Η ωφέλεια είναι μια έννοια σχετική και η αξία της εξαρτάται από το κάθε άτομο. Κάτι που για μένα είναι ωφέλιμο, για κάποιον άλλον μπορεί να μην είναι. Μπορεί να είναι αδιάφορο ή ακόμη και επιζήμιο. Το προσωπικό στοιχείο λοιπόν είναι αυτό που εκτιμά την ωφέλεια ή την ζημία, το κέρδος ή την απώλεια. Και αυτή η κρισιμότητα της προσωπικής εκτίμησης, μας κάνει προσεκτικούς στις επιλογές μας. Διότι στην καθημερινότητα όλοι επιλέγουμε τα ωφέλημα και όχι τα επιζήμια. Αν η ωφέλεια είναι μεγάλη, το γνωρίζει μόνο εκείνος που έχει εφαρμόσει το σχέδιό του και εκτιμά τις συνέπειες. Αν ο στόχος ήταν καλός και η μέθοδος που εφάρμοσα ήταν επιτυχής, τότε σε κάθε περίπτωση, μπορώ να εκτιμήσω το αποτέλεσμα και να αξιολογήσω το κέρδος, το όφελος ή τη ζημία. Η ευθύνη λοιπόν είναι ατομική, η αξιολόγηση είναι ατομική και όλοι κρινόμαστε από το αποτέλεσμα που πρέπει να είναι το όφελος και όχι η ζημία.
Πραγμάτων έλεγχος
Η καθημερινότητά μας είναι γεμάτη από υποχρεώσεις και αμοιβές, από επιλογές και ανταπόδοση. Και η ευθύνη των επιλογών περιέχει δυο στοιχεία. Πρώτον την γνώση της ύπαρξης των επιλογών με το περιεχόμενο των επιλογών και δεύτερον την απόφασή μου για την μια ή την άλλη επιλογή. Και για τα δύο αυτά θέματα η ευθύνη είναι προσωπική. Κανείς δεν αποφασίζει για μας. Εμείς αποφασίζουμε και επιλέγουμε. Κανένας άλλος. Διότι είναι εύκολο να ρίχνουμε την ευθύνη σε άλλους αλλά είναι πολύ δύσκολο εμείς προσωπικά να αναλαμβάνουμε τις ευθύνες των επιλογών μας και των πράξεών μας. Αυτή όμως είναι η αλήθεια και όσο περισσότερο το αποδεχόμαστε, όσο περισσότερο αναλαμβάνουμε τις ευθύνες των επιλογών και των πράξεών μας, τόσο περισσότερο ώριμοι γινόμαστε, έμπειροι γινόμαστε, σοφότεροι και αποτελεσματικότεροι. Αυτό χαρακτηρίζει τον ζωντανό από τον νεκρό. Ο ζωντανός καλείται να λαμβάνει αποφάσεις και να επιλέγει, ο ζωντανός κρίνεται, ο ζωντανός και ενεργός συμμετέχει στη ζωή και στο γίγνεσθαι με τις αποφάσεις και τις επιλογές του. Και καθένας μας λαμβάνει τις αποφάσεις του ανάλογα με την προσωπική του γνώση και κρίση. Και όσο ζούμε έχουμε περιθώρια να μεταβάλλουμε και να βελτιώσουμε τόσο τη γνώση μας όσο και την κρίση μας.