Αρχεία για: Μάρτιος 2024

Όταν η επέκταση των φίλων και των γνωστών μεγαλώσει στην ατομική και κοινωνική μας ζωή, οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν είναι πολλοί και αυστηροί. Διότι, μπορεί εκ πρώτης όψεως η φήμη και η αναγνώριση να μάς προσφέρουν χαρά και ικανοποίηση, αλλά αυτό αργότερα θα φέρει και την κριτική και την κατάκριση – κανείς δεν ζει χωρίς λάθη – και αυτό σημαίνει δύσκολες ώρες για το άτομο που επεκτάθηκε εκτός ορίων αντοχής.

Διότι, το πρώτο πράγμα που υποσκάπτει η υπερβολική έκθεση στον περίγυρό μας, είναι η αυτοπεποίθηση και η πίστη στο έργο που παρουσιάσαμε και αποτέλεσε – αυτό το έργο – την αιτία της φήμης. Με λίγα λόγια, η δόξα δεν έφερε θετικό αποτέλεσμα, αλλά τα αποτελέσματα υπέσκαψαν και ελλάττωσαν την πληρότητα που είχα νωρίτερα. Και αυτό δεν είναι, βέβαια, κέρδος, αλλά είναι ζημία. Επομένως, η πρώτη ανταπόδοση και εκτίμηση από την προβολή και τον έπαινο δεν θα πρέπει να είναι η δύναμη και το χειροκρότημα της αναγνώρισης, αλλά να είναι το απόθεμα, το οποίο θα παραμείνει μέσα στο άτομο, και αυτό το απόθεμα θα αξιοποιηθεί στο μέλλον για μια καλύτερη εξέλιξη. Και, εφόσον προκληθεί ζημία, τότε θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί, διότι μπορεί την επόμενη φορά να αποβεί μοιραίο για την ατομική μας ζωή.

Το παράδειγμα του Χριστού ήταν ότι, όλοι όσοι  τον χειροκροτούσαν και τον αναγνώριζαν καθημερινά, την δύσκολη στιγμή της κοινωνικής του κριτικής και κατάκρισης κανένας δεν στάθηκε κοντά του, αλλά όλοι τον εγκατέλειψαν, όσοι θα μπορούσαν να έχουν αντισταθεί στην άδικη ούτως ή άλλως καταδίκη του. Όταν ο κόσμος κινείται ως μάζα, είναι δύσκολο να αντισταθείς ακόμη και στα πιο παράλογα πράγματα, όπως στην περίπτωση της απελευθέρωσης του ληστή αντί για τον αθώο Ιησού. Για τον λόγο αυτό και στην διδασκαλία του ο Χριστός δεν έδωσε μεγάλη αξία στην πρώτη εξωτερική αναγνώριση, αλλά έδωσε την μεγαλύτερη αξία για το άτομο στην σταθερή μαθητεία και επίγνωση της αλήθειας των πραγμάτων και της κοινωνίας. Τα χειροκροτήματα και η αναγνώριση δεν προσθέτουν, αλλά αφαιρούν – συνήθως – από τα υφιστάμενα δεδομένα και τον πλούτο του ατόμου.

Η βάση πάνω στην οποία θα στηριχθεί όποιος ενδιαφέρεται να προσφέρει στην κοινωνία μέσω της δικής του συμβολής, είναι η ανταπόδοση από τον δημιουργό και όχι από την ευμετάβλητη κοινωνική συμπεριφορά και αναγνώριση. Όταν η ανταπόδοση αναμένεται από τον δημιουργό, τότε υπάρχουν πιθανότητες και η κοινωνία να αντιληφθεί και να αξιοποιήσει τα δώρα που οδήγησαν στην δική σου επιτυχία, ώστε και άλλοι να ενδιαφερθούν να ακολουθήσουν τον δικό σου παράδειγμα και να γίνει μια μεγαλύτερης κλίμακας βελτίωση της κοινωνικής αδικίας, που μάς ενοχλεί όλους τους ζωντανούς πάνω στην γη. 

Η καθημερινή μας προσπάθεια να αποκτήσουμε  περισσότερα ή να γίνουμε λίγο καλύτεροι από ό,τι είμαστε σήμερα, είναι γεγονός παγκόσμιο και ατομικό. Ενώ, δηλαδή, όλοι προσπαθούμε να αποκτήσουμε περισσότερα, είτε στον εσωτερικό μας κόσμο είτε στην κοινωνική μας ζωή, από την άλλη δεν αντιλαμβανόμαστε την αξία και την σημασία όλων των εμπειριών που αποκτούμε καθημερινά, ώστε να θέσουμε την ζωή μας σε μια τροχιά μόνιμης βελτίωσης.

Δηλαδή, να θέσουμε τις βάσεις για μια ανανεωτική δύναμη και προοπτική μέλλοντος, ώστε οι προσπάθειές μας να μην έχουν μόνο ημερομηνία λήξης ως στοιχεία της καθημερινότητας – όλα τα ζητήματα της καθημερινότητας και οι ανάγκες τους έχουν προσωρινό, αν και πολύτιμο, χαρακτήρα, αλλά κατά την περίοδο της ατομικής μας ζωής να θέσουμε και τα θεμέλια μιας ευρύτερης και πιο μακροχρόνιας τροχιάς με επεκτάσεις μέλλοντος, εγγύς, απώτερου, απώτατου ή και αιώνιου για όσους ενδιαφέρονται και για αυτή την προοπτική. Διότι, όλα όσα κάνουμε ή απολαμβάνουμε πάνω στη γη κατά την διάρκεια του βίου μας, όσο πολύτιμα και αν είναι στην ατομική ή κοινωνική μας καθημερινότητα, δεν μπορούν να υπερβούν το όριο της ατομικής μας ύπαρξης πάνω στον πλανήτη, αλλά χάνονται όλα με την έξοδό μας από την επίγεια ζωή.

Διότι, μπορεί να αποκτήσουμε δόξα ή πλούτο, αλλά όλα αυτά έχουν το δικό τους τέλος που δεν μπορεί να υπερβεί το όριο της επίγειας ζωής. Άρα, ό,τι και αν κάνουμε όσο ζούμε, αυτό δεν μπορεί να ξεπεράσει το φυσικό όριο της ζωής του ατόμου ή, εάν κερδίσει και κάποια επίγεια δόξα, αυτή δεν μπορεί να έχει διαχρονική ή – πολύ περισσότερο – αιώνια αξία, αλλά τελευτά μαζί με το άτομό του. Και εδώ βρίσκεται το πρόβλημα. Διότι, όσο ζούμε, καλλιεργούμε όλοι την επίγεια επιτυχία μας, αν και όλοι γνωρίζουμε – ή οφείλουμε να γνωρίζουμε – ότι αυτή η επιτυχία δεν μπορεί να διαρκέσει επ’ άπειρον, διότι κατά κανόνα χάνεται μαζί μας στο τέλος του βίου μας.

Και εδώ έρχεται η διδασκαλία του Χριστού να θέσει ένα νέο θεμέλιο. Ό,τι και αν κάνει και πετύχει το άτομο στην επίγεια ζωή του, αυτό δεν μεταφέρεται πέραν του ατομικού του ορίου ζωής, διότι δεν έχει την δύναμη να αντέξει την διαχρονικότητα ή – για όποιον επιθυμεί – και την αιωνιότητα. Η μόνη επιλογή για όσους ενδιαφέρονται όχι μόνον για την καλύτερη καθημερινότητα αλλά και για την διαχρονικότητα ή και την προοπτική της αιωνιότητας, είναι η αναζήτηση του δημιουργού, ο οποίος διαθέτει και τα στοιχεία της αιωνιότητας παράλληλα με τις καλύτερες επιλογές, ώστε μαζί με την επιμελημένη και αποτελεσματική καθημερινότητα, να καλλιεργείται και η προοπτική του μέλλοντος, εγγύς, απώτερου, απώτατου ή και αιώνιου για όποιον θεωρεί ότι αυτό θα είναι το δικό του καλύτερο πράγμα κατά τον επίγειο βίο του. 

Η κινητικότητα που έχουμε κάθε μέρα όλοι οι ζωντανοί άνθρωποι σκοπεύει στην επιτυχία και στην βελτίωση της ατομικής μας ζωής, και κατ’ επέκταση και στον περίγυρο και την κοινωνία. Διότι, αυτή η κινητικότητα υφίσταται μέσα μας από την εμβρυϊκή μας ηλικία και κανείς δεν μπορεί να την αποβάλλει από την δική του καθημερινότητα. Είναι, δηλαδή, ένα ατομικό στοιχείο, το οποίο εκδηλώνεται κάθε στιγμή σε κάθε ζωντανό άνθρωπο, και τον οδηγεί στην ατομική του δραστηριότητα.

Κανείς φρόνιμος δεν μπορεί να αλλάξει αυτό το δεδομένο της προσωπικότητάς του, ανεξάρτητα από την ένταση και την έκταση στην οποία εφαρμόζεται αυτό το στοιχείο και τις συνέπειες που έχει στην πραγματικότητα. Είναι, δηλαδή, έμφυτο στον οργανισμό μας και αυτό συντελεί στην καθημερινή μας προσπάθεια για να πετύχουμε τους στόχους μας. Και μπορεί αυτό να ακούγεται φιλοσοφικό, ωστόσο, δεν είναι καθόλου φιλοσοφικό, αλλά είναι περιγραφή της ατομικής και κοινωνικής μας πραγματικότητας. Και όσο καλύτερα και συντομότερα το αντιληφθούμε ως παράγοντα ουσιαστικό της καθημερινής πρακτικής, τόσο θα πετυχαίνουμε τα ίδια πράγματα αλλά με λιγότερο κόστος, έχοντας αποφύγει την “ηθελημένη άγνοια”, δηλαδή το ξεγέλασμα του εαυτού μας με πλασματικά στοιχεία και όχι τα πραγματικά.

Αυτό σημαίνει ότι καθένας που σέβεται τον εαυτό του και το κοινωνικό του περιβάλλον, μεριμνά αυτός ο έμφυτος κανόνας της ατομικής κινητικότητας, να βρίσκει την ορθή προσαρμογή στην κοινωνία με την οποία συναλλάσσεται κάθε στιγμή, είτε με δράση είτε με αντίδραση. Όλοι, δηλαδή, λειτουργούμε μέσα σε ένα περιβάλλον το οποίο μας επηρεάζει και το επηρεάζουμε, και αυτό έχει τις δικές του συνέπειες, θετικές ή αρνητικές στην ατομική μας ζωή και όχι μόνο. Κάθε επιτυχία εγγράφεται στον προσωπικό μας “λογαριασμό” ζωής και βελτιώνει την εικόνα, και κάθε αποτυχία αφαιρεί από τον υφιστάμενο και ζημιώνει την εικόνα.

Άρα, καθένας αντιλαμβάνεται ότι δεν ζει μόνος του, αλλά αποτελεί ένα τμήμα μιας μεγαλύτερης “υπαρξιακής οικογένειας”, και κάθε νίκη είναι ωφέλιμη για όλους, και κάθε ήττα είναι επιζήμια με τον ίδιο τρόπο. Μοιραζόμαστε, δηλαδή, τα κέρδη και τις ζημίες είτε άμεσα είτε σε βάθος χρόνου, και αυτό είναι που μάς κάνει προσεκτικούς, διότι οι συνέπειες δεν αφορούν μόνο τον στενό χώρο της δικής μου προσωπικότητας, αλλά επεκτείνονται και στο περιβάλλον μέσα στο οποίο δραστηριοποιούμαι εγώ ατομικά και προσωπικά. Επομένως, ό,τι κάνω και πετυχαίνω είναι κέρδος για μένα και για όλους έμμεσα, και ό,τι χάνω είναι αντίστοιχα ζημία και στέρηση.

Για τον λόγο αυτό και ο Χριστός εξήγησε ότι το άτομο έχει την ευθύνη των πράξεών του. Πρώτα μιμούμενο το περιβάλλον, και στην συνέχεια, παίρνοντας το ρίσκο να υιοθετήσει ένα προσωπικό κώδικα αληθείας, του οποίου όμως τα αποτελέσματα πρέπει να είναι έγκυρα και ωφέλιμα και για τους άλλους. Και εδώ ο Χριστός προσέθεσε και τον παράγοντα “δημιουργό θεό”, για όσους ενδιαφέρονται όχι μόνο για το άτομο και το σήμερα, αλλά ενδιαφέρονται και για ένα μακροχρόνιο και διαχρονικό γίγνεσθαι, στο οποίο όλοι συμμετέχουμε εκόντες – άκοντες. 

Η ατομική μας καθημερινότητα κινείται στον προορισμό του εμπλουτισμού των υπαρχόντων που ήδη διαθέτουμε και θέλουμε να αποκτήσουμε περισσότερα. Και αυτό είναι το κύριο συστατικό της ανθρώπινης ζωής μέσα στην καθημερινότητα. Για τον λόγο αυτό, δηλαδή τον εμπλουτισμό των υπαρχόντων μας, τρέχουμε και κάνουμε ό,τι χρειαστεί, προκειμένου να πετύχουμε τους στόχους και τους σκοπούς που καθένας θέτει για την δική του καθημερινότητα. Αυτή όμως είναι η απλή και αισιόδοξη πλευρά.

Διότι, υπάρχουν και οι ανταγωνισμοί και οι συναγωνισμοί, με αποτέλεσμα η καθημερινότητα να έχει και τις δυσκολίες της μέσα στην εξέλιξή της. Αυτό, δηλαδή, που θέλουμε εμείς, το ίδιο θέλουν και οι άλλοι, με αποτέλεσμα να δημιουργείται ο συναγωνισμός και πολλές φορές, ίσως τις περισσότερες, να δημιουργείται και ο ανταγωνισμός, ο οποίος, όταν δεν υπακούει σε κοινά αποδεκτούς κανόνες, μπορεί να καταλήξει σε σύγκρουση και απώλειες. Αυτός είναι ο λόγος, από τον οποίο προκύπτουν οι περισσότερες καθημερινές μας δυσκολίες. Δηλαδή, οι κοινωνικές συγκρούσεις συμφερόντων, από τις οποίες προκύπτουν οι αντιπαραθέσεις, τα μίση και τα πάθη, τα οποία και δηλητηριάζουν την ατομική μας καθημερινότητα.

Δεν είναι, δηλαδή, μόνο οι δυσκολίες που υπάρχουν εκ φύσεως σε κάθε καθημερινή μας πράξη, αλλά υπάρχουν και οι άλλοι άνθρωποι, οποίοι για τους δικούς τους λόγους θεωρούν τις ατομικές μας προσπάθειες για βελτίωση των δικών μας υπαρχόντων, ως κίνδυνο για τον δικό τους πλούτο, ενώ στην πραγματικότητα μπορεί τίποτα από αυτά να μην ισχύει, ωστόσο η σύγκρουση είναι μπροστά μας, και πρέπει να την αντιμετωπίσουμε με θετικό τρόπο, και όχι ανταποδίδοντας την επίθεση, διότι αυτό δημιουργεί ένα φαύλο κύκλο, από τον οποίο δύσκολα λυτρώνεται κάποιος.

Για τον λόγο αυτό και ο Χριστός στην διδασκαλία του εξήγησε ότι για το άτομο, η συμπεριφορά και οι σχέσεις του με τους άλλους ανθρώπους παίζει καθοριστικό ρόλο, αφού από την συμπεριφορά μας προέρχονται και οι συγκρούσεις και οι απώλειες αντί να εμπλουτισμό των υπαρχόντων μας. Η αγάπη προς τον πλησίον δεν είναι θέμα συναισθήματος, αλλά είναι απόδειξη εσωτερικής δύναμης για να μην υποκύψουμε στον πειρασμό της ανταπόδοσης, τροφοδοτώντας τον φαύλο κύκλο του μίσους και της απώλειας. Και η εσωτερική δύναμη του ατόμου, δεν προέρχεται από τον πλούτο που διαθέτει μόνο, αλλά προέρχεται – κυρίως – από τις πεποιθήσεις και την δύναμη που διαθέτει στον εσωτερικό του κόσμο, ώστε να μην παρασύρεται στον εύκολο δρόμο της αντιπαράθεσης και της εκδίκησης.

Και η διδασκαλία του Χριστού για όποιον θέλει να την εφαρμόσει στην ατομική του ζωή, δεν είναι μόνο γνώση, αλλά είναι και δύναμη, για να επιλέγουμε το καλό, αποφεύγοντας το χειρότερο. Διότι, επιλέγοντας την αποφυγή της σύγκρουσης, από τη μια κερδίζεις απώλειες υπαρχόντων, και από την άλλη δεν ξέρεις, εάν εσύ θα κερδίσεις σε μια σύγκρουση ή ο άλλος που σου επιτίθεται. 

Η τροφοδοσία του εσωτερικού μας κόσμου γίνεται μέσα από τις πέντε αισθήσεις μας. Από εκεί περνάνε όλες οι πληροφορίες, οι οποίες θα τύχουν αστραπιαίας επεξεργασίας στην συνείδησή μας, και στην συνέχεια θα βγει το συμπέρασμα για την πράξη ή την αντίδρασή μας. Αυτό δηλώνει ότι, παρά την εξωτερική επίδραση που δεχόμαστε, η τελική επιλογή και απόφαση ανήκει αποκλειστικά στο άτομο που ζει εκείνη την εμπειρία αυτή την στιγμή και κάτω από τις συγκεκριμένες συνθήκες. Δεν είναι, δηλαδή, όλα “ίσιωμα”, αλλά όλα αλλάζουν κάθε στιγμή και μπορεί κάτι που τώρα είναι ωφέλιμο, την επόμενη στιγμή να είναι επιζήμιο ή αντίθετα.

Αυτό σημαίνει ότι το άτομο δεν μπορεί να παραιτείται της ευθύνης του όσο ζει, διότι θα προκύψουν λάθη και αμαρτήματα, τα οποία και θα πληρωθούν στο ακέραιο. Και επειδή όλοι θέλουμε το καλύτερο για τον εαυτό μας και τους γύρω, καταλαβαίνουμε ότι η ατομική ευθύνη δεν μεταβιβάζεται σε τρίτους, αν και εμείς θα θέλαμε οι άλλοι να φταίνε για τα λάθη, και εμείς να απολαμβάνουμε μόνο το καλό. Ωστόσο, αυτό είναι στην θεωρία. Γιατί στην πράξη όλοι καταλαβαίνουμε τις ευθύνες και ξέρουμε ποιός φταίει ή όχι. Και αυτό είναι μόνο η αρχή. Όσο ψάχνουμε και ερευνούμε τα κίνητρα και τις μεθόδους που εφαρμόζουμε καθημερινά, ανακαλύπτουμε πλευρές της δικής μας ευθύνης που αγνοούσαμε και θεωρούσαμε ότι εμείς είμαστε εντάξει και φταίνε όλοι οι άλλοι εκτός από μας.

Και ο Χριστός έβαλε τα πράγματα στη θέση τους. Το πρώτο βήμα για να είναι κάποιος σοβαρός και υπεύθυνος άνθρωπος στην δική του καθημερινότητα, είναι η αναγνώριση των ατομικών μας λαθών και η ανοχή στα λάθη των άλλων. Δηλαδή, το αντίθετο από εκείνο που όλοι κάνουμε καθημερινά, με αποτέλεσμα τα πράγματα να γίνονται όλο και πιο δύσκολα και περίπλοκα. Η άγνοια δεν είναι πάντα ο καλύτερος σύμβουλος της καθημερινότητας. Διότι, το παιδί δεν ξέρει. Ο ώριμος άνθρωπος ξέρει, και εάν δεν ξέρει, μπορεί να το μάθει ο ίδιος. Αλλά, συνήθως, θέλουμε να κρυφτούμε πίσω από την δήθεν άγνοιά μας, και προφασιζόμαστε ότι δεν ξέραμε, ενώ στην ουσία μπορούσαμε να μάθουμε ό,τι θα έπρεπε να ξέρουμε.

Η εξαπάτηση, δηλαδή, του εαυτού μας, προηγείται της απάτης του άλλου, ο οποίος, εάν έχει στήσει κάποια απάτη, θα αποκαλυφθεί και θα πληρώσει εκείνος το τίμημα και όχι οι άλλοι. Ο Χριστός, δηλαδή, δεν άφησε τα πράγματα στην επιφανειακή μόνο κρίση και εικόνα, αλλά συνέστησε την αναζήτηση της αλήθειας, ανεξάρτητα από το βάθος και την πολυπλοκότητα της εικόνας. Διότι, καθένας που ενδιαφέρεται να μάθει την αλήθεια, και το θέλει με όλη του την καρδιά, θα το βρει και θα το μάθει. Οι υπεκφυγές και οι αναζητήσεις ευθυνών σε τρίτους δεν βοηθούν στην ατομική μας καθημερινότητα, αλλά μάς στέλνουν βαθύτερα στην άγνοια και στα αδιέξοδα.