Όλες οι εκπομπές με χρονολογική σειρά.

Η ανάγκη του ανθρώπου για ατομική ζωή είναι μια αλήθεια χωρίς καμιά εξαίρεση. Όλοι θέλουμε να αποσυρθούμε από τον θόρυβο και την πολυκοσμία της κοινωνίας και να βρεθούμε, έστω και για λίγο μόνοι με τον εαυτό μας. Και αυτό δεν είναι συναισθηματική ανάγκη – μόνο, αλλά είναι πρακτική ανάγκη. Αρκεί να ρίξει κανείς μια ματιά στον τρόπο που οργανώνουμε τις διακοπές μας – πάντα μακριά από το εργασιακό περιβάλλον, τον τρόπο και τον χώρο που περνάμε τη νύχτα και τον ύπνο μας, και γενικά η τάση μας για λίγη απομόνωση και προσωπική ζωή είναι ένα στοιχείο καθοριστικό της ποιότητας – και της ποσότητας θα τολμούσα να πω – της καθημερινής μας ζωής. Αυτός ήταν και ο λόγος που ο Χριστός έδωσε μεγάλη βαρύτητα στις ατομικές και προσωπικές στιγμές στη ζωή του κάθε ανθρώπου. Είναι οι στιγμές που καθένας αναζητά βαθύτερα το νόημα της ζωής, οι στιγμές που θέλουμε να λύσουμε τα μικρά ή τα μεγάλα προβλήματά μας, οι στιγμές που θέλουμε να αντιμετωπίσουμε όχι μόνο τη σκληρότητα της καθημερινής μας ζωής, αλλά και να ρίξουμε μια ματιά στα μεγαλύτερα ερωτήματα της ζωής: το τι και το γιατί. Και επειδή αυτά τα ερωτήματα είναι σύνθετα, όχι μόνο κατά την απάντησή τους αλλά πολύ περισσότερο σε αυτή καθαυτή την σύνθεση του ερωτήματος, ο άνθρωπος έχει την ανάγκη να περιορίζει τον εξωτερικό θόρυβο και να αφοσιώνεται – έστω για λίγο – στον εαυτό του, στην αναζήτηση του δημιουργού του, κλείνοντας πίσω του την πόρτα του θορύβου και της επίδρασης του περιβάλλοντος της καθημερινότητάς μας.

Η στάμνα, το σταμνί, ήταν από τα αρχαία χρόνια μέχρι σχεδόν πρόσφατα το μέσον μεταφοράς όλων των υγρών υλικών και φυσικά του νερού, από την πηγή ή το πηγάδι μέχρι το σπίτι. Ήταν από ψημένο πηλό, είχε μικρή αγοραστική αξία, αλλά ήταν εύθραυστη, και φυσικά δεν υπήρχε τρόπος επισκευής, άρα κατά κανόνα μετά το σπάσιμο, πήγαινε στα σκουπίδια. Εκτός αυτού ο όγκος του περιεχομένου ήταν ένα σημαντικό κεφάλαιο, διότι όταν υπήρχε ανάγκη για μεταφορά μεγάλων ποσοτήτων υγρών υλικών, έπρεπε να επιστρατευτεί μεγαλύτερος αριθμός και μεγαλύτερου όγκου. Η περίπτωση της Σαμαρείτισσας που αφήνει την στάμνα της – την υδρία – στο πηγάδι όπου συνάντησε και μίλησε με τον Χριστό, αποδεικνύει ότι η γυναίκα αυτή κατανόησε την αξία του περιεχομένου που μπορούσε να μεταφέρει με την στάμνα της και την αξία της αποκαλυπτικής διδασκαλίας του Χριστού και από την αξιολόγηση αυτή προέκυψε η εικόνα που μας παραδίδει ο ευαγγελιστής Ιωάννης: η γυναίκα εγκατέλειψε τη στάμνα της στο πηγάδι και γεμάτη πλέον από τον αποκαλυπτικό λόγο του Χριστού, πηγαίνει στην πόλη όχι κουβαλώντας λίγα λίτρα νερού, αλλά μεταφέροντας ένα νέο, πολύ πιο αξιόλογο και με άλλες διαστάσεις περιεχόμενο, όχι στην εύθραυστη στάμνα της, αλλά στην αιώνια συνείδησή της για τον ρόλο του Δασκάλου.

Η γνωστή παροιμία “κάλλιο 5 και στο χέρι παρά 10 και καρτέρει” δηλώνει την πρακτική ζωή και όχι τα οράματα, το καθημερινό κέρδος και όχι την μελλοντική ευτυχία που μπορεί να έλθει, αλλά και μπορεί  να μην έλθει ποτέ, διότι ζούμε σήμερα και το αύριο κανείς δεν το γνωρίζει. Και ο Χριστός δεν ήθελε οι άνθρωποι του να ζουν σε συναισθηματικές καταστάσεις και αφελείς φαντασίες, αλλά θέλει να βιώνουμε την καθημερινότητα ως αιωνιότητα, και όχι την αιωνιότητα χωρίς την καθημερινότητα. Για τον λόγο αυτό ποτέ ο ίδιος δεν υποσχέθηκε κάτι που θα έκανε την επόμενη μέρα, αλλά επί τόπου θεράπευε όσους είχαν ανάγκη, επί τόπου φρόντιζε για την τροφή όταν αυτή δεν υπήρχε, επί τόπου έκανε όλα τα θαύματα και όχι μέσα από μελλοντικές υποσχέσεις. Και το δικό του παράδειγμα είναι το μεγαλύτερο και ασφαλέστερο μάθημα για το πως ο ίδιος αντιλαμβάνεται την καθημερινότητά μας. Και είναι λάθος να μεταθέτουμε τις σημερινές δικές μας ευθύνες στις πλάτες άλλων ανθρώπων ή του ίδιου του Χριστού στην τελική κρίση της αιώνιας ζωής.

Το παράδειγμα του Θωμά που μας περιγράφει ο ευαγγελιστής Ιωάννης στο κεφάλαιο 20, 24-29 είναι το καλύτερο πρότυπο για τον άνθρωπο του 21ου αιώνα, ο οποίος ακούει πολλά, αλλά έχει την προσωπική ευθύνη των πράξεών του. Ο Θωμάς δεν άκουσε από έναν ούτε από δύο φίλους του την εμφάνιση του αναστημένου Χριστού. Αντίθετα άκουσε την μαρτυρία δέκα φίλων και συνεργατών του με τους οποίους, αν μη τι άλλο, είχαν ζήσει χρόνια μαζί την ζωντανή διδασκαλία του Χριστού μέσα από προσωπικές εμπειρίες. Ωστόσο στα ζητήματα της πίστης δεν χωρούν λάθη, γιατί αυτά πληρώνονται αργότερα και μάλιστα με υψηλό τίμημα. Ο ίδιος ο Θωμάς είναι γνωστό από την παράδοση ότι έφτασε μέχρι την Άπω Ανατολή και κήρυξε το Ευαγγέλιο, κατά συνέπεια θα έπρεπε ο ίδιος προσωπικά να έχει την απαιτούμενη εμπειρία και να μην στηρίζεται στις εμπειρίες των άλλων, έστω και συμμαθητών του, απλούστατα γιατί στις δύσκολες αποστολές θα ήταν μόνος του και θα έπρεπε μέσα στην μοναξιά του να έχει εμπειρίες προσωπικές που θα τον βοηθούσαν να ξεπεράσει τις θύελλες. Η γνώμη και εμπειρία των άλλων είναι διδακτική. Όμως η προσωπική εμπειρία και προσωπική γνώση είναι το θεμέλιο. Και αυτό το ήξερε καλά ο Θωμάς και ο Χριστός. Για αυτό και ο Χριστός δεν αρνείται να ικανοποιήσει την ανάγκη του Θωμά για προσωπική εμπειρία της Ανάστασης, όπως δεν το αρνείται και σήμερα σε κάθε φυσικό πρόσωπο που αναζητεί αποδείξεις προσωπικές για την παρουσία και λειτουργία της πίστης του αναστημένου Χριστού στη ζωή του.

Η λέξη ωραίος υποκρύπτει συναισθηματική αξία, δηλαδή κρίνουμε κάτι ως ωραίο, όμορφο, όταν ικανοποιεί το αισθητικό αισθητήριο μας από την εξωτερική του εμφάνιση και όχι από την λογική μας. Στην πραγματικότητα βέβαια το νόημα της λέξης δεν είναι αυτό. Διότι η λέξη ωραίος προέρχεται από την λέξη ώρα, δηλαδή ωραίο είναι εκείνο που έχει την κατάλληλη ωριμότητα, είναι στην κατάλληλη ώρα και στιγμή, είναι στην ακμή και στην τελειότητα της ωριμότητάς του. Με άλλα λόγια, ωραίο και ώριμο είναι εκείνο που χρονικά έχει εξαντλήσει την ανοδική του εξελικτική πορεία και σε λίγο θα αρχίσει η φθορά, η γήρανση, ο θάνατος και η εξαφάνιση. Ο χρόνος δηλαδή είναι ο καθοριστικός παράγοντας από τον οποίο κρίνουμε την ωραιότητα ενός πράγματος, μιας υπόθεσης. Και επειδή η καθημερινότητά μας είναι μια διαδοχή μικρών γεγονότων, όταν τα μικρά γεγονότα γίνονται στην σωστή ώρα τους, τότε και το σύνολο της ζωής μας εμφανίζεται ωραίο, ώριμο, ικανοποιητικό. Αντίθετα, αν οι πράξεις μας γίνονται βιαστικά, χωρίς υπομονή και εξάντληση του προβλεπόμενου από την κάθε πράξη χρόνου, τότε οι συνέπειες είναι αρνητικές, η ζωή της καθημερινότητάς μου είναι κόλαση. Αν ανοίξω την πόρτα του αυτοκινήτου πριν σταθμεύσει, η τραγωδία είναι βέβαιη. Αν κόψω ένα φρούτο πριν ωριμάσει, το καταστρέφω. Αν διακόψω το μαγείρεμα του φαγητού πριν την ώρα του, το φαγητό θα είναι σκουπίδια. Αν οι πράξεις μου δεν είναι τέλειες, δηλαδή δεν έχουν αρχή αλλά και τέλος, ολοκλήρωση, τότε οι πράξεις μου είναι μάταιες, είναι κόπος χωρίς αποτέλεσμα.