Η κάθε εποχή έχει τους δικούς της τρόπους έκφρασης των πραγμάτων που μπορεί να απασχολούν ένα άτομο. Έχει τους κοινούς τόπους, την κοινή αντίληψη, αλλά έχει και διαφοροποιήσεις σε σχέση με το παρελθόν, και, προφανώς, θα έχει και σε σχέση με το μέλλον.

Αυτή είναι μια αδήριτη πραγματικότητα της κοινωνικής ζωής της ανθρωπότητας, αρκεί κανείς να επισκεφτεί ένα αρχαιολογικό μουσείο μιας περιοχής, για να κατανοήσει την διαφορά μεταξύ του παλαιού και του σύγχρονου κόσμου, σε σχέση με τις εικόνες και την πρακτική της καθημερινότητας. Αλλάζουν οι καιροί, αλλάζουν σταδιακά τα πάντα. Από τον τρόπο της ενδυμασίας, των υλικών της τροφής, τις καθημερινές ασχολίες που είχαν και έχουμε και εμείς σήμερα, μέχρι τα πιο σπουδαία θέματα της ζωής, πχ ο θάνατος και τα ταφικά έθιμα, όλα έχουν αλλάξει σε σχέση με το παρελθόν. Και φυσικά εμείς δεν θα κρίνουμε το παρελθόν, γιατί και αυτό για εκείνους τους ανθρώπους ήταν ό,τι καλύτερο είχαν μέχρι εκείνη την στιγμή.

Τώρα, τον 21ο αιώνα, για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας βιώνουμε ένα νέο τρόπο ζωής, καλύτερο ή χειρότερο δεν έχει σημασία. Διότι εμείς πλέον δεν μετακινούμαστε μόνο με τα πόδια, αλλά διαθέτουμε και εξελιγμένα – που εξελίσσονται ακόμη περισσότερο καθημερινά – συστήματα μετακίνησης, με αποτέλεσμα οι ατομικοί μας χρόνοι και οι δυνάμεις να διατάσσονται με άλλη πλέον σειρά προτεραιότητας.

Διαθέτουμε περισσότερο ελεύθερο – από την εργασία μας – σπουδαίο χρόνο, δαπανούμε λιγότερη δύναμη στις καθημερινές μας απασχολήσεις, και γενικά απολαμβάνουμε – προς το παρόν ! – ένα καλύτερο κοινωνικό και προσωπικό περιβάλλον, το οποίο μάς επιτρέπει να θέτουμε διαφορετικές προτεραιότητες, από εκείνες που απασχολούσαν τους ανθρώπους των παλαιότερων εποχών.

Και αυτή ακριβώς η αλήθεια της σύγχρονης πραγματικότητας είναι ένα κρίσιμο στοιχείο για την κατανόηση της δικής μας εποχής, και το δικού μας συμφέροντος, ατομικού και κοινωνικού. Αυτή η σπουδαία διαφοροποίηση μέσων και δυνατοτήτων σε σχέση με το παρελθόν, εναπόκειται στην προσωπική μας ευθύνη να την κατανοήσουμε, και να θέσουμε νέες προτεραιότητες στην προσωπική καθημερινή μας ζωή. Η σύγκριση με τους παλαιούς δεν έχει κανένα νόημα, διότι αυξάνει τον εγωισμό μας, και αποκλείει τις βελτιώσεις στην δική μας καθημερινότητα.

Οι παλαιότεροι άνθρωποι έζησαν τότε, κάτω από τις δικές τους συνθήκες, και κρίθηκαν με βάση τα μέσα και τις συνθήκες εκείνης της εποχής. Σήμερα εμείς έχουμε άλλον τρόπο ζωής, περισσότερες ευκαιρίες έρευνας και κατανόησης του κόσμου και του εαυτού μας, γεγονός που – συνήθως – μπορεί να βελτιώσει και τις προοπτικές της προσωπικής μας ζωής. Και η διδασκαλία του Χριστού δεν είναι αναφορά και εκτίμηση του καλού ή κακού παρελθόντος, αλλά είναι η πρόκληση για ένα καλύτερο μέλλον, σύμφωνα με όσα ο ίδιος και οι μαθητές του μάς εξήγησαν. Το σήμερα είναι πολύτιμο. Το παρελθόν μάς διδάσκει. Το μέλλον είναι το ζητούμενο.

Και ο Χριστός ασχολήθηκε με όλο το τρίπτυχο: προσοχή στο σήμερα, γιατί αυτό βιώνουμε. Προσοχή στο παρελθόν, γιατί από αυτό θα μάθουμε. Και – προπάντων – προσοχή στο μέλλον. Διότι η ζωή δεν ανήκει στο παρελθόν, αλλά σήμερα χτίζει το αύριο. Και η σύγχρονη νόηση επιβάλλει την αποδοχή της επικαιρότητας μέσα από την προσωπική μας κρίση για την κατάκτηση των στόχων μας. 

Με τον όρο εργαστήριο εννοούμε το μέρος, τον χώρο, όπου γίνεται η επεξεργασία όλων των θεμάτων, δοκιμάζονται πράγματα και βγαίνουν συμπεράσματα και αποφάσεις, τις οποίες και εφαρμόζουμε στη συνέχεια.

Είναι το μέρος όπου όλα έρχονται στην κρίση μας και εμείς επιλέγουμε εκείνο που κατά τη γνώμη μας είναι το καλύτερο. Με λίγα λόγια, το εσωτερικό μας εργαστήριο, όπως και τα φυσικά εργαστήρια που υπάρχουν σε όλο το σύγχρονο κόσμο, από το μικροβιολογικό εργαστήριο της γειτονιάς σας έως τα εργαστήρια των πυρηνικών και του CERN, δεν είναι τίποτα άλλο από χώροι μέσα στους οποίους γίνονται οι δοκιμές, για ό,τι στη συνέχεια θα εφαρμοστεί. Εδώ, όπως τονίζει το Ευαγγέλιο, δοκιμάζονται τα πάντα και τελικά παρακρατούμε το καλύτερο, επιλέγουμε αυτό που έχει τα καλύτερα αποτελέσματα.

Άρα είναι προφανές ότι στον χώρο αυτό και στις διεργασίες που γίνονται εκεί πρέπει να στρέψουμε την προσοχή μας και να μην αγνοούμε την σκληρή αυτή πραγματικότητα. Δεν πρέπει δηλαδή να μας διαφεύγει ότι πριν δούμε μια εξωτερική συμπεριφορά, ένα εξωτερικό γεγονός, αυτό έχει ήδη αποφασιστεί σε κάποιο χώρο από κάποιους παράγοντες. Άρα δεν θα πρέπει να βλέπω μόνο το γεγονός, αλλά να κατανοώ και τον τρόπο και τον χώρο στον οποίο αποφασίστηκε αυτό το γεγονός.

Και είναι προφανές ότι για να λειτουργεί σωστά το εργαστήριο αυτό θα πρέπει και τον κατάλληλο εξοπλισμό να διαθέτει, και τους κατάλληλους κανόνες να τηρεί, αλλά και να τροφοδοτείται με καλής ποιότητας πρώτες ύλες, ώστε και τα συμπεράσματα που θα βγάζει να είναι ορθά και ωφέλιμα και όχι ψευδή και αλλοιωμένα. Διότι τότε θα έχουμε δηλητηριασμένα, παραποιημένα, θανάσιμα συμπεράσματα για την ζωή μας.

Στην εποχή μας η γνώση είναι το κύριο εργαλείο της καθημερινότητάς μας.

Βλέπω μικρά παιδιά, ακόμη και προσχολικής ηλικίας, να διαχειρίζονται ηλεκτρονικούς υπολογιστές και κινητά τηλέφωνα με εξαιρετική επιτυχία. Και είναι μεν προφανές ότι τα παιδιά δεν γνωρίζουν την εσωτερική λειτουργία αυτών των συσκευών, ωστόσο είναι απολύτως βέβαιο ότι αργότερα θα μάθουν όχι μόνο την λειτουργία και το περιεχόμενο αυτών των συσκευών, αλλά οι ίδιοι θα αναπτύξουν ακόμη πιο αποτελεσματικά εργαλεία για να κάνουν τη ζωή τους ευκολότερη.

Και αν μεν ο στόχος είναι η καλύτερη ποιότητα ζωής με την έννοια των ανέσεων και της γρήγορης λύσης καθημερινών προβλημάτων, αυτό είναι ένα καλό στοιχείο. Αν όμως ο στόχος αυτός με απομακρύνει από τους ανθρώπινους προβληματισμούς μου, πχ ποιός είμαι, από πού έρχομαι, γιατί υπάρχω, τότε είναι προφανές ότι σύντομα ο εσωτερικός μου άνθρωπος που θέτει αυτά τα ερωτήματα και ζητά απαντήσεις, θα περάσει σε δεύτερη αξία και εγώ, αποξενωμένος από τις ανθρώπινες ευαισθησίες και αρετές, θα είμαι “χαλκός ηχών”, ή όπως λέμε, άδειος τενεκές.

Η σωστή στάση δεν είναι να στέκομαι φοβισμένος μπροστά στις τεχνικές ανακαλύψεις, αλλά να αναζητώ την ύψιστη γνώση, όχι δηλαδή μόνο τη γνώση των τεχνικών δεδομένων, αλλά και των δεδομένων που θέτει η ανθρώπινη ψυχή μου. Και προς αυτή την κατεύθυνση η μόνη λύση είναι να θέτω στόχους που οδηγούν από το καλό στο καλύτερο και από το ψηλότερο στο ύψιστο.

Διότι αν λύσω τα βιοποριστικά αλλά χάσω τα μελλοντικά και τα αιώνια, αδίκησα τον εαυτό μου, έχασα πολύτιμες αξίες, διότι δεν εφάρμοσα το “τούτο να πράττω και εκείνο να μην αφήνω”, που είναι ο χρυσός κανόνας για μια ασφαλέστερη καθημερινότητα.

Ψευδαισθήσεις ονομάζονται οι ονειρικές καταστάσεις, οι συνθήκες μέσα στις οποίες νομίζω ότι έχω ή ότι κάνω κάτι, αλλά η αλήθεια και η πραγματικότητα είναι άλλη.

Αυτές οι ψευδαισθήσεις στα θέματα της πίστης είναι καταστροφικές, όχι μόνο γιατί ζω σε μια εικονική και εικονιστική πραγματικότητα, αλλά γιατί χάνω τον χρόνο μου και όταν ανακαλύπτω – ή στην χειρότερη περίπτωση δεν το ανακαλύπτω ποτέ – την πραγματικότητα και την αλήθεια είναι πλέον αργά για μένα.

Για τον λόγο αυτό και η προσπάθεια του Χριστού και των μαθητών του κατόπιν ήταν να επισημάνουν αυτό τον κίνδυνο στους ανθρώπους της πίστης, ώστε να μην ζουν σε μια συναισθηματική πίστη των ψευδαισθήσεων, αλλά να ζουν προσγειωμένοι και πρακτικά καρποφόροι.

Διότι το τι και το πόσο πιστεύουμε αφορά εμάς αποκλειστικά. Τα έργα μας όμως και η καθημερινή μας συμπεριφορά επηρεάζει και τους άλλους. Και αν οι πράξεις μας είναι θετικές, υπάρχει και θετικό αποτέλεσμα για τους γύρω μας. Αν όχι, τα καταστρεπτικά αποτελέσματα είναι ορατά από όλους.

Το μέτρο λοιπόν που έθεσε ο ίδιος ο Χριστός και κατόπιν οι μαθητές του είναι το μέτρο που περιγράφει ο απόστολος Παύλος στην επιστολή προς Εφεσίους, κεφ. 4. Δεν θέτει ως πρότυπο τον εαυτό του, αλλά θέτει τον ίδιο τον Χριστό. Όχι τον “Χριστούλη”, αλλά τον Χριστό ως Υιό Θεού που έχει πάσα εξουσία στον ουρανό και στην γη.

Αν εμείς απομακρυνθούμε από αυτό το πρωτότυπο, τότε αποτυγχάνουμε, φτιάχνουμε ένα δικό μας κόσμο ψευδαισθήσεων και ζούμε μακριά από την πραγματικότητα, δηλαδή χωρίς πρακτικά αποτελέσματα, χαμένοι και σήμερα αλλά και για πάντα.