Όλες οι εκπομπές με χρονολογική σειρά.

Η ατομική ελευθερία είναι κρίσιμο θέμα και η διαχείρισή της αφορά αποκλειστικά τον καθένα μας. Τα προσωπικά μας λάθη και οι λάθος δικές μας εκτιμήσεις έχουν αρνητικές ή και ολέθριες συνέπειες στην καθημερινή μας ζωή και κανείς άλλος δεν είναι υπεύθυνος για τις δικές μας προσωπικές αποφάσεις και ενέργειες.

Κάθε άλλη εξήγηση είναι εκ του πονηρού, διότι μας απομακρύνει από την αναγνώριση των δικών μας λαθών και το μάθημα που παίρνουμε κάθε στιγμή στην καθημερινότητά μας, ενώ, παράλληλα, αποκρύπτει την ανάγκη κατανόησης της ανάγκης για μετάνοια και επιστροφή στην ορθή συναίσθηση της πραγματικότητας.

Διότι, κάθε λάθος που έχει αρνητικές συνέπειες, μπορεί, αντί να μας οδηγήσει σε σκλήρυνση και επιθετική στάση, να γίνει μάθημα αλλαγών που θα μας μεταφέρει σε κλίμα ορθής αντίληψης της γύρω αλλά και της εσωτερικής μας πραγματικότητας. Και αυτό θα έχει, από τη μια συσσώρευση εμπειρίας και από την άλλη ωρίμανση της προσωπικότητάς μας, κάτι που θα διευκολύνει τις αποφάσεις μας στο μέλλον.

Διότι, για την ορθή κατανόηση του κόσμου, δεν αρκεί η ορθή ανάγνωση των εξωτερικών στοιχείων, πχ της κοινωνίας, της φύσης, κλπ, αλλά απαιτείται και ορθή εκτίμηση των προσωπικών μας δυνατοτήτων αντίληψης και αξιοποίησης των δεδομένων εκείνης της στιγμής.

Και επειδή αυτά είναι αυτονόητα – και ήταν πάντοτε, ο Χριστός εισήγαγε και την παράμετρο της κρίσης και της γνώμης του ίδιου του δημιουργού, διότι αυτός είναι ο τελικός κριτής που αποδίδει στον καθένα τις άμεσες ή τις μελλοντικές συνέπειες των δικών μας προσωπικών πράξεων.

Οι λάθος εκτιμήσεις και απόψεις μας, μπορεί να επιφέρουν άμεσα ή μελλοντικά αποτελέσματα, ωστόσο, ο παράγοντας της αλλαγής, δηλαδή της αντίληψης του λάθους και της προσπάθειας για διόρθωση, είναι κρίσιμος παράγοντας, γιατί ενεργοποιεί και τις αιώνιες δυνάμεις του δημιουργού, ο οποίος εξερευνά και κρίνει, τόσο τον εσωτερικό μας κόσμο (σκέψεις, συλλογισμούς, διαθέσεις), όσο και τις παρούσες αλλά και τις μελλοντικές συνθήκες μέσα στις οποίες θα εξελιχθεί η σημερινή μας λάθος ή ορθή απόφαση.

Δεν αποτελεί, δηλαδή, η μετάνοια πράξη οπισθοδρόμησης, αλλά αποτελεί την βασική προϋπόθεση για ένα καλύτερο μέλλον, είτε αυτό αφορά ζητήματα της καθημερινότητας, είτε – πολύ περισσότερο – εάν αφορά την προοπτική του απώτερου προσωπικού μας μέλλοντος.

Η ελευθερία μας εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, εξωτερικούς και εσωτερικούς. Και μπορεί τους εξωτερικούς παράγοντες να μην τους ελέγχουμε εμείς, όμως στους εσωτερικούς παράγοντες ο κρίσιμος ρόλος ανήκει αποκλειστικά στην προσωπική μας ευθύνη.

Διότι λάθος προσωπικές επιλογές σημαίνει και πιθανότητες για λάθος αποτελέσματα. Αντίθετα, ορθές επιλογές σημαίνει πολλές πιθανότητες για θετικά αποτελέσματα.

Αυτό δηλώνει ότι καθένας μας έχει πολλή δουλειά να κάνει από την δική του πλευρά, δηλαδή να κατανοήσει ορθά και ισορροπημένα τον εαυτό του και τις προσωπικές του δυνάμεις, αλλά, από την άλλη, να κατανοεί ορθά και τους εξωτερικούς παράγοντες, ώστε να μην πέφτει θύμα των εξωτερικών παραγόντων.

Και στην περίπτωση αυτή δεν χωράει καμιά απλούστευση της αλήθειας και καμιά παραίτηση από την ευθύνη μας. Διότι, πρώτα εμείς θα πληρώσουμε το κόστος των λαθών μας και των αμαρτιών μας, και αυτό είναι δυσάρεστο και κανείς δεν θέλει να το σκέφτεται.

Η εξάντληση, λοιπόν, όλων των εφοδίων που καθένας διαθέτει στο προσωπικό του χαρτοφυλάκιο, είναι απαραίτητη, διότι σε διαφορετική περίπτωση οι συνέπειες θα μας πληγώσουν. Με λίγα λόγια, εμείς προσωπικά έχουμε ευθύνη για τις προτιμήσεις και τις αποφάσεις μας για την προσωπική μας ζωή.

Και αυτό είναι ένα κύριο κομμάτι της λειτουργίας και της προστασίας της προσωπικής μας ελευθερίας, και δεν μπορούμε να μετακυλήσουμε και να χρεώσουμε σε άλλους την δική μας ευθύνη.

Αυτός ήταν και ο λόγος που ο Χριστός έθεσε τους ακροατές και μαθητές του μπροστά στην προσωπική τους ευθύνη για τις επιλογές τους στην δική τους καθημερινότητα. Η επίκληση της εθνικής τους παράδοσης (καταγωγή από τον Αβραάμ) δεν ήταν αρκετή για να καλύψει τα δικά τους προσωπικά λάθη στην καθημερινή τους ζωή, διότι αυτό ήταν το κρίσιμο θέμα και όχι η πίστη τους στην πολύτιμη – κατά τα άλλα – παράδοσή τους.

Εκείνο το στοιχείο που επηρεάζει το κάθε άτομο στην καθημερινότητά του δεν είναι η ένταση και η ακρίβεια της ιστορικής πίστης του, αλλά ήταν το εσωτερικό τους περιεχόμενο, το οποίο από την μια ήταν προσωπική τους ευθύνη και από την άλλη, αυτό το περιεχόμενο καθώριζε και τις δικές τους πράξεις, τα λάθη των οποίων θα δέσμευαν τους ίδιους αλλά και τους απογόνους τους. Και αυτό ήταν το κρίσιμο στοιχείο που έπρεπε να προσέξουν, για να μην πέσουν θύματα και δούλοι των λανθασμένων επιλογών τους.

Η έννοια της ελευθερίας εμπεριέχει άπειρες διαστάσεις και περιεχόμενο. Από την ελευθερία κινήσεων έως τις ελεύθερες σκέψεις που μπορούμε να κάνουμε, όλα εμπεριέχονται στον όρο ελευθερία.

Και είναι προφανές ότι αυτός ο πλούτος της απεριόριστων διαστάσεων προσφέρει στον άνθρωπο την ευκαιρία να κινηθεί όπως αυτός επιθυμεί. Και βέβαια, αυτή η δυνατότητα που μας επιτρέπει η ελευθερία είναι δίκοπο μαχαίρι, γιατί μπορεί να χρησιμοποιηθεί με όποιο τρόπο θέλει ο καθένας μας.

Από την αγάπη ως το έγκλημα, από τον ουρανό ως τα βάθη της γης, από το σκοτάδι στο φως και αντίθετα, όλα είναι μέσα στις δυνατότητες που προσφέρει στον καθένα μας το υπέρτατο αυτό αγαθό της ελευθερίας. Και, φυσικά, αυτό δεν είναι φιλοσοφικό και θεωρητικό μόνο, αλλά είναι πάγια βάση και ατμόσφαιρα περιβάλλοντος μέσα στην οποία καθένας μας διαγωνίζεται καθημερινά για τα προσωπικά του ενδιαφέροντα.

Διότι τα ενδιαφέροντα μπορεί να είναι διαφορετικά από άτομο σε άτομο, ωστόσο, όλοι κινούμαστε μέσα στον χώρο και τον χρόνο, ακριβώς, γιατί υπάρχει δεδομένη η δυνατότητα που μας παραχωρεί για τον σκοπό αυτό η ελευθερία. Καθένας μας μπορεί να σκέφτεται ή να σχεδιάζει τις δικές του καθημερινές κινήσεις, ωστόσο αυτό συμβαίνει γιατί προϋπάρχει η δυνατότητα της ελευθερίας.

Αυτό σημαίνει ότι καθένας είναι υπεύθυνος για τις σκέψεις και τις πράξεις του και είναι αποκλειστικά υπεύθυνος για τα αποτελέσματα που θα προκύψουν. Άρα, το θέμα της ελευθερίας δεν είναι μόνο εθνικής φύσεως, αλλά, πρωτίστως, είναι ατομικής φύσεως και ευθύνης, πράγμα που δηλώνει ότι καθένας οργανώνει την προσωπική του ζωή με ατομική ευθύνη στα πλαίσια της δικής του ελευθερίας.

Για τον λόγο αυτό και ο Χριστός διδάσκοντας τους ακροατές και μαθητές του, δεν αρκέστηκε μόνο στην περιγραφή της ελευθερίας με φιλοσοφικούς όρους, αλλά παρέπεμψε στην προσωπική μας σκέψη και στις προσωπικές μας αποφάσεις, ακριβώς, γιατί αυτό είναι το ελεγχόμενο κριτήριο και με βάση αυτό, δηλαδή τη δυνατότητα επιλογών που καθένας διαθέτει, κρίνεται από τις συνέπειες των προσωπικών του επιλογών. Και επειδή οι σκέψεις και οι αποφάσεις είναι πάντοτε προσωπική υπόθεση, ο Χριστός εξήγησε με πρακτικό τρόπο ότι οι συνέπειες των προσωπικών μας αποφάσεων βαρύνουν κατά κύριο λόγο εμάς και όσους εξαρτώνται θεσμικά από εμάς.

Οι αοριστολογίες είναι για αργόσχολες συζητήσεις, αλλά εκείνο που έχει τις συνέπειες είναι οι αποφάσεις και οι προσωπικές μας πράξεις μέσα στην καθημερινότητα.

Η αξία και η σημασία της ελευθερίας γίνεται αντιληπτή από την σχέση που έχει με το άτομο. Αν ένα άτομο, ένας άνθρωπος, δεν νιώθει ελεύθερος, τότε η ελευθερία είναι σημαντική αλλά όχι για τον ίδιο και αυτό δηλώνει ότι υπάρχει ένα πρόβλημα. Ένα πρόβλημα που πρέπει καθένας να το αντιληφθεί και να το εξηγήσει στον εαυτό του: Γιατί, ενώ ζω σε μια χώρα που μου παρέχει ελευθερία ζωής, εγώ νιώθω σκλάβος και εξαρτημένος από διάφορους εξωτερικούς ή εσωτερικούς δεσμούς;

Γιατί, ενώ μου παρέχεται η δυνατότητα των ελεύθερων επιλογών, εγώ παραμένω δέσμιος ανελεύθερων καταστάσεων; Μήπως το πρόβλημα δεν είναι έξω αλλά είναι μέσα μου και δεν φταίνε οι άλλοι αλλά εγώ που δεν έχω ανακαλύψει ακόμη τον τρόπο της ατομικής μου ελευθερίας; Διότι, μπορεί να ζω σε ένα παράδεισο, αλλά εάν εγώ μέσα μου έχω πόλεμο και συντρίμια, τότε δεν ζω τον παράδεισο αλλά ζω μια κόλαση καθημερινά.

Και αυτό ακριβώς είναι το πρόβλημα: μεταθέτουμε την ευθύνη της δουλείας μας σε τρίτους, βγάζοντας την ευθύνη από πάνω μας, πράγμα που σημαίνει ότι δεν πρόκειται ποτέ να διορθωθεί η δική μου κατάσταση. Άρα, το θέμα δεν είναι μόνο η εξωτερική κατάσταση, αλλά πολλές φορές εγώ έχω το πρόβλημα μέσα μου, στις πεποιθήσεις και τα πιστεύω μου, στην λάθος καθημερινή πρακτική της ζωής μου και αυτό έχει τις αρνητικές συνέπειες στην δική μου καθημερινότητα και όχι στους άλλους.

Και αυτό ακριβώς ήλθε να αποκαλύψει η διδασκαλία του Χριστού. Μην ψάχνετε μόνο εξωτερικούς εχθρούς και αντιπάλους, αλλά πρώτα κοιτάξτε μέσα σας, στις πεποιθήσεις σας και στα πιστεύω σας. Γιατί το λάθος της εσωτερικής φύσεως θα έχει και λάθος πράξεις και δεσμεύσεις που υπονομεύουν την εξωτερική μας ελευθερία, ξεκινώντας από την εσωτερική μας εξάρτηση και δουλεία.

Διότι, καθένας πληρώνει για τα προσωπικά του λάθη και τις ατομικές του αμαρτίες και αυτό δεν μπορεί να συμψηφιστεί με τις ευθύνες των άλλων ανθρώπων ή της ουδέτερης φύσης. Αν εγώ δεν πήρα ομπρέλα ενώ ξέρω ότι βρέχει, σ’ αυτό δεν φταίνε οι άλλοι ή ο καιρός αλλά η ρίζα βρίσκεται στην προσωπική μου απερισκεψία. Και ενώ οι άλλοι έχουν κάλυμμα στο κεφάλι τους, εγώ βρέχομαι και υφίσταμαι τις συνέπειες του λάθους μου και όχι κάποιοι άλλοι.

Η μέριμνα του δασκάλου Χριστού ήταν να μας εξηγήσει την προσωπική μας ευθύνη απέναντι στην αλήθεια των πραγμάτων που μας αφορούν στην καθημερινή μας ζωή, και όχι να επικαλούμαστε τις ευθύνες τρίτων για τα δικά μας λάθη και τις προσωπικές μας αστοχίες.

Εκτός από την εθνική ελευθερία η οποία είναι αυτονόητο ότι είναι ιδιαίτερη και πολύτιμη, μια άλλη όψη της ελευθερίας είναι η ελευθερία του ατόμου, δηλαδή το ένα άτομο να μην έχει εξαρτήσεις από άλλους παράγοντες που μπορεί να τον καταστήσουν δούλο ή εξαρτημένο από την θέληση άλλων ανθρώπων στα προσωπικά του ζητήματα.

Και όλοι καταλαβαίνουμε ότι αυτό είναι απόλυτα προσωπικό ζήτημα ατομικών επιλογών, από τα πιο αθώα έως τα πιο σοβαρά και σύνθετα ζητήματα της καθημερινότητας και της προοπτικής του μέλλοντος.

Διότι, ό,τι εξαρτάται και από τους άλλους ανθρώπους, δύσκολα μπορεί κάποιος να το προβλέψει και να εξασφαλίσει την δική του ελεύθερη ζωή. Εκείνο, όμως, που εξαρτάται ατομικά από κάθε άνθρωπο, αυτό είναι στην μοναδική ευθύνη και αρμοδιότητα του ατόμου να το διαχειριστεί, ώστε να έχει την προσδοκώμενη ελευθερία τώρα αλλά και στο μέλλον.

Οι πεποιθήσεις μας, μπορεί να μοιάζουν ή να επηρεάζονται από άλλους ανθρώπους, όμως, η τελική απόφαση για κάθε πράξη ή ενέργειά μας ανήκει αποκλειστικά στον καθένα μας, ο οποίος λαμβάνει τόσο την απόφαση, όσο και τις συνέπειες που θα προκύψουν από την απόφαση αυτή. Και μπορεί να καταλογίζουμε ευθύνες σε άλλους για την λάθος γνώμη τους, όμως κανείς άλλος τρίτος δεν θα εισπράξει τις συνέπειες των δικών μας αποφάσεων.

Είναι, δηλαδή, φανερό, ότι η ευθύνη, τόσο για την καλλιέργεια μιας απόφασης όσο και για την πράξη που θα προκύψει από αυτήν, είναι μια ευθύνη εξαρτημένη απόλυτα από τον καθένα μας, είτε αυτή αφορά ιδέες και πεποιθήσεις, είτε αφορά απόψεις για τα καθημερινά και τα μελλοντικά προσωπικά μας ζητήματα.

Για τον λόγο αυτό ο Χριστός δεν “πέταξε την μπάλα στην εξέδρα” – όπως λέμε, αλλά εξήγησε με σαφήνεια και απόλυτο τρόπο την ατομική ευθύνη, και παράλληλα υπέδειξε τους τρόπους αποφυγής της εύκολης δικαιολογίας ότι οι άλλοι φταίνε και όχι εγώ. Στην προσωπική μας ζωή τα λάθη μας πληρώνονται από μας και από τα εξαρτημένα από εμάς άτομα.

Και αυτό είναι κρίσιμο σημείο, γιατί μόνο έτσι ο άνθρωπος, το ένα άτομο, μπορεί να βελτιώσει τις πεποιθήσεις και τα πιστεύω του, ώστε να έχει ορθή κατανόηση του κόσμου και του εαυτού του. Διότι, η λάθος δική μου οπτική γωνία του κόσμου και των γεγονότων, δεν είναι ευθύνη των άλλων, αλλά είναι προσωπική ευθύνη που πρέπει να γίνει αντιληπτή από τον καθένα μας για να πετυχαίνουμε καλύτερα αποτελέσματα στην προσωπική μας καθημερινή ζωή.