Αρχεία για: Σεπτέμβριος 2025

Γράφοντας ο απόστολος Παύλος στην δεύτερη επιστολή του στους Κορίνθιους, κεφάλαιο 4, αναφέρεται στον πήλινο άνθρωπο, “οστράκινο σκεύος” τον αποκαλεί. Και είναι προφανές ότι αυτός ο χαρακτηρισμός δεν είναι ταπεινωτικός και απαξιωτικός, αλλά είναι περιγραφή της αλήθειας. Ότι δηλαδή το σώμα μας αποτελείται μεν από συστατικά του χώματος – βεβαιώνεται από την παρατήρηση της φύσης, αλλά και την χημεία -, αλλά αυτά τα συστατικά αποτελούν το περιβάλλον, “το περίβλημα”, εντός του οποίου έχει εγκατασταθεί ένα νέο στοιχείο.

Δηλαδή, τα πολύτιμα στοιχεία του χώματος και του νερού – πολύτιμα γιατί χωρίς αυτά δεν θα υπήρχε κανένας ζωντανός οργανισμός, και, φυσικά, ούτε ο πολύτιμος άνθρωπος – αυτά, λοιπόν, τα στοιχεία της φύσης έχουν εμπλουτιστεί με ένα επιπλέον στοιχείο: την ζωή. Και αυτό το στοιχείο κάνει την διαφορά από ένα πήλινο άγαλμα. Μάλιστα, ο απόστολος Παύλος δεν δίνει αξία μόνο στο περιεχόμενο του σώματος, αλλά το ονομάζει “θησαυρό”, δηλαδή αναγνωρίζει “προστιθέμενη και μεταβαλλόμενη αξία”, σε αυτό που εμείς θεωρούμε απλή και σπουδαία αξία.

Διότι, η λέξη “θησαυρός” παραπέμπει σε κάτι πολύτιμο, το οποίο όμως δεν είναι μια ακίνητη αξία, αλλά είναι αντικείμενο “εκμετάλλευσης”, δηλαδή αξιοποίησης από το άτομο που αναγνωρίζει αυτή την προστιθέμενη αξία στο σώμα του. Διότι αυτή η προστιθέμενη αξία ανοίγει δρόμους νέων αξιών, όταν γίνει κατανοητή η ύπαρξη και η ανταγωνιστική της αξία μέσα στην ατομική καθημερινότητα. Διότι, όπως όλοι οι θησαυροί πάνω στην γη, δεν είναι μόνο προς τέρψη και απόλαυση, αλλά ανοίγουν δρόμους πρακτικών προεκτάσεων σε όλες μας τις προτιμήσεις και επιλογές, διότι συνοδεύονται και από την αντίστοιχη δύναμη και αντοχή στις κατακτήσεις που το άτομο θέτει στην προσωπική του καθημερινότητα.

Και αυτές οι κατακτήσεις δεν είναι μόνο – υπογραμμίζω το μόνο – για την καθημερινή μας ανάγκη – αν και πολλοί θέλουν να μειώνουν αυτή την ανάγκη της καθημερινότητας -, αλλά επεκτείνεται και σε άλλες διαστάσεις των προσωπικών μας αναζητήσεων, εφόσον, βέβαια, έχουμε τέτοιου τύπου αναζητήσεις εκτός του άρτου του επιούσιου. Διότι ο Χριστός δεν δίδαξε απαλλαγή από τις ανάγκες της καθημερινότητας, αλλά δίδαξε τις προτεραιότητες.

Εξήγησε ότι κανείς δεν μπορεί να παραβλέψει τις καθημερινές ανάγκες, αλλά μπορούμε να τις οριοθετήσουμε και να τις βάλουμε σε προτεραιότητα, ανάλογα με τις προσωπικές μας εκτιμήσεις για τους θησαυρούς που είναι στην διάθεσή μας. Ο θησαυρός που κατοικεί μέσα στο πήλινο σώμα μας είναι ο μεγαλύτερος σε αξία θησαυρός, που μπορεί να εκπληρώσει κάθε καθημερινή ανάγκη, αλλά – για κάθε αναζητητή της αλήθειας – και πολύ πέραν των καθημερινών του αναγκών. 

Ο πηλός αποτελείται από χώμα, δηλαδή συστατικά του χώματος της γης, και νερό. Το πώς θα χρησιμοποιηθεί το νέο “προϊόν” που έχει προκύψει από τη σύνθεση αυτή χώμα και νερό, παραμένει στα χέρια και στην θέληση του προσώπου που διαχειρίζεται αυτή την υπόθεση. Η επαφή συστατικών του χώματος και νερού παράγει τον πηλό, του οποίου δεν γνωρίζουμε – σε πρώτη φάση – το ακριβές περιεχόμενο σε χημικά συστατικά.

Εκείνο όμως που γνωρίζουμε με ασφάλεια, είναι ότι όταν αυτός ο πηλός με την συγκεκριμένη σύνθεση υποβληθεί σε υψηλότερη του περιβάλλοντος θερμοκρασία, δηλαδή εάν ψηθεί, τότε η αντοχή του αποκτά νέες ικανότητες χρήσης, και αποκτά και αντοχές μέσα στον χρόνο [όστρακα από αρχαία πήλινα σκεύη]. Αυτή η διαφορά μεταξύ εύπλαστου πηλού και ψημένου πηλού, πρόσφερε στην ανθρωπότητα για χιλιάδες χρόνια τα χρηστικά σκεύη παρασκευής φαγητού και γενικότερης καθημερινής χρήσης.

Αυτή η ιδιότητα του χώματος όταν αναμειχθεί με νερό, αξιοποιήθηκε και για την κατασκευή πήλινων αγαλμάτων από την λίθινη ακόμη εποχή, και η εύρεση τέτοιων καταλοίπων, πιστοποιεί την χρονική περίοδο που κατασκευάστηκαν αυτά τα πήλινα αγγεία. Και ο πήλινος στρατός της Κίνας δεν είναι τίποτα άλλο παρά ψημένος πηλός, τον οποίο κάποιος καλλιτέχνης μετέτρεψε σε πήλινα – και όχι μαρμάρινα – αγάλματα με εξατομικευμένα προσωπικά χαρακτηριστικά.

Ο άγνωστος αυτός καλλιτέχνης πρόσφερε τις ικανότητές του, και κατασκεύασε αυτά τα πήλινα αγάλματα [υπάρχει και η υπόθεση ότι ήσαν Έλληνες οι καλλιτέχνες αυτοί ], αλλά ως εκεί. Πνοή και ψυχή ζωής δεν μπόρεσε να δώσει στον άψυχο πηλό. Απέδωσε όμως τα προσωπικά χαρακτηριστικά κάθε στρατιώτη, ώστε να είναι εγγύτερα στην αλήθεια. Όμως αυτό δεν έδωσε και την ζωή στον πηλό, απλούστατα διότι ως άνθρωπος ο καλλιτέχνης έχει μεν ικανότητα αναπαράστασης, αλλά δεν έχει την ικανότητα να δίνει ζωή – όπως εμείς την κατανοούμε – στο κατασκεύασμά του.

Και αυτό κάνει την διαφορά μεταξύ ανθρώπινου έργου και θεϊκού έργου. Το ένα είναι ενθύμημα ζωής, το άλλο είναι και κατέχει στοιχεία ζωής, και όλοι αναγνωρίζουμε την διαφορά αυτή. Μάλιστα, οι Χριστιανοί, όσοι πιστεύουμε στον Χριστό – και όχι σε ανθρώπινες ανοησίες – ξέρουμε ότι μέσα στο σώμα μας που αποτελείται από συστατικά του χώματος, δηλαδή είναι πήλινο, κατοικεί κάτι πολύ πιο σπουδαίο από την αξία του πηλού, αν και η σύνθεση αυτή του ανθρώπινου σώματος δεν έχει ακόμη εξερευνηθεί, παρόλο που ο Χριστός είπε να προσέχετε τους εαυτούς σας.

Και ο Παύλος στην δεύτερη προς Κορινθίους επιστολή του επισημαίνει ότι, ναι μεν το σώμα μας είναι πηλός, αλλά μέσα του “έχομεν θησαυρόν”, και αυτός είναι ο δεύτερος θησαυρός. Ο πρώτος είναι το πήλινο σώμα που διαθέτουμε όλοι. Ο δεύτερος είναι η ζωή. Και για τους Χριστιανούς αυτή είναι η ουσιαστική διάσταση της προσωπικής μας καθημερινότητας, για την οποία πρέπει να μεριμνούμε, ώστε να αξιοποιείται προς την ορθή κατεύθυνση του προσωπικού μας μέλλοντος. 

Ο πήλινος στρατός της Κίνας, 3ος αιώνας π.Χ., είναι να καλό παράδειγμα προβληματισμού για τις αγωνίες του ατόμου μπροστά στον θάνατο. Κατασκευάστηκε από ένα Κινέζο αυτοκράτορα, με σκοπό οι στρατιώτες που τον προστάτευαν στην εδώ ζωή του, να συνεχίσουν να τον προστατεύουν και μετά τον θάνατο. Τα πήλινα αγάλματα είναι εξατομικευμένα, με χαρακτηριστικά που μάλλον αποτυπώνουν τα πραγματικά στοιχεία των στρατιωτών που τον υπηρετούσαν, και έμειναν στην αφάνεια για πάνω από είκοσι αιώνες θαμένα μέσα στην γη, μέχρι την δεκαετία του 1970 που ανακαλύφθηκαν τυχαία.

Πέρα από την καλλιτεχνική, ιστορική, και αρχαιολογική αξία του σπουδαίου αυτού ευρήματος, το θέμα του προβληματισμού για τον τρόπο που καθένα άτομο κατανοεί την ζωή και το περιεχόμενό της, έχει μεγαλύτερη αξία. Και ο αυτοκράτορας της Κίνας δεν ήταν αφελής, ώστε να νομίζει ότι δεν θα πεθάνει ποτέ. Αντίθετα. Ήταν απολύτως βέβαιος για τον δικό του θάνατο, αλλά ήθελε να είναι σίγουρος ότι οι φύλακες στρατιώτες που είχε στην εδώ ζωή, θα τον προστάτευαν και στην μετά θάνατο ζωή. Είχε τόσο μεγάλη εμπιστοσύνη στην πίστη τους στο πρόσωπό του, που δεν δίστασε να τους αναγνωρίσει το δικαίωμα να τον προστατεύουν και στην επέκεινα του τάφου ζωή.

Και φυσικά, κανείς δεν ξέρει τι έχει συμβεί στην πραγματικότητα, εάν δηλαδή ζει ο αυτοκράτορας και οι στρατιώτες του, όπως ο ίδιος είχε τότε εκτιμήσει. Εκείνο όμως που είμαστε βέβαιοι είναι ότι ο αυτοκράτορας έχει φύγει από τον κόσμο αυτό που εμείς ζούμε και εκείνος έζησε, και τα πήλινα αγάλματα των στρατιωτών του έμειναν μέσα στο χώμα, για να τα θαυμάζουμε εμείς σήμερα ως άψυχα ευρήματα, αλλά με σημαντική καλλιτεχνική και όχι μόνο αξία.

Το ερώτημα παραμένει. Σε τί διαφέρει ένα πήλινο άγαλμα με καλλιτεχνική και ιστορική αξία, αλλά χωρίς να διαθέτει τα στοιχεία της ζωής; Την απάντηση την δίνει η Βίβλος και την επιβεβαίωσε ο Χριστός. Όλα τα ανθρώπινα είναι καλά, αλλά δεν είναι ζωή. Την ζωή την δίνει μόνο ο κάτοχος της ζωής, ο δημιουργός, ο οποίος έπλασε τον άνθρωπο με γήινα στοιχεία, αλλά αυτά φθείρονται και δεν διατηρούνται αιώνια. Η πνοή ζωής η δική του συνιστά την δική μας ζωή, και όχι μόνο τα γήινα στοιχεία από τα οποία έχει συσταθεί το φυσικό μας σώμα.

Τα πήλινα αγάλματα της Κίνας έχουν όλα τα στοιχεία της γήινης πραγματικότητας. Εκείνο που απουσιάζει, χωρίς αυτό να μειώνει την καλλιτεχνική και αρχαιολογική τους αξία, είναι η ζωή, η πνοή της ζωής, που έχει στην διάθεσή του μόνο ο αιώνιος δημιουργός και την χορηγεί με την δική του θέληση στον άνθρωπο. Και αυτή η πνοή κάνει την διαφορά μεταξύ πήλινου και ζωντανού ανθρώπου.