Όλες οι εκπομπές με χρονολογική σειρά.

Τα αυτοκινητάκια των παιδικών χρόνων είναι πολύτιμα, διότι ακονίζουν την αντίληψη των παιδιών και τα αγαπούν γιατί δεν χρειάζεται τίποτα άλλο από το κέφι τους. Δεν ισχύει βέβαια το ίδιο και για τα αυτοκίνητα που θα χρησιμοποιήσει το παιδί όταν μεγαλώσει, διότι εδώ υπεισέρχονται δύο παράγοντες. Πρώτον η μάθηση, δηλαδή πώς να το χρησιμοποιεί, και δεύτερον, η ευθύνη για τον τρόπο και τον σκοπό που το αυτοκίνητο μπαίνει σε καθημερινή χρήση από το άτομο που το διαθέτει.

Αυτό δεν σημαίνει ότι το παιδικό αυτοκίνητο δεν ήταν πολύτιμο. Αλλά τώρα πλέον η χρήση του από το ώριμο άτομο είναι ανοησία χωρίς ουσιαστικό αντίκρισμα και αποτέλεσμα. Διότι το αυτοκίνητο δεν είναι πλέον παιχνίδι, αλλά ισχυρός παράγοντας λειτουργίας της ατομικής και συλλογικής μας καθημερινότητας, και ο τρόπος και ο σκοπός που το χρησιμοποιούμε δεν είναι εκείνος των παιδικών χρόνων, αλλά είναι τώρα ο τρόπος και ο σκοπός των ώριμων χρόνων, δηλαδή της ευθύνης και της γνώσης.

Κανείς δεν κατηγορεί τα παιδιά γιατί παίζουν με τα αυτοκινητάκια τους, αλλά όλοι αγανακτούμε με τον ανόητο οδηγό που δεν ξέρει και δεν θέλει να μάθει να οδηγεί σωστά το δικό του αυτοκίνητο. Διότι, δεν είναι επικίνδυνος ο κακός οδηγός μόνο για τον εαυτό του, αλλά η άγνοια και τα λάθη του συνήθως κοστίζουν και στους άλλους που δεν έχουν σχέση με τον ανόητο και επιπόλαιο οδηγό, αλλά απλά βρέθηκαν στην λάθος θέση την ώρα που εκείνος ο ξένος έκανε το δικό του λάθος.

Αυτή είναι και η διαφορά. Το παιδί κάνει λάθη στα παιχνίδια του, αλλά αυτά τα λάθη δεν έχουν μεγαλύτερες συνέπειες. Αντίθετα, τα λάθη των ώριμων ανθρώπων έχουν συνέπειες, τόσο για τον ίδιο όσο και για το περιβάλλον του μέσα στο οποίο ζουν. Και στην διδασκαλία του Χριστού η παιδική αντίληψη είναι πολύτιμη, αλλά αφορά μόνο την παιδική ηλικία. Για τους ώριμους ο Χριστός συνιστά την ευθύνη των σκέψεων και των πράξεων, διότι τα λάθη πληρώνονται και συνήθως το κόστος είναι μεγάλο για όλους.

Η ευθύνη και η γνώση της αλήθειας των πραγμάτων δεν είναι γνώρισμα των παιδιών που μεγαλώνουν με ανεμελιά. Όταν όμως φτάσουν στην ώριμη ηλικία, όλοι απαιτούμε υπεύθυνη και όχι ανεύθυνη συμπεριφορά από καθένα συμπολίτη μας. Διότι ξέρουμε ότι τα δικά του λάθη θα κοστίσουν και σε μας και κανείς δεν εξαιρείται από αυτόν τον κανόνα της καθημερινής μας ζωής. Το ίδιο ισχύει και για τις πράξεις και τις παραλείψεις που περικόπτουν τις προοπτικές ενός ατόμου που αναζητά την υπεύθυνη συμπεριφορά για την δική του προοπτική ζωής.

Οι αμφιβολίες και οι δισταγμοί της ώριμης ζωής μας οφείλονται, πιθανόν σε μεγάλο βαθμό, στον τρόπο που βιώσαμε την παιδική μας ηλικία. Και μπορεί τότε, στην βρεφική και παιδική ηλικία, να μην ήταν κατανοητές οι συνέπειες κάποιων πράξεων των άλλων ή και δικές μας, ωστόσο, όταν φτάνουμε στον ενήλικο βίο μας, όλες αυτές οι στερήσεις ή τα λάθη των προηγουμένων περιόδων της ζωής μας έχουν αφήσει τα αποτυπώματά τους στην συνείδηση ή και στο φυσικό σώμα μας ακόμη, με αποτέλεσμα πολλές φορές να μην μπορούμε να κατανοήσουμε την ατομική μας συμπεριφορά, η οποία θα θέλαμε να είναι – στην ώριμη πλέον ζωή μας – χωρίς αυτές τις επιδράσεις από το μακρινό μας παρελθόν.

Διότι, εμείς μπορεί να ξεχνάμε, αλλά όλα αποτυπώνονται με διαφορετική κάθε φορά ένταση και διάρκεια, στον εσωτερικό μας κόσμο, εκεί που κυοφορούνται οι σκέψεις και οι διαλογισμοί μας, οι οποίοι επηρεάζονται από το προσωπικό μας παρελθόν. Διότι, κανείς δεν εμφανίζεται ξαφνικά ώριμος άνθρωπος, αλλά όλοι περνάμε από την βρεφική και παιδική ηλικία και όλες οι εμπειρίες αυτές καταγράφονται στον έσω άνθρωπο, δηλαδή στις σκέψεις και στα συναισθήματά μας, αφήνοντας το δικό τους στίγμα, το οποίο στη συνέχεια θα εμπλακεί στους υπολογισμούς και στις προτιμήσεις μας, κουβαλώντας τον δικό τους ρόλο και τη δική τους επίδραση στο καθημερινό μας σήμερα.

Και αυτό δεν είναι μια φιλοσοφική θεωρία, αλλά είναι η πρακτική μας εμπειρία για όλους όσοι παλεύουμε καθημερινά για τις προσωπικές μας υποθέσεις. Ο τρόπος που σκεφτόμαστε, υπολογίζουμε, εκτιμούμε πρόσωπα, πράγματα, καταστάσεις, ιδέες πεποιθήσεις και απόψεις, δεν είναι μόνο αποτέλεσμα μιας στιγμιαίας κατάστασης, αλλά έχει μακρινό παρελθόν από την βρεφική και παιδική μας ηλικία, και επιδρά στον εσωτερικό μας κόσμο, κατευθύνοντας πολλές φορές την πρακτική ζωή μας σε σκέψεις και πράξεις που εμείς δεν θα θέλαμε στην πραγματικότητα.

Αυτός ήταν και ο λόγος που ο Χριστός δίδαξε την μεταστροφή του ατόμου – κάθε ενδιαφερόμενου ατόμου – από την αδιάφορη καθημερινή συνήθεια και επανάληψη τύπων, στην αναζήτηση και απόρριψη των λαθών που αναγνωρίσαμε ως άτομα στην παρελθούσα ζωή μας, προκειμένου να πάψει ή να μειωθεί ο ρόλος των παρελθόντων λαθών στην προσωπική μας καθημερινότητα. Αυτό δηλώνει ένα νέο ορίζοντα ζωής, εφόσον διατηρούμε την εφαρμογή της δικής του διδασκαλίας στην προσωπική μας πρακτική καθημερινότητα, μη αγνοώντας, αλλά επαναφορτίζοντας τον κόσμο των σκέψεων και των συναισθημάτων μας με την δική του προοπτική, όπως ο ίδιος ο Χριστός την εξήγησε στους πρώτους εκείνους μαθητές του και μπορούμε να μάθουμε και μεις σήμερα. 

Οι παιδικές αντιλήψεις είναι βελτιωμένες σε σχέση με τις βρεφικές εμπειρίες. Το ίδιο ισχύει και για τις νεανικές σε σχέση με τις παιδικές και εφηβικές, και ανάλογα ισχύει – δηλαδή παρουσιάζεται βελτίωση – και για τις ώριμες αντιλήψεις σε σχέση με τις αντιλήψεις των προηγούμενων περιόδων, γιατί στην ώριμη ηλικία έχουν υπεισέλθει δύο νέοι παράγοντες: η ωριμότητα της σκέψης και το πλήθος των ατομικών εμπειριών, στοιχεία που ανοίγουν το πλάτος και τις άλλες διαστάσεις της νόησης, στην απεραντοσύνη της φυσικής πραγματικότητας, την οποία καθένας καλείται να εξερευνήσει κατά την διάρκεια του βίου του, προκειμένου να αποφεύγει τα αδιέξοδα και να οικοδομεί ένα καλύτερο μέλλον για τον ίδιο και την σύγχρονη κάθε φορά κοινωνία.

Κανείς δεν μπορεί να διαγράψει από την συνείδησή του την γνώση και τις εμπειρίες των προηγουμένων περιόδων της ζωής του. Μπορεί να μην τις σκέφτεται και να μην τις υπολογίζει πλέον στην καθημερινότητά του, ωστόσο, όλα είναι εκεί, μέσα στον εσωτερικό μας κόσμο, αθέατοι μάρτυρες που επηρεάζουν και καθορίζουν ασυναίσθητα τις σκέψεις και την θέλησή μας για ο,τιδήποτε αποφασίζουμε κάθε στιγμή.

Κανείς δεν μπορεί να διαγράψει – να κάνει delete όπως λέμε στην σύγχρονη γλώσσα των υπολογιστών. Εκείνο που συμβαίνει είναι ότι όλα κάποια στιγμή πηγαίνουν στο καλάθι των αχρήστων – move to bin – και από κει είναι διαθέσιμα όταν εμείς τα προσκαλέσουμε στην καθημερινή μας επιφάνεια εργασίας. Δεν μας ενοχλούν, δηλαδή, εάν εμείς δεν τα ανακαλέσουμε με κάποιο τρόπο, είτε από ανάγκη είτε από άγνοια.

Αυτό είναι κρίσιμο στοιχείο στην λειτουργικότητα της ατομικής μας καθημερινότητας. Διότι, εάν κάνουμε λάθη αλλά δεν μπορούμε να τα αποδεχτούμε και να τα στείλουμε στο καλάθι των αχρήστων, τότε οι συνέπειες γίνονται ένα, δηλαδή αναμειγνύονται με την προσωπική μας καθημερινότητα και δυσκολεύουν ή καταστρέφουν την καθημερινή μας ζωή με τον αρνητικό τους ρόλο.

Εάν τα παραδεχτούμε ως μη αποδεκτά από την συνείδησή μας λάθη, τότε τα λάθη υπάρχουν στο καλάθι των αχρήστων, αλλά δεν μπορούν να επηρεάσουν την καθημερινή μας λειτουργικότητα και ζούμε καθημερινά μια ζωή στηριγμένη όχι στα λάθη αλλά στις ορθές επιλογές, οι οποίες είναι μακράν των προηγουμένων λαθών μας.

Αυτό μας υποδεικνύει η διδασκαλία του Χριστού, τόσο ως προς την ατομική μας συνείδηση που επηρεάζεται από τα λάθη και τις αμαρτίες μας, όσο και από το περιβάλλον μας, που μπορεί να μην ξέρει τα αθέατα λάθη μας, αλλά αντιλαμβάνεται την αδυναμία μας να σταθούμε στην ορθότητα και την αλήθεια, διότι κάτι μας επηρεάζει αρνητικά, μη έχοντας συγχωρήσει τον εαυτό μας ή τους άλλους για τα δικά μας λάθη προς τους άλλους ή τις ατομικές μας αμαρτίες που οι άλλοι δεν γνωρίζουν αλλά γνωρίζουμε καλά εμείς οι ίδιοι.

Οι ασφαλείς και σταθερές βάσεις που μπαίνουν στην βρεφική και παιδική ηλικία παραμένουν ως στηρίγματα στην υπόλοιπη ενήλικη ζωή μας. Οι βάσεις όμως δεν αντικαθιστούν το σύνολο του οικοδομήματος στην ζωή μας, όπως οι βάσεις και τα θεμέλια ενός σπιτιού δεν αντικαθιστούν την υπόλοιπη οικοδομή και το περιεχόμενο, κινητό και ακίνητο. Διότι, κάθε σπίτι για να είναι κατοικήσιμο πρέπει να διαθέτει κάποια στοιχειώδη και όχι μόνον τις βάσεις και τα στηρίγματα.

Από το σώμα μας κατανοούμε και τις ανάγκες που πρέπει να καλύπτει ένα σπίτι, δηλαδή την ασφάλεια και την προστασία, αλλά και την πλήρη λειτουργικότητα, προκειμένου η ζωή εντός αυτού να είναι αυτάρκης, χωρίς κινδύνους και ελλείψεις σε βασικά πράγματα. Αυτή η προφανής και καθημερινή για όλους πραγματικότητα είναι και η αφετηρία για να κατανοήσουμε τον ρόλο του παιχνιδιού, αλλά και τον ρόλο της ευθύνης της ώριμης ηλικίας μας, διότι δεν θα μας προστατεύουν για πάντα τα κουκλόσπιτα των παιδικών μας χρόνων, τότε που όλοι χαιρόμασταν κάτω από την παιδική μας αφέλεια.

Η ώριμη ζωή κάθε ατόμου έχει ως κύριο συστατικό την υπεύθυνη κατανόηση του εαυτού μας και του περιβάλλοντος, διότι αυτό – και μόνο αυτό – μπορεί να προσφέρει ασφάλεια στην ώριμη καθημερινότητα. Οι αφέλειες της παιδικής ηλικίας ήταν απαραίτητες για τότε. Δεν τις απορρίπτουμε ποτέ, αλλά τις αντικαθιστούμε σταδιακά όσο περνάνε τα χρόνια της ζωής μας, με ώριμες κατασκευές που προσφέρουν ουσιαστική προστασία από όλους τους κινδύνους και όχι μόνο από τους φανταστικούς εχθρούς της παιδικής μας ηλικίας. Κάθε ώριμος άνθρωπος αναζητά τις καλύτερες λύσεις μπροστά στους κινδύνους, και αυτό γίνεται με την πρόνοια και την ορθή αντίληψη των πραγμάτων από την οποία εξαρτάται πλέον η ζωή μας, αφού πήραμε εμείς την ευθύνη να ζήσουμε ελεύθεροι και όχι εξαρτημένοι από τους άλλους.

Για τον λόγο αυτό και ο Χριστός τίμησε την παιδική αφέλεια και απλότητα, αλλά δίδαξε τους ανθρώπους πώς να κατανοούν τον εαυτό τους, τα ατομικά του λάθη, αλλά και τον κόσμο μέσα στον οποίο θα βιώνουν την ατομική της καθημερινότητα, όχι με τα παιδικά μόνον εφόδια, αλλά και με την απαραίτητη ωρίμανση σκέψεων και φρόνιμων  επιλογών, διότι στην ώριμη ηλικία δεν υπάρχει πλέον η προστασία των γονέων και των φίλων, όπως συνέβαινε στην παιδική περίοδο.

Η ευθύνη, διευκρίνισε ο Χριστός, δεν ανήκει στους άλλους μόνο, αλλά – κυρίως – ανήκει στον καθένα, που αγνοώντας την αλήθεια, θέλει να ζει για πάντα στην παιδική ανευθυνότητα. Διότι, η ευθύνη της γνώσης και των προσωπικών αποφάσεων κοστίζουν, και όλοι αποφεύγουμε να πληρώνουμε το κόστος που μας αναλογεί, λέγοντας ότι θα φροντίσει ο θεός, όχι γιατί το πιστεύουμε, αλλά γιατί αυτό μας βολεύει για να αποφύγουμε την δική μας ευθύνη.