Στην εποχή μας η γνώση είναι το κύριο εργαλείο της καθημερινότητάς μας.

Βλέπω μικρά παιδιά, ακόμη και προσχολικής ηλικίας, να διαχειρίζονται ηλεκτρονικούς υπολογιστές και κινητά τηλέφωνα με εξαιρετική επιτυχία. Και είναι μεν προφανές ότι τα παιδιά δεν γνωρίζουν την εσωτερική λειτουργία αυτών των συσκευών, ωστόσο είναι απολύτως βέβαιο ότι αργότερα θα μάθουν όχι μόνο την λειτουργία και το περιεχόμενο αυτών των συσκευών, αλλά οι ίδιοι θα αναπτύξουν ακόμη πιο αποτελεσματικά εργαλεία για να κάνουν τη ζωή τους ευκολότερη.

Και αν μεν ο στόχος είναι η καλύτερη ποιότητα ζωής με την έννοια των ανέσεων και της γρήγορης λύσης καθημερινών προβλημάτων, αυτό είναι ένα καλό στοιχείο. Αν όμως ο στόχος αυτός με απομακρύνει από τους ανθρώπινους προβληματισμούς μου, πχ ποιός είμαι, από πού έρχομαι, γιατί υπάρχω, τότε είναι προφανές ότι σύντομα ο εσωτερικός μου άνθρωπος που θέτει αυτά τα ερωτήματα και ζητά απαντήσεις, θα περάσει σε δεύτερη αξία και εγώ, αποξενωμένος από τις ανθρώπινες ευαισθησίες και αρετές, θα είμαι “χαλκός ηχών”, ή όπως λέμε, άδειος τενεκές.

Η σωστή στάση δεν είναι να στέκομαι φοβισμένος μπροστά στις τεχνικές ανακαλύψεις, αλλά να αναζητώ την ύψιστη γνώση, όχι δηλαδή μόνο τη γνώση των τεχνικών δεδομένων, αλλά και των δεδομένων που θέτει η ανθρώπινη ψυχή μου. Και προς αυτή την κατεύθυνση η μόνη λύση είναι να θέτω στόχους που οδηγούν από το καλό στο καλύτερο και από το ψηλότερο στο ύψιστο.

Διότι αν λύσω τα βιοποριστικά αλλά χάσω τα μελλοντικά και τα αιώνια, αδίκησα τον εαυτό μου, έχασα πολύτιμες αξίες, διότι δεν εφάρμοσα το “τούτο να πράττω και εκείνο να μην αφήνω”, που είναι ο χρυσός κανόνας για μια ασφαλέστερη καθημερινότητα.

Ψευδαισθήσεις ονομάζονται οι ονειρικές καταστάσεις, οι συνθήκες μέσα στις οποίες νομίζω ότι έχω ή ότι κάνω κάτι, αλλά η αλήθεια και η πραγματικότητα είναι άλλη.

Αυτές οι ψευδαισθήσεις στα θέματα της πίστης είναι καταστροφικές, όχι μόνο γιατί ζω σε μια εικονική και εικονιστική πραγματικότητα, αλλά γιατί χάνω τον χρόνο μου και όταν ανακαλύπτω – ή στην χειρότερη περίπτωση δεν το ανακαλύπτω ποτέ – την πραγματικότητα και την αλήθεια είναι πλέον αργά για μένα.

Για τον λόγο αυτό και η προσπάθεια του Χριστού και των μαθητών του κατόπιν ήταν να επισημάνουν αυτό τον κίνδυνο στους ανθρώπους της πίστης, ώστε να μην ζουν σε μια συναισθηματική πίστη των ψευδαισθήσεων, αλλά να ζουν προσγειωμένοι και πρακτικά καρποφόροι.

Διότι το τι και το πόσο πιστεύουμε αφορά εμάς αποκλειστικά. Τα έργα μας όμως και η καθημερινή μας συμπεριφορά επηρεάζει και τους άλλους. Και αν οι πράξεις μας είναι θετικές, υπάρχει και θετικό αποτέλεσμα για τους γύρω μας. Αν όχι, τα καταστρεπτικά αποτελέσματα είναι ορατά από όλους.

Το μέτρο λοιπόν που έθεσε ο ίδιος ο Χριστός και κατόπιν οι μαθητές του είναι το μέτρο που περιγράφει ο απόστολος Παύλος στην επιστολή προς Εφεσίους, κεφ. 4. Δεν θέτει ως πρότυπο τον εαυτό του, αλλά θέτει τον ίδιο τον Χριστό. Όχι τον “Χριστούλη”, αλλά τον Χριστό ως Υιό Θεού που έχει πάσα εξουσία στον ουρανό και στην γη.

Αν εμείς απομακρυνθούμε από αυτό το πρωτότυπο, τότε αποτυγχάνουμε, φτιάχνουμε ένα δικό μας κόσμο ψευδαισθήσεων και ζούμε μακριά από την πραγματικότητα, δηλαδή χωρίς πρακτικά αποτελέσματα, χαμένοι και σήμερα αλλά και για πάντα.

Επειδή ζούμε σε μια εποχή μεγάλης αλληλοεπίδρασης, θεωρούμε ότι κατά κανόνα δεν υπάρχει ατομική ευθύνη. Επειδή η επικοινωνία μεταξύ μας είναι συχνή και μεγάλης έντασης – βίντεο, φωτογραφίες, κείμενα, ζωντανός λόγος, κλπ – θεωρούμε ότι όλοι είμαστε ένα και όλοι συνυπεύθυνοι για το ίδιο πράγμα.

Βέβαια αυτό είναι απατηλή εντύπωση, γιατί στην πράξη καθένας μας είναι μια ξεχωριστή προσωπικότητα, καθένας κάνει το ίδιο πράγμα με άλλο τρόπο και για άλλο λόγο. Άρα δεν υπάρχει ούτε σύγχυση προσωπικοτήτων, ούτε σύγχυση ενεργειών.

Καθένας έχει την ευθύνη για τις πράξεις του και όχι οι άλλοι για αυτόν. Και όλοι καταλαβαίνουμε ότι αν για την καθημερινότητα αυτό είναι αυτονόητο, στα θέματα της πίστης και των πράξεων που σχετίζονται με την ζωή μας, αυτό έχει βαθιά και ουσιαστική αξία.

Διότι από τις πράξεις μου αποδεικνύεται ποιος πραγματικά είμαι. Και το καλύτερο παράδειγμα για να καταλάβουμε την μοναδική ατομική μας θέση και ευθύνη είναι ο ρόλος των στοιχείων μιας οικοδομής. Ενώ δηλαδή η οικοδομή είναι μία, τα στοιχεία που την απαρτίζουν είναι πολλά, αλλά το καθένα έχει τη θέση του, το ρόλο του και την ευθύνη του.

Κάθε πέτρα σε ένα οικοδόμημα είναι μέρος του συνόλου, αλλά την ίδια στιγμή δεν χάνει την αυτοτέλειά του. Και εμείς είμαστε μέρος της κοινωνίας, αλλά καθένας έχει την προσωπικότητά του και τις καθημερινές του ευθύνες. Το ίδιο ισχύει και για την πίστη. Καθένας μας έχει τον ρόλο του και την αυτοτέλειά του. Και η ευθύνη είναι πάντοτε ατομική και δεν μεταβιβάζεται σε τρίτο πρόσωπο.