Όλες οι εκπομπές με χρονολογική σειρά.

Η καθημερινή – αλλά όχι αποκλειστική – απασχόλησή μας με τον πόλεμο, αναζητώντας, βεβαίως, τις αιτίες και τους δρόμους μέσα από τους οποίους θα λήξει ένας πόλεμος και θα επιστρέψουμε στην ειρήνη, είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο, το οποίο δεν αφήνει κανένα άνθρωπο επί γης αδιάφορο, ακριβώς γιατί η ειρήνη είναι μια επιθυμητή κατάσταση, ενώ ο πόλεμος είναι η απευκταία.

Και αυτή η παγκόσμια αλήθεια είναι ένα θέμα που δεν μας απασχολεί στην ουσία του αλλά μόνο ως προς το ποιός έχει δίκιο και ποιός έχει άδικο σε ένα πόλεμο. Ενώ, δηλαδή, κατανοούμε την τραγικότητα ενός πολέμου, δεν αναζητούμε τα βαθύτερα αίτια, αλλά κρίνουμε μόνο τις πρόχειρες αφορμές που οδήγησαν στον συγκεκριμένο ένα πόλεμο.

Διότι, κανένας πόλεμος δεν πέφτει από τον ουρανό, αλλά καλλιεργείται σταδιακά στις συνειδήσεις των ανθρώπων που ασκούν την εξουσία μέσα στον κόσμο, για να καταλήξει στα τραγικά φαινόμενα που όλοι γνωρίζουμε. Και εάν πρόκειται για μεγάλους πολέμους μεταξύ κρατών και εθνών, τότε οι αναζητήσεις μας περιορίζονται στις ειδήσεις που καθένας λαμβάνει και με βάση αυτές κρίνει. Εάν όμως πρόκειται για ατομικούς πολέμους με θεωρητικούς ή πραγματικούς αντιπάλους και εχθρούς, τότε τα πράγματα συνήθως τα προσπερνάμε σχεδόν αδιάφορα, και μόνο όταν φτάσουμε στα αδιέξοδα αναζητούμε τις βαθύτερες αιτίες που μας οδήγησαν ως το προσωπικό μας αδιέξοδο και τον πόλεμο.

Όσο καιρό, δηλαδή, το θέμα δεν είναι καταστροφικό, αφήνουμε τον χρόνο να κυλάει, χωρίς να μας προβληματίζει η πραγματικά δυσάρεστη κατάσταση. Όταν όμως φτάνουμε μπροστά στον τοίχο, τότε τρέχουμε όλοι να ζητήσουμε βοήθεια – αν μας το επιτρέπει η υπερηφάνεια μας! – για να ανοίξει μια θύρα εξόδου από την κόλαση στην οποία φτάσαμε χωρίς να το έχουμε αντιληφθεί στα σοβαρά. Και αυτός ακριβώς είναι ο κίνδυνος.

Διότι, για τους μεγάλους πολέμους μεταξύ κρατών, εγώ, εμείς οι απλοί πολίτες, δεν έχουμε τρόπο να επηρεάσουμε άμεσα τις αποφάσεις των ανθρώπων που ασκούν την εξουσία στον κόσμο σήμερα. Για τους ατομικούς όμως πολέμους, τα καθημερινά μας δεινά που προέρχονται είτε από λάθη δικά μας, είτε από τον κοινωνικό μας περίγυρο, εκεί δεν υπάρχει κάποιος άλλος να αναλάβει την ευθύνη, αλλά αυτή παραμένει στο ατομικό μας χαρτοφυλάκιο ζωής, και καθένας καλείται να βγάλει – όπως λέμε – τα κάστανα από την φωτιά, με σύμμαχο κάποιον φίλο ή γνωστό που ξέρουμε ότι μπορεί να μας βοηθήσει.

Και επειδή και των φίλων η βοήθεια συνήθως δεν επαρκεί, τρέχουμε να ανάψουμε το κερί στην Παναγιά, μπας και βάλει το χέρι της στο προσωπικό μας αδιέξοδο. Αλλά ο Χριστός υπέδειξε άλλο δρόμο, τον δρόμο της ατομικής καλλιέργειας του εσωτερικού μας κόσμου, προκειμένου να κατανοούμε την καθημερινή μας πορεία και να μην φτάνουμε στα αδιέξοδα, αλλά έγκαιρα να λαμβάνουμε τα μέτρα μας για την δική μας προστασία και προετοιμασία για όλα τα δεινά που μπορεί να μας συμβούν.

Επειδή οι πόλεμοι δεν πέφτουν από τον ουρανό αλλά τους αποφασίζουμε εμείς οι άνθρωποι, είναι χρήσιμο να καταλάβουμε τί είναι αυτό που μας οδηγεί, και δια ποίας οδού φτάνουμε στην κόλαση του πολέμου και όχι στην πολύτιμη ειρήνη.

Διότι, μπορεί στις δυσκολίες μας να αναζητούμε σωτηρία από τον θεό, αλλά είναι προφανές ότι αυτό είναι μια αναγκαία και πολύτιμη “πυροσβεστική υπηρεσία”, στην οποία καλό είναι να καταφεύγουμε μόνο εάν έχουμε εξαντλήσει τις προσωπικές μας προβλέψεις για ένα γνώριμο σε όλους κακό, όπως είναι μια πυρκαγιά, από την οποία θα προκύψουν ζημίες και καταστροφές. Με λίγα λόγια, η αναζήτηση μιας υποστηρικτικής εφαρμογής δεν είναι κακό, αλλά καλύτερο και πιό ωφέλιμο είναι να προβλέπεται και να αποφεύγεται η πορεία που μπορεί να οδηγήσει στον δρόμο μιας σύγκρουσης με ζημίες εκατέρωθεν.

Γι αυτό και ο Χριστός δεν καταδίκασε τους πολέμους, γιατί αυτό δεν ήταν αναγκαίο, αφού όλοι ξέρουμε τις συνέπειες από ένα πόλεμο. Εκείνο το οποίο έκανε ήταν να μας αποκαλύψει μια ενδιάμεση κατάσταση, τον αναγκαίο και παρόντα στη ζωή μας “διαμερισμό”, διότι εκεί δοκιμάζονται όλες οι σκέψεις και οι διεργασίες, οι οποίες όταν δεν έχουν στόχο την ειρηνική συνύπαρξη, θα οδηγήσουν με μαθηματική ακρίβεια στην αντιπαλότητα, στην σύγκρουση και τελικά στην εχθρότητα και στον πόλεμο.

Διότι κανείς δεν ξεκινά ένα πρωί ένα πόλεμο με κάποιον άλλον – άνθρωπο, συμφέρον, κατάσταση κλπ – εάν δεν έχουν προηγηθεί η καλλιέργεια στον εσωτερικό μας κόσμο, στον κόσμο των σκέψεων και των συναισθημάτων μας, από τα οποία θα οδηγηθούμε στις επιλογές και στις αποφάσεις για μια πολεμική σύγκρουση με τους αντιπάλους ή τους εχθρούς μας.

Δεν χρειάστηκε, δηλαδή, ο Χριστός να μας περιγράψει τα τραγικά συμβάντα και τις τρομακτικές συνέπειες μιας σύγκρουσης μεταξύ ανθρώπων, γιατί αυτά ήταν γνωστά σε όλους μας. Εκείνο το οποίο μας αποκάλυψε ήταν η εσωτερική διεργασία που λαμβάνει χώρα στις σκέψεις και στα συναισθήματά μας, δηλαδή την πορεία που θα μας οδηγήσει στην συγκρουσιακή κατάσταση και στον πόλεμο. Διότι, εύκολα πηγαίνουμε στις συγκρούσεις και στους πολέμους, αλλά δύσκολα ξεμπερδεύουμε από τις συνέπειες. Διότι δεν υπάρχει πόλεμος που να μην έχει τραγικές συνέπειες και για τις δυο πλευρές των αντιμαχομένων.

Ο Χριστός επέστησε την ατομική προσοχή στα γεγονότα που προηγούνται μιας σύγκρουσης, προκειμένου να προετοιμαστούμε με επίγνωση των συνεπειών που θα προκύψουν, είτε ως νικητές είτε ως δούλοι των νικητών.

Όταν ξεσπά ένας πόλεμος όλοι φωνάζουμε “θεέ μου βοήθα”, γιατί ξέρουμε τί θα συμβεί μετά από λίγο. Θα υπάρξουν θύματα, νεκροί και τραυματίες, χήρες και ορφανά, και κανείς στο τέλος δεν βγαίνει κερδισμένος, γιατί ζημιές μικρότερες ή μεγαλύτερες υπάρχουν και από τις δυο πλευρές. Για τον λόγο αυτό και όλοι προσπαθούμε να βρούμε τρόπους να μην οδηγούμαστε σε πολέμους όταν υπάρχουν διεκδικήσεις, αλλά μεριμνούμε για την διατήρηση της ειρήνης με κάθε δυνατό κόστος.

Αυτή η τραγική πραγματικότητα που έχει βιώσει όλη η ανθρωπότητα σε όλο το ιστορικό παρελθόν, μάς οδηγεί στην έρευνα και στην αναζήτηση των αιτιών που προκαλούν τις συγκρούσεις, τις αντιπαλότητες και τις εχθρότητες μεταξύ ατόμων ή λαών. Και επειδή τίποτα δεν πέφτει ξαφνικά από τον ουρανό, όλοι καταλαβαίνουμε ότι πρέπει να διερευνήσουμε τα αίτια που οδηγούν το ένα άτομο, εσένα και μένα, στην δημιουργία κλίματος εχθρότητας, από την οποία θα προκύψει το αναγκαίο μίσος και η καλλιέργεια της επιθετικής ρητορικής και της τελικής πολεμικής πράξης.

Όλοι, δηλαδή, κατανοούμε ότι δεν είναι θέμα του θεού, αλλά είναι θέμα του ανθρώπου, ο οποίος απρόσεκτα βαδίζει σε μια αντιπαλότητα, η οποία, εάν δεν σταματήσει εκεί, θα μετατραπεί σε πολεμική σύγκρουση και καταστροφές, με ό,τι αυτό θα έχει ως συνέπεια στις ζωές όλων.

Για τον λόγο αυτό και ο Χριστός δεν δίδαξε την ουράνια ειρήνη και την μακαριότητα, αλλά δίδαξε την προσοχή μας στην αρνητική εξέλιξη μιας αντιπαλότητας, η οποία μπορεί να ξεκινήσει αθώα, αλλά εάν κάποιος δεν βάλει ένα όριο, αυτό μπορεί να εξελιχθεί σε εχθρότητα και μίσος, από το οποίο στο τέλος θα οδηγηθούμε στην σύγκρουση, στην καταστροφή και στον θάνατο.

Ο Χριστός, δηλαδή, δεν δίδαξε να περιμένουμε την δική του επέμβαση όταν ξεκινάμε έναν πόλεμο, γιατί κάθε πόλεμος είναι έργο των ανθρωπίνων αποφάσεων και όχι του δημιουργού. Επομένως, ο Χριστός αυτό που μας αποκάλυψε και μας εξήγησε με την διδασκαλία του είναι να κατανοήσουμε την έννοια του “μερισμού”, δηλαδή ότι κανένας δεν μπορεί να τα έχει όλα, γιατί αυτό αντιβαίνει όχι μόνο στην κοινή λογική και την κοινή ανάγκη, αλλά αντιβαίνει και στην ίδια την υπαρξιακή μας πραγματικότητα.

Εκείνο που οδηγεί τους ανθρώπους στην εχθρότητα, στην σύγκρουση, στην καταστροφή και τον θάνατο, δεν είναι η έλλειψη, αλλά είναι η ατομική μας  πλεον-εξία, δηλαδή η μη ικανοποίηση με όσα διαθέτω, θέλοντας με πόλεμο να πάρω από τον άλλο αυτό που του ανήκει ή έχει ανάγκη. Η κατανόηση, δηλαδή του “διαμερισμού” είναι η πρώτη ανάγκη για κάθε άνθρωπο, ο οποίος από την μια πρέπει να προστατεύει τα όσα πραγματικά του ανήκουν από κάθε επίβουλο αντίπαλο, και από την άλλη να αναζητά άλλο πλούτο, τον “πλούτο του θεού”, και αυτό είναι ένα τεράστιο κεφάλαιο προσωπικής έρευνας για κάθε έναν που αναζητά το θέλημα του δημιουργού.

Πόλεμος και Ειρήνη δεν είναι τα μοναδικά θέματα για την υπόθεση της Ουκρανίας ή του Τολστόι που έγραψε το μυθιστόρημά του τον 19ο αιώνα, αλλά είναι και μια γενικότερη πραγματικότητα στην καθημερινή μας πρακτική ζωή, ακριβώς γιατί αυτό το ζήτημα – πόλεμος ή ειρήνη – είναι πρωτίστως προσωπικό θέμα, το οποίο μέσα από τις σκέψεις και πράξεις μας συνυφαίνεται, τόσο με το σώμα μας (εκκρίσεις ορμονών, τέντωμα νεύρων, κλπ) και στον εσωτερικό μας κόσμο (συναισθήματα, απογοήτευση, κλπ), όσο και στο κοινωνικό μας περιβάλλον, εγγύς και διευρυμένο, με αποτέλεσμα ο πόλεμος να επηρεάζει τον ίδιο μου τον εαυτό, αλλά και τους γύρω που τυχαίνει να συμπορεύονται μαζί μου στην καθημερινότητα.

Και για μεν το κοινωνικό μου περιβάλλον, η επίδραση του δικού μου πολέμου μπορεί να έχει ελάχιστο και αμελητέο αποτύπωμα, ωστόσο, η κυριότερη επίδραση βρίσκεται στον ίδιο μου τον εαυτό και αυτό είναι κρίσιμο θέμα. Διότι, ο πόλεμος που ενεργείται στο εσωτερικό και στα μέλη του δικού μου σώματος, έχει άμεσες συνέπειες πρώτα στην ατομική και προσωπική μου ζωή, αφού καταστρέφει ή οικοδομεί τις συνισταμένες των προσωπικών μου επιλογών και πράξεων.

Και αφού αυτή η αλήθεια μπορεί να οριοθετήσει τον κανόνα της δικής μου προσωπικής επιλογής, είναι φυσικό να προτιμά κάποιος την ειρήνη, τόσο προς όφελος του ιδίου, όσο και του κοινωνικού του περιβάλλοντος. Το αντίθετο, δηλαδή η επιλογή του πολέμου, είναι βέβαιο ότι θα φέρει κυρίως ζημία προσωπική ή ακόμη και κοινωνική, ανάλογα με το ποσοστό της επίδρασης στους γύρω μου. Και επειδή εκείνο το οποίο μπορώ να ελέγξω είναι κυρίως και πρωτίστως το όφελος ή η ζημία που μπορεί να προκληθεί στον ίδιο μου τον εαυτό, είναι προφανές ότι εκεί, δηλαδή στην ατομική μου ευθύνη διαχείρισης των επιλογών – πόλεμος ή ειρήνη – πρέπει να στραφεί και ο στόχος, τόσο για την κατανόηση της λανθασμένης επιλογής των σκέψεων που με οδηγούν στην αρνητική επιλογή του πολέμου, όσο και στον τρόπο που θα εκφραστεί αυτή η τελική μου επιλογή στο κοινωνικό μου περιβάλλον.

Διότι, μπορεί η κοινή γνώμη να διαμορφώνεται από διάφορους παράγοντες, ωστόσο, η δική μου γνώμη και γνώση επηρεάζεται αποκλειστικά από τις δικές επιλογές επίγνωσης της αλήθειας των πραγμάτων, άρα είναι δική μου ευθύνη να παραλαμβάνω ειδήσεις και πληροφορίες που θα με οδηγήσουν σε σκέψεις πολέμου ή αν θα προτιμήσω σκέψεις ειρήνης, από τις οποίες θα προέλθει το καλό για μένα και για τους γύρω μου.

Η ευθύνη για πόλεμο ή ειρήνη ξεκινά από τις προσωπικές αποφάσεις ενός ατόμου και οι συνέπειες επεκτείνονται σε άγνωστη διάσταση στο παρόν και στο μέλλον.