Όλες οι εκπομπές με χρονολογική σειρά.

Η παραβολή των δούλων και των ταλάντων, δηλαδή η διαχείριση μιας περιουσίας που κάποιος τους εμπιστεύτηκε, είναι ο καθρέπτης της ζωής μας διαχρονικά. Φόβος θεού, αλλά χωρίς κανένα αποτέλεσμα. Διαφύλαξη αξιών, αλλά χωρίς επαύξηση.

Όμως η κρίση του κυρίου που έδωσε τα τάλαντα είναι σαφής και ακριβής προς όλες τις διαστάσεις. Πρώτον, καθένας κατά την δύναμή του ζυγίστηκε, αξιολογήθηκε και αξιοποιήθηκε. Δεύτερον, καθένας είχε ένα έργο να κάνει και αυτό ήταν έργο απόλυτης προτεραιότητας, ήταν έργο καθημερινής διαχείρισης αξιών και πολυτίμων πραγμάτων. Τρίτον, όπως κάθε διαχείριση έχει κινδύνους, έτσι και εδώ οι κίνδυνοι ήταν κίνδυνοι απώλειας των πάντων, άρα απαιτούσε η περίσταση υψηλή φροντίδα και σύνεση, ώστε να προέλθει κέρδος και όχι ζημία. Τέταρτον, δεν υπήρχαν εγγυήσεις για την απόδοση των αξιών και των ενεργειών. Τις εγγυήσεις έπρεπε καθένας να τις έχει προβλέψει προσωπικά, αναλαμβάνοντας την πλήρη ευθύνη των πράξεών του. Και τέλος, μια καλύτερη εμπορική απόδοση των αξιών θα είχε ως αποτέλεσμα την προαγωγή του συνεργάτη σε ανώτερη θέση ευθύνης. Και το μήνυμα είναι σαφές.

Η απραξία τιμωρείται, με το ίδιο νόμισμα όπως και η απώλεια των πολυτίμων πραγμάτων.

Μπορεί ο τρίτος συνεργάτης να ήταν συνετός και να μερίμνησε με ασφάλεια για την διαφύλαξη της κληρονομιάς, ωστόσο η σύνεση που επέδειξε ήταν προς λάθος κατεύθυνση, όπως και μεις πολλές φορές νομίζουμε ότι η απραξία είναι το ορθό.

Ο κριτής έκρινε ότι η διαφύλαξη του αρχικού πλούτου που εμπιστεύθηκε στον τρίτο συνεργάτη, ήταν λανθασμένη, όχι διότι κινδύνευε το κεφάλαιό του, αλλά γιατί ο συνεργάτης δεν αξιοποίησε τις προσωπικές του ικανότητες, τα ατομικά του εφόδια, ώστε να διαχειριστεί τα υπάρχοντα που του εμπιστεύτηκαν για την δική του προσωπική εμπειρία και εξέλιξη.

Η αξία των πραγμάτων που του εμπιστεύτηκαν δεν μπορούσε να χαθεί, γιατί ήταν αξία ισχυρής προνοητικότητας. Το μόνο που μπορούσε να χαθεί ήταν η ευκαιρία: ο συγκεκριμένος συνεργάτης να γίνει πιο άξιος, πιο έμπειρος, πιο αποτελεσματικός στην διαχείριση πολυτίμων αξιών.

Τελικός χαμένος δεν μπορούσε να ήταν ο κύριος που έδειξε την εμπιστοσύνη, αλλά κερδισμένος ή χαμένος θα ήταν ο διαχειριστής. Και η απραξία του όχι μόνον δεν αμείφθηκε, αλλά τον οδήγησε μακριά από κάθε φωτεινή πραγματικότητα.

Η παραβολή των ταλάντων που είπε ο Χριστός για να δείξει τον χαρακτήρα της δικής του βασιλείας, μακράν απέχει από την δική μας εικόνα για τα ζητήματα της πίστης. Διότι εκεί, στην παραβολή των ταλάντων όπως και στην παραβολή των δέκα παρθένων, η κρίση δεν είναι συνολική αλλά απόλυτα προσωπική.

Καθένας είναι υπεύθυνος για το έργο του και τα κέρδη ή τις ζημίες του και όχι οι άλλοι, όπως δυστυχώς εμείς θέλουμε να πιστεύουμε. Το γνωστό “ο όφις με απάτησε” είναι νεολογισμός δικός μας για να δικαιολογήσουμε τα αδικαιολόγητα. Διότι, ακόμη και στο επεισόδιο που επικαλούμαστε με την Εύα στον παράδεισο, οι συνέπειες των λαθών της Εύας δεν εξαλήφθηκαν, αλλά ίσχυσαν και δυστυχώς συνεχίζουν να ισχύουν και σήμερα.

Η επίκληση της ευθύνης άλλων και η απόκρυψη της προσωπικής και ατομικής μας ευθύνης, δεν σημαίνει και δικαίωση και απελευθέρωση από τις συνέπειες των δικών μου λαθών. Εγώ κάνω λάθη, εγώ πληρώνω τις ζημίες και συνέπειες. Εγώ πράττω ορθά, εγώ απολαμβάνω και τα κέρδη. Οι ευθύνες δεν μεταβιβάζονται και δεν συμψηφίζονται.

Για το λόγο αυτό και ο ίδιος ο Χριστός με απλοϊκό αλλά σαφή τρόπο, ξεκαθαρίζει τα πράγματα στην παραβολή. Εκείνος που πήρε τα πέντε τάλαντα, κρίθηκε για τα πέντε τάλαντα και τον τρόπο που τα διαχειρίστηκε. Δεν συγχωνεύθηκαν τα κέρδη του και δεν συνεκτιμήθηκαν με των άλλων δυο δούλων του ιδίου κυρίου. Καθένας σήκωσε το δικό του φορτίο και καθένας κινήθηκε από τα χαμηλά στα υψηλότερα.

Η ορθή εκτίμηση και αξιολόγηση των υπαρχόντων που ο κύριος εμπιστεύθηκε στον καθένα ήταν απόλυτα προσωπική άποψη και όχι κοινωνική και συγκεχυμένη. Και εδώ πρέπει να προβληματιστούμε όλοι.

Τι σημαίνει ηργάσατο, δηλαδή δούλεψε με τα τάλαντα που του εμπιστεύθηκε ο κύριος για λίγο καιρό; Μέσα στην δική μας καθημερινή θρησκευτικότητα υπάρχει η έννοια του εργάζομαι, άρα περιμένω αύξηση και απόδοση τιμής και ανέλιξη; Ή μήπως αυτό αφορά μόνον το κλήρο και όχι τους ανώνυμους πιστούς; Ο ανώνυμος εκατόνταρχος και η ανώνυμη Σαμαρείτισσα δεν ανήκαν στον κλήρο της εποχής, αλλά ο Χριστός τίμησε καθέναν με τον δικό του αιώνιο έπαινο.

Είναι πολύ καλά γνωστό, το γνωρίζουν και τα παιδιά του δημοτικού σχολείου, ότι για να φτάσεις στα ψηλά πρέπει να περάσεις από τα χαμηλά.

Για να φτάσεις στις κορυφές πρέπει να περάσεις από τους πρόποδες. Και όλοι καταλαβαίνουμε το γιατί. Απλούστατα διότι έτσι γυμνάζεσαι, προπονείσαι, ετοιμάζεσαι και τελικά η κατάκτηση στα ψηλά έρχεται με φυσικό τρόπο και κυρίως με ωριμότητα, που σημαίνει όχι ότι απλά έφτασες στην κορυφή που είχες για στόχο, αλλά ότι αυτό τελικά σε ικανοποίησε, σε γέμισε.

Και κάτι άλλο. Είναι περισσότερες οι πιθανότητες να ανέβεις ψηλότερα, αξιοποιώντας την εμπειρία αυτή, παρά να πέσεις χαμηλότερα. Και αυτό γιατί η ανάβαση είχε στάδια, τα βίωσες, ξέρεις ποιο είναι το καλύτερο από το καλό, έχεις κρίση και επίγνωση των πραγμάτων.

Και αυτό είναι ένα μοναδικό στοιχείο της ανθρώπινης ικανότητας, ήδη από τα πρώτα δείγματα της φυσικής μας υπόστασης. Ότι δηλαδή από την πρώτη ηλικία του βρέφους, παρατηρούμε ότι το κάθε φυσικό πρόσωπο μαθαίνει, διακρίνει, επιλέγει και αποκτά εμπειρία, όχι θεωρητική μόνο, αλλά κυρίως πρακτική.

Διότι η θεωρία που προέρχεται από την προσωπική και ατομική εμπειρία και τον προσωπικό πειραματισμό δεν συγκρίνεται με την θεωρία που μαθαίνουμε ως πληροφορία μέσα από την εμπειρία των άλλων.

Και αυτό ήθελε ο Χριστός να καταλάβουμε όλοι. Η προσωπική μας εμπειρία δεν μπορεί να αντικατασταθεί από τις περιγραφές της εμπειρίας των άλλων. Διότι καθένας κρίνεται κατά την δική του αποτελεσματικότητα και όχι κατά την επιτυχία ή αποτυχία των άλλων.

Οι πέντε φρόνιμες παρθένες δεν μπόρεσαν να παρασύρουν και τις λοιπές πέντε μέσα στον γάμο, όσο και αν ήταν φίλες και είχαν συνοδοιπορήσει μέχρι την θύρα της εισόδου. Και η κρίση του νυμφίου δεν ήταν συναισθηματική ή συνδυαστική, αλλά ήταν κρίση αληθείας και πραγματικών γεγονότων που αφορούσαν καθένα πρόσωπο χωριστά και όχι μια ομάδα, όπου, δήθεν, όλοι έχουν τα ίδια δικαιώματα, σύμφωνα με την δική μας επιπόλαιη νοοτροπία.

Η γνώση μας για το ύψος του Έβερεστ δεν σημαίνει και πολλά πράγματα. Δεν σημαίνει δηλαδή ότι είμαι πάνω στο Έβερεστ και βλέπω τον κόσμο από εκείνο το ύψος. Απλά γνωρίζω το ύψος, ξέρω ή υποπτεύομαι τι σημαίνει να είσαι εκεί ψηλά, αλλά στην πραγματικότητα πρόκειται για γνώση και όχι για εμπειρία.

Καλή η γνώση και χρήσιμη. Αλλά άλλο πράγμα η γνώση και άλλο πράγμα η εμπειρία της ανάβασης και της επίγνωσης που προέρχεται από την εμπειρία αυτή.

Και ενώ αυτά είναι προφανή στην καθημερινή μας εμπειρία, όταν ερχόμαστε στα πράγματα της πίστης και των θεμάτων πέραν της καθημερινότητας και κυρίως πέραν του φυσικού μας βίου, εκεί αρκούμαστε όλοι μας στην απλή γνώση κάποιων πραγμάτων, όπως και στην περίπτωση του Έβερεστ, αλλά αποφεύγουμε να μπούμε στην σοβαρή διαδικασία της εξερεύνησης.

Και ή στρέφουμε την συνολική προσοχή και το απόλυτο ενδιαφέρον μας μόνον στα πρακτικά και τετριμμένα της καθημερινότητας ή αρκούμαστε στις εμπειρίες – αν είναι αληθινές και όχι πλασματικές και υποθετικές – από τις περιγραφές άλλων.

Και φυσικά αυτό μας στερεί από την ευκαιρία να ανοίξουμε τους προσωπικούς μας ορίζοντες, να δαμάσουμε τις προσωπικές μας ικανότητες προς την κατεύθυνση που εμείς θα θέλαμε, να ξεκινήσουμε τον δικό μας προπονητικό αγώνα για να φτάσουμε εμείς εκεί που θέλουμε και όχι εκεί που κάποιοι άλλοι θα ήθελαν.

Διότι στην περίπτωση αυτή, δηλαδή που δεν πάω εκεί που θέλω εγώ αλλά πορεύομαι εκεί που οι άλλοι θέλουν, τότε τις περισσότερες φορές υπάρχει πρόβλημα ουσίας. Πρόβλημα προσωπικής ικανοποίησης, πρόβλημα κενού μέσα στην ζωή και την καθημερινότητά μου, πρόβλημα υπαρξιακής χημείας, πρόβλημα κατάκτησης πραγμάτων για τα οποία έχω δημιουργηθεί και στερήθηκα την κατάκτηση, άρα στερήθηκα και τα κέρδη από την κατάκτηση αυτή.

Διότι κατακτώ δεν σημαίνει μόνον μια εξωτερική εικόνα, αλλά σημαίνει νομή μιας εξουσίας, σημαίνει κέρδη στο διηνεκές, σημαίνει προοπτικές καλύτερες και όχι χειρότερες.

Και αυτό ήταν το μήνυμα του Χριστού για τον κάθε καθημερινό άνθρωπο, καθώς στόχευε στον αποκλεισμό κάθε εξωτερικής παρέμβασης στην επιλογή του στόχου που το φυσικό άτομο θέλει να κατακτήσει, ακόμη και αν αυτό είναι στα 8.848 μέτρα ύψος και λίγοι φτάνουν ως εκεί, όπως οι πέντε προνοητικές από τις δέκα πρόθυμες παρθένες!