Το να ξεχνάμε είναι ανθρώπινο. Το να μην θέλουμε να διορθώνουμε την μνήμη μας, αυτό είναι προσωπική μας απόφαση. Και μια τέτοια προσωπική απόφαση έχει και τις προσωπικές συνέπειες. Άλλωστε, για τον λόγο αυτό ανακαλύφθηκε και αναπτύχθηκε η γραφή: να μπορούμε να διατηρούμε ασφαλείς τις πληροφορίες, όχι μόνον στην μνήμη μας, αλλά και σε κάτι πιο σταθερό σε βάθος χρόνου. Η γνωστή φράση scripta manent σημαίνει ότι τα γραπτά μένουν σε βάθος χρόνου μεγαλύτερο από το χρονικό όριο της ανθρώπινης μνήμης.

Και αυτό είναι πολύτιμο, όχι μόνον γιατί μπορούμε να ανανεώνουμε την μνήμη μας για ένα θέμα που δεν είμαστε σίγουροι ότι το θυμόμαστε πλήρως και ορθά, αλλά και γιατί αυτό είναι ένα εργαλείο του ανθρώπινου οργανισμού, ώστε να μπορεί “να ξεχνά” και να “ξαναθυμάται”. Με λίγα λόγια, μπορούμε να μην κρατάμε τα πάντα στη μνήμη μας – η οποία ούτως ή άλλως έχει περιορισμένη χωρητικότητα – αλλά να αφήνουμε χώρο για κάτι καινούριο, αφού το παλιό μπορώ να το ανακτήσω μέσα από την γραφή ή ακόμη – σήμερα πλέον – και μέσα από τα ηλεκτρονικά μέσα. Άρα, το πρόβλημα του ανθρώπου δεν είναι η μνήμη του, αλλά είναι η κατανόηση του περιεχομένου της μνήμης μας. Είναι η διόρθωση της μνήμης μας. Είναι η αντικατάσταση των λανθασμένων λέξεων με τις ορθές, τις οποίες μπορώ να ανασύρω κάθε φορά που τις χρειάζομαι για να τις χρησιμοποιήσω.

Και ενώ αυτό είναι η φυσική καθημερινότητα όλων μας, ανατρέχουμε δηλαδή σε γραπτά κείμενα για να είμαστε ασφαλείς σε ό,τι πούμε ή γράψουμε (βλέπω τους δικαστές να κρατούν στα χέρια τους τους ποινικούς κώδικες και να τους συμβουλεύονται ως πρωτοετείς φοιτητές της Νομικής ! ), όταν ερχόμαστε στα θέματα της διδασκαλίας του Χριστού κάνουμε ακριβώς το αντίθετο. Ό,τι θυμόμαστε τυχαία, αυτό θεωρούμε ότι είναι το σωστό, χωρίς να μπαίνουμε στον κόπο να ανοίξουμε το γραπτό κείμενο για να ελέγξουμε την ορθότητα της μνήμης μας. Αποτέλεσμα; Κατά κανόνα θυμόμαστε λάθος περιεχόμενο και σε άσχετα συμφραζόμενα.

Για τον λόγο αυτό και ο Χριστός εξήγησε ότι αν μένουμε στα λόγια του, τότε θα γνωρίσουμε τις αλήθειες της ζωής για να ζούμε ελεύθεροι από τις παγίδες που είναι καλά κρυμμένες μέσα στα λάθη, τα δικά μας ή των άλλων τους οποίους ακολουθούμε. Διότι, σπάνια μπαίνουμε στον κόπο να ανοίξουμε ένα βιβλίο για να διαπιστώσουμε αν αυτό που είπε κάποιος είναι ψευδές ή αληθές. Και αυτό δημιουργεί στην καθημερινότητά μας την κόλαση. Όχι γιατί δεν ξέρουμε, αλλά κυρίως γιατί ξέρουμε λάθος πράγματα και δεν μπαίνουμε στον κόπο να ελέγξουμε την μνήμη μας. Το να ανανεώνουμε στη μνήμη μας την διδασκαλία του Χριστού είναι η απαραίτητη προϋπόθεση για να αποφεύγουμε τα λάθη – τις αμαρτίες – στην καθημερινότητά μας.

Τα λάθη και οι συνέπειες των λαθών μας δεν εξαλείφονται δια της μαγείας από την ζωή μας, αλλά εξαλείφονται με την επίγνωση της αλήθειας των πραγμάτων, είτε αυτό αφορά ζητήματα της καθημερινότητας, είτε αφορά ζητήματα μεγαλύτερου βεληνεκούς και προσωπικού ενδιαφέροντος.

Είναι γνωστό ότι η μεγάλη αλλαγή στην ανθρωπότητα ερχόταν κάθε φορά που μπορούσαμε να “αποθηκεύουμε” τις γνώσεις μας, ώστε να χρησιμοποιούμε την πείρα και γνώση των προ ημών, για να λύνουμε πιο εύκολα τα δικά μας καθημερινά προβλήματα.

Και αυτό είναι κρίσιμο θέμα, διότι η γραφή ως μέσον επικοινωνίας και θησαυρισμού γνώσεων είναι το κοινό στοιχείο όλων των εποχών της ανθρωπότητας. Μάλιστα, η ανακάλυψη της τυπογραφίας τον 15ο αιώνα ήταν μια επανάσταση, ακριβώς γιατί στην χειρόγραφη παράδοση εύκολα μπορούσε να υπάρξουν λάθη κατά την αντιγραφή, με αποτέλεσμα να χάνονται πολύτιμα στοιχεία από το ένα χειρόγραφο στο άλλο. Σήμερα τα πράγματα έχουν αλλάξει, η γραφή είναι κοινό κτήμα όλων μας και εύκολα μπορούμε και να γράψουμε και να διαβάσουμε, δηλαδή εύκολα μπορούμε να επικοινωνήσουμε μεταξύ μας, ακόμη και με άγνωστους σε άγνωστες περιοχές του πλανήτη.

Και αυτή η ευκολία στην πρόσβαση της γνώσης είναι κρίσιμο στοιχείο, διότι καθένας μπορεί να ανατρέξει σε κάτι που μπορεί να αγνοεί και θα ήθελε να μάθει, ή να ανανεώσει τη μνήμη του για κάτι που πιθανόν δεν το θυμάται ακριβώς όπως ήταν γραμμένο. Και αυτό ακριβώς το στοιχείο της εποχής μας είναι πολύτιμο, γιατί όσοι θέλουμε μπορούμε να ανοίγουμε ξανά και ξανά τα βιβλία και το internet, ώστε να διορθώνουμε τη μνήμη μας και να αποφεύγουμε λάθη και παρανοήσεις.

Μια μεγάλη λοιπόν παρανόηση, που πρέπει να αποκατασταθεί από όλους τους πολίτες του κόσμου τον 21ο αιώνα, είναι η διδασκαλία του Χριστού, την οποία νομίζουμε ότι θυμόμαστε, αλλά στην πραγματικότητα ή την αγνοούμε σε κρίσιμα σημεία ή την θυμόμαστε αποσπασματικά και επικίνδυνα λανθασμένα. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η πρώτη εντολή που εμείς την αγνοούμε ή την θεωρούμε παρωχημένη και άνευ σημασίας, με αποτέλεσμα να χάνουμε πολύτιμο χρόνο και πολύτιμες δυνάμεις στην καθημερινότητά μας.

Διότι η πρώτη εντολή δεν είναι να αγαπώ τον πλησίον μου, αλλά πρώτη εντολή είναι να αγαπώ τον δημιουργό μου και να τον αναζητώ για να τον γνωρίζω καλύτερα. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν αγαπώ τον πλησίον, αλλά χωρίς την πρώτη εντολή στην πρώτη θέση, το όχημα της πίστης μας δεν έχει προσανατολισμό και, κυρίως, υφίσταται ζημίες από άγνοια. Διότι και η αγάπη προς τον πλησίον έχει τους κανόνες της, και σε διαφορετική περίπτωση είναι εύκολο να πέφτουμε σε παγίδες απατεώνων που εκμεταλλεύονται την αγάπη και την ευαισθησία μας για τον πόνο του άλλου.

Αντίθετα, αν η πρώτη αγάπη είναι για τον δημιουργό μου και την δική του αναζήτηση, τότε, το πρώτο πράγμα που με αποζημιώνει είναι ο θησαυρισμός γνώσεων, εμπειρίας και σοφίας, ώστε, όχι μόνον να γνωρίζω το καλό, αλλά και να προφυλάγω το καλό για να γίνει καλύτερο. Και αυτό το έχουμε ξεχάσει. Η αναζήτηση, η κατανόηση της παρουσίας του δημιουργικού πνεύματος μέσα στην καθημερινότητά μας, μεταβάλλει τον χαρακτήρα μας με την πάροδο του χρόνου. Η συνείδησή μας στρέφεται από την απλή ευαισθησία, στην σοφή ευαισθησία και στην αρμονία ορθών αντιδράσεων προς το κοινωνικό και ανθρώπινο περιβάλλον μας.

Η προσέγγιση του δημιουργού και η κατανόηση της δικής του λειτουργίας στην ζωή, δεν είναι απλά θρησκευτική πράξη, αλλά είναι πράξη αναζήτησης της αλήθειας και των μικρών αληθειών, η άγνοια των οποίων μπορεί να ταλανίζει και να δηλητηριάζει χωρίς λόγο την καθημερινότητά μας.

Η σύγχρονη πραγματικότητα στην χώρα μας, αλλά και σε όλο τον δυτικό κόσμο, έχει στρέψει την προσοχή της και την δραστηριότητά της στην κατανόηση των αξιών της ζωής, της ανθρώπινης και της φύσης γενικότερα.

Όλες οι σύγχρονες νομοθεσίες προσανατολίζονται στην απόδοση αξίας στον διπλανό μας, αλλά και σε όλες τις φυσικές δημιουργίες, ζώα, φυτά, και αυτό όχι μόνον από ανθρωπιστικό ενδιαφέρον – που πολλές φορές είναι υποκριτικό και άδικο, αλλά και από πολλαπλό συμφέρον, όπως διαπιστώνουμε όλοι καθημερινά. Και αυτό το ενδιαφέρον προφανώς είναι καλό και πολύτιμο, ωστόσο μας διαφεύγει μια εξ ίσου μεγάλη αλήθεια, και αυτή δεν είναι άλλη από την αλήθεια του δημιουργού.

Διότι η κατανόηση, η ανάλυση και εξήγηση των δημιουργημάτων και των σχέσεων που πρέπει να διέπει την συνύπαρξη, δεν εξαντλεί την ουσία του θέματος που είναι, από την μια η κατανόηση και από την άλλη η επιβίωση μέσα σε αυτόν τον φυσικό και κοινωνικό κόσμο που καθένας ζει την καθημερινότητά του. Διότι το ανθρώπινο δίκαιο, όσο τέλειο και αν είναι, μπορεί να καλύπτει τα ανθρώπινα ένστικτα για δικαιοσύνη και ειρήνη, ωστόσο η πείρα των χιλιάδων ετών έχει αποδείξει ότι πάντα κάτι μας λείπει, πάντα κάτι παραπάνω θέλουμε, πάντα κάτι θέλουμε να κατακτήσουμε και να γνωρίσουμε.

Και φυσικά αυτό είναι τραγικό, όταν οι αναζητήσεις αυτές δεν έχουν αντικείμενο. Διότι μπορεί το ταξίδι για την Ιθάκη να είναι πολύτιμο, αλλά όταν φτάσει κάποιος στο τέλος του ταξιδιού, στην δική του Ιθάκη όπως κάποτε ο Οδυσσέας, αν εκεί δεν συνεχιστεί ένα άλλο ταξίδι, σε άλλη διάσταση γνώσης, αγάπης και εξερεύνησης , τότε έρχεται θλίψη και απογοήτευση, ακριβώς γιατί είμαστε πλασμένοι για συνεχή εξερεύνηση και όχι εφησυχασμό από τις μέχρι σήμερα κατακτήσεις μας.

Και αυτό ακριβώς ήταν το κεντρικό μήνυμα της διδασκαλίας του Χριστού. Δεν μίλησε μόνον για την αγάπη προς τον πλησίον – Σαμαρείτη ή Εβραίο, Έλληνα ή αλλοδαπό, αλλά μίλησε και για την αιώνια αναζήτηση του δημιουργού. Μια αναζήτηση που δεν έχει όρια φυσικά ή τεχνητά, αλλά είναι μια αναζήτηση χωρίς φραγμούς και εμπόδια για τον πραγματικό αναζητητή της αλήθειας της ζωής, μια αναζήτηση που μεταφέρει τον άνθρωπο από την αγάπη προς τον πλησίον στην θυσία για τον πλησίον. Μεταφέρει τον άνθρωπο από την κατανόηση, στην αγάπη και στην θυσία. Όχι, δηλαδή, μόνον αγάπη προς τον πλησίον μέσα από εφήμερους συναισθηματισμούς ή παραμέτρους συμφέροντος. Η διδασκαλία του Χριστού άνοιξε τα σύνορα, και μπορεί να μας μεταφέρει στην επίγνωση της δύναμης του δημιουργού.

Η αγάπη προς τον δημιουργό δεν υποτιμά την αγάπη προς τον πλησίον και δεν την αντικαθιστά, αλλά είναι μια προχωρημένη έκφραση αναζήτησης βαθύτερων λειτουργιών της ανθρώπινης συνείδησης. Ο Χριστός μας υπενθύμισε την αξία της αγάπης προς τον δημιουργό και την δική του επίγνωση, μια αξία που είναι ανταποδοτική, όχι από τους γύρω μας, αλλά από τον ίδιο τον δημιουργό της ζωής. Πρόκειται για την αγάπη της ζωής, γεύση της οποίας όλοι απολαμβάνουμε στα έτη του επίγειου βίου μας. Και η απόδειξη της αξίας αυτής της ζωής είναι το γεγονός ότι κανένας δεν χαίρεται στην κηδεία, όπως χαίρεται στην γέννηση μιας νέας ζωής.

Η διδασκαλία του Χριστού δεν είναι καινούρια, αλλά είναι παλιά. Και ενώ θα έπρεπε όλοι να την γνωρίζουμε, ωστόσο, είναι απολύτως βέβαιο, ότι πολλοί από μας την αγνοούμε. Όχι ως περίγραμμα, αλλά ως περιεχόμενο. Διότι είναι προφανές ότι το περίγραμμα, ο μανδύας, είναι καλό και απαραίτητο, αλλά αν απουσιάζει το περιεχόμενο, όπως και στην περίπτωση του αυγού, τότε ο μανδύας δεν αντικαθιστά το περιεχόμενο, αλλά τον ρίχνουμε στο καλάθι των αχρήστων.

Ο Χριστός ανέσυρε από την ιστορία τα γνωστά γεγονότα και υπενθύμισε στους ακροατές του όχι μόνον το περιεχόμενο, αλλά και την έννοια, και την σημασία τους μέσα στην καθημερινή πρακτική. Διότι, άλλο ήταν το περιβάλλον μέσα στην έρημο, όπου γράφηκε η ιστορία του Μωϋσή, και άλλο ήταν το περιβάλλον μέσα στο οποίο ζούσαν οι Εβραίοι ακροατές του την δική του εποχή. Έπρεπε λοιπόν κάποιος να ανασύρει τα γεγονότα, να τα διδάξει, αλλά και να δώσει το νόημα για την σύγχρονη τότε ζωή. Όχι ως ιστορική μνήμη, αλλά ως ζώσα πραγματικότητα. Και φυσικά αυτό προϋπέθετε και καλή γνώση των ιστορικών γεγονότων, και καλή θέληση για να γίνει κατανοητή η πρακτική τους αξία μέσα στην δική τους καθημερινότητα και όχι της ερήμου.

Και είναι αλήθεια ότι και τότε όπως και σήμερα, τα ιστορικά γεγονότα είναι δύσκολο να τα θυμάται κάποιος, διότι είναι πολλά και σύνθετα. Ωστόσο ο Χριστός απαιτούσε από τους ακροατές του να κάνουν δυο κινήσεις. Από την μια να σκύψουν μέσα στις περιγραφές των γεγονότων όπως αυτά περιγράφονταν στην Παλαιά Διαθήκη, και από την άλλη να βάλουν το μυαλό τους να δουλέψει, αφήνοντας στην άκρη την ιστορική καταγωγή τους από τον Αβραάμ και τους άλλους πατριάρχες. Με απόλυτη σαφήνεια ο Χριστός ξεκαθάρισε ότι η συγγένεια αίματος και η ιστορική σύνδεση και καταγωγή των ακροατών του δεν ήταν η προϋπόθεση και η ασφαλής αντίληψη και κατάκτηση της αιώνιας ζωής.

Διότι η ζωή είναι δώρο και θησαυρός. Ωστόσο, χωρίς την προσωπική εργασία και μέριμνα, δεν γίνεται κατανοητή η αξία της και δεν βοηθά τον άνθρωπο, ούτε στην καθημερινότητα αλλά ούτε και στην προοπτική της αιωνιότητας. Διότι όλα εξαρτώνται πλέον από το φυσικό, το ένα πρόσωπο, αν θα κατακτήσει αυτό που έχει παραλάβει ως κληρονομιά για ορθή διαχείριση ή θα το ξεχάσει και θα χάσει κάθε επαφή με την προσδοκώμενη πραγματικότητα.

Ο Χριστός προσπάθησε μέσα από την διδασκαλία του να υπενθυμίσει ξεχασμένες αλήθειες, όχι μόνον για λόγους ιστορικής γνώσης, αλλά – κυρίως – για λόγους κατανόησης της λειτουργίας του φυσικού και του ανθρώπινου περιβάλλοντος της δημιουργίας, καθώς και του ίδιου του δημιουργού. Κατανόησης της αιώνιας αλήθειας της ζωής, αλλά και των καθημερινών μικρών αληθειών που εμείς βιώνουμε και αγωνιζόμαστε να αναγνωρίζουμε, ώστε η καθημερινότητά μας να υπερβαίνει την αδυναμία και φθορά μας.