότητα, τα θέματα που ανακύπτουν καθημερινά στην προσωπική ζωή αλλά και στις ζωές για τις οποίες είμαι υπεύθυνος – οικογενειακά, εργασιακά, κοινωνικά κλπ – τότε είναι προφανές ότι η ζωή μου δεν είναι αποτελεσματική.

Λάθος κατανόηση των καθημερινών θεμάτων, της προσωπικής – και όχι μόνον – επικαιρότητας, σημαίνει και λάθη κατά την αντιμετώπιση των θεμάτων αυτών. Λάθος χειρισμός των θεμάτων της επικαιρότητας, της κρίσιμης δηλαδή κάθε φορά στιγμής, συνεπάγεται τραγωδίες μικρές ή μεγάλες.

Λάθος αξιολόγηση και ιεράρχηση των ζητημάτων που προκύπτουν κάθε στιγμή, είναι προφανές ότι θα φέρει και λάθος αποτελέσματα. Για τον λόγο αυτό η ορθή εκτίμηση της επικαιρότητας παίζει καθοριστικό ρόλο στην ζωή μας. Και αυτό είναι το βασικό μήνυμα για μια αποτελεσματική προσωπική και κοινωνική ζωή που ήθελε να δώσει ο ίδιος ο Χριστός και κατόπιν οι μαθητές του.

Ο δημιουργός μας δεν είναι νεκρός αλλά ζωντανός. Η ζωή μας δεν είναι μόνον εφήμερη, αλλά έχει και προοπτικές αιωνιότητας ήδη από την εποχή της δημιουργίας. Και όσο καλύτερα κατανοούμε αυτή την αλήθεια, ότι δηλαδή ο δημιουργός μας συνεχίζει να ζει και ενδιαφέρεται να κατευθύνει την προσωπική μας καθημερινή ζωή, τόσο ασφαλέστερα αποτελέσματα θα προκύπτουν καθημερινά κατά την διαχείριση της δικής μας επικαιρότητας.

Η κατανόηση του εγώ μας είναι ένα από τα πιο κρίσιμα ερωτήματα του ανθρώπου διαχρονικά.

Όποιος ήξερε τον εαυτό του, τις ικανότητες και τα ελαττώματά του, τι ήθελε και τι δεν ήθελε, αυτός ήταν πάντοτε πετυχημένος.

Η αντίθετη εικόνα είναι του αποτυχημένου. Η άγνοια δηλαδή του εγώ, η άγνοια του εσωτερικού μου ανθρώπου, η άγνοια και ασάφεια των στόχων και των προθέσεων, δημιουργεί κενά, δημιουργεί αταξία και ταραχή με αποτέλεσμα την αδράνεια ή και την αυτοκαταστροφή.

Πρώτη λοιπόν προτεραιότητα είναι η επίγνωση του εαυτού μας, της περιοχής μας όπου λαμβάνονται όλες οι αποφάσεις για την καθημερινότητά μας.

Η εσωτερική επίγνωση και επάρκεια φέρνει πραότητα και ηρεμία σκέψης, άρα και καλές προϋποθέσεις για μια ισορροπημένη στάση ζωής. Και μπορεί η στροφή προς τον εσωτερικό μας κόσμο να είναι μια επώδυνη εμπειρία, δηλαδή να αναγνωρίσω τα λάθη και τις αδυναμίες μου, μπορεί να είναι μια επικίνδυνη αποστολή, ωστόσο δεν υπάρχει άλλος δρόμος. Χωρίς την προσωπική εσωτερική επίγνωση και επάρκεια το μέλλον είναι σκοτεινό, οι δρόμοι είναι επικίνδυνοι, ταραγμένοι και αβέβαιοι.

Γι αυτό και η μετάνοια, η αναγνώριση δηλαδή των λαθών μου, του εγώ μου, είναι η πρώτη πράξη που σηματοδοτεί την νέα πορεία: από τον εγωισμό στην ταπείνωση, από την υπερηφάνεια στην κατανόηση από την άγνοια στην επίγνωση των πολυτίμων πραγμάτων που μας συνδέουν με την πηγή της ζωής και όχι μόνον με τις εμπειρίες της καθημερινότητας.

Η μεγαλύτερη δυσκολία στα βήματα της αναζήτησης του δημιουργού είναι η άγνοια της ουσίας και της περιουσίας.

Είναι η άγνοια του περιεχομένου των λέξεων και των εννοιών, είναι η άγνοια των Ιερών Γραμμάτων. Δηλαδή άλλα λέει η Βίβλος και άλλα καταλαβαίνουμε εμείς, όπως συμβαίνει και στα περισσότερα ζητήματα της ζωής μας.

Αυτός άλλωστε είναι και ο λόγος που η επανάληψη είναι η μητέρα της μάθησης, διότι μπορεί να ακούω κάτι, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι έχω καταλάβει και την ουσία του νοήματος. Η αλλαγή  των εννοιών μέσα στους αιώνες, η αποξένωση από τις αλήθειες που παράγουν έννομα και δυναμικά αποτελέσματα, η εσωτερική μας συρρίκνωση για την αναζήτηση της ουσίας και όχι μόνον της εξωτερικής εικόνας των πραγμάτων, είναι μερικές μόνον από τις αιτίες που μας οδηγούν στην αδράνεια των αναζητήσεων της πηγής της ζωής.

Η έννοια της βασιλείας του θεού, φράση που μεταφέρεται για αιώνες από στόμα σε στόμα, δεν σημαίνει ότι κατανοήσαμε και το περιεχόμενό της. Διότι η δική μας εικόνα είναι η εικόνα των βασιλέων, δηλαδή των ανθρώπων που έχουν τον τίτλο και τα προνόμια, των ανθρώπων που έχουν την ειδική ενδυμασία – για τους προηγούμενους αιώνες – ή το στέμμα για τις σύγχρονες βασιλείες, αλλά αυτό προφανώς δεν είναι το ζητούμενο στην κατανόηση της φράσης που είπε ο Χριστός “ζητάτε πρώτα την βασιλεία του θεού”.

Πρώτον διότι ένας είναι πάντοτε ο βασιλιάς, άρα δεν μπορεί να γίνουμε όλοι βασιλείς, και δεύτερον διότι η βασιλεία δεν εξαντλείται στο φυσικό πρόσωπο, αλλά έχει και ουσιαστικό περιεχόμενο αξιών, δυνάμεως, προστασίας και πλούτου, πρόσκαιρου αλλά και αιώνιου.

Για τον λόγο αυτό ο Χριστός επιμένει στο “κατανοήσατε”, δηλαδή να κατανοήσετε το περιεχόμενο και όχι μόνον τα εξωτερικά χαρακτηριστικά, την ουσία και όχι τον τύπο, την προσωπική σας περιουσία που βρίσκεται αποθησαυρισμένη μέσα στην έννοια αυτή, άρα περιμένει την δική σας έρευνα και κατανόηση, ώστε να γίνεται κύριοι και να αξιοποιήσετε τους θησαυρούς που σας ανήκουν.

Για την κατανόηση του κόσμου, εκτός από την προσοχή και την επιμονή μας, απαραίτητη προϋπόθεση είναι και ένας σταθερός στόχος για την ζωή μου.

Και τούτο διότι αναπόφευκτα όλα τα βλέπουμε μέσα από ένα προσωπικό και εντελώς ατομικό πρίσμα και ο ισχυρός παράγοντας είναι η καθημερινότητά μου. Άλλο δηλαδή βλέπει ο πιλότος και άλλα οι επιβάτες.

Και αν ο στόχος μου είναι από την Αθήνα να πάω στην Αμερική, τότε η ακολουθία των χωρών που θα συναντήσω είναι δεδομένη. Διαφορετική εικόνα χωρών θα συναντήσω αν προορισμός μου δεν είναι η Αμερική αλλά η Κίνα. Ο στόχος συνεπώς προδικάζει σε μεγάλο μέρος και την αλληλουχία των εικόνων και των εμπειριών μου.

Και αυτό, ενώ είναι ένα απόλυτα κρίσιμο στοιχείο στην καθημερινότητά μας και όλοι το βιώνουμε κάθε στιγμή της ημέρας μας, ωστόσο όταν ερχόμαστε στα θέματα της πίστης εκεί εφαρμόζουμε ένα ακατανόητο κανόνα, χωρίς στόχους, χωρίς προσδοκίες, χωρίς ελπίδα.

Αντίθετα, αφημένοι εντελώς στις ριπές του καθημερινού ανέμου, μεταφερόμαστε μια από δω και μια από εκεί, χωρίς σκοπό και χωρίς καμιά κριτική για την άσκοπη περιπλάνησή μου. Και αυτό ακριβώς ήθελε ο Χριστός να κατανοήσουν οι δικοί του μαθητές, εσείς και εγώ, οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί.

Στόχος και μέθοδος κατάκτησης του στόχου, είναι οι απαραίτητες προϋποθέσεις για μια πετυχημένη καθημερινότητα, ευθυγραμμισμένη προς την ζωή του αιώνιου δημιουργού μας. Και αυτό είναι αναμφίβολα μια επικίνδυνη αποστολή:   για την κατανόηση του κόσμου πρώτα και του δημιουργού μας στη συνέχεια.