Αρχεία για: Οκτώβριος 2025

Η κάθε εποχή έχει τους δικούς της τρόπους έκφρασης των πραγμάτων που μπορεί να απασχολούν ένα άτομο. Έχει τους κοινούς τόπους, την κοινή αντίληψη, αλλά έχει και διαφοροποιήσεις σε σχέση με το παρελθόν, και, προφανώς, θα έχει και σε σχέση με το μέλλον.

Αυτή είναι μια αδήριτη πραγματικότητα της κοινωνικής ζωής της ανθρωπότητας, αρκεί κανείς να επισκεφτεί ένα αρχαιολογικό μουσείο μιας περιοχής, για να κατανοήσει την διαφορά μεταξύ του παλαιού και του σύγχρονου κόσμου, σε σχέση με τις εικόνες και την πρακτική της καθημερινότητας. Αλλάζουν οι καιροί, αλλάζουν σταδιακά τα πάντα. Από τον τρόπο της ενδυμασίας, των υλικών της τροφής, τις καθημερινές ασχολίες που είχαν και έχουμε και εμείς σήμερα, μέχρι τα πιο σπουδαία θέματα της ζωής, πχ ο θάνατος και τα ταφικά έθιμα, όλα έχουν αλλάξει σε σχέση με το παρελθόν. Και φυσικά εμείς δεν θα κρίνουμε το παρελθόν, γιατί και αυτό για εκείνους τους ανθρώπους ήταν ό,τι καλύτερο είχαν μέχρι εκείνη την στιγμή.

Τώρα, τον 21ο αιώνα, για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας βιώνουμε ένα νέο τρόπο ζωής, καλύτερο ή χειρότερο δεν έχει σημασία. Διότι εμείς πλέον δεν μετακινούμαστε μόνο με τα πόδια, αλλά διαθέτουμε και εξελιγμένα – που εξελίσσονται ακόμη περισσότερο καθημερινά – συστήματα μετακίνησης, με αποτέλεσμα οι ατομικοί μας χρόνοι και οι δυνάμεις να διατάσσονται με άλλη πλέον σειρά προτεραιότητας.

Διαθέτουμε περισσότερο ελεύθερο – από την εργασία μας – σπουδαίο χρόνο, δαπανούμε λιγότερη δύναμη στις καθημερινές μας απασχολήσεις, και γενικά απολαμβάνουμε – προς το παρόν ! – ένα καλύτερο κοινωνικό και προσωπικό περιβάλλον, το οποίο μάς επιτρέπει να θέτουμε διαφορετικές προτεραιότητες, από εκείνες που απασχολούσαν τους ανθρώπους των παλαιότερων εποχών.

Και αυτή ακριβώς η αλήθεια της σύγχρονης πραγματικότητας είναι ένα κρίσιμο στοιχείο για την κατανόηση της δικής μας εποχής, και το δικού μας συμφέροντος, ατομικού και κοινωνικού. Αυτή η σπουδαία διαφοροποίηση μέσων και δυνατοτήτων σε σχέση με το παρελθόν, εναπόκειται στην προσωπική μας ευθύνη να την κατανοήσουμε, και να θέσουμε νέες προτεραιότητες στην προσωπική καθημερινή μας ζωή. Η σύγκριση με τους παλαιούς δεν έχει κανένα νόημα, διότι αυξάνει τον εγωισμό μας, και αποκλείει τις βελτιώσεις στην δική μας καθημερινότητα.

Οι παλαιότεροι άνθρωποι έζησαν τότε, κάτω από τις δικές τους συνθήκες, και κρίθηκαν με βάση τα μέσα και τις συνθήκες εκείνης της εποχής. Σήμερα εμείς έχουμε άλλον τρόπο ζωής, περισσότερες ευκαιρίες έρευνας και κατανόησης του κόσμου και του εαυτού μας, γεγονός που – συνήθως – μπορεί να βελτιώσει και τις προοπτικές της προσωπικής μας ζωής. Και η διδασκαλία του Χριστού δεν είναι αναφορά και εκτίμηση του καλού ή κακού παρελθόντος, αλλά είναι η πρόκληση για ένα καλύτερο μέλλον, σύμφωνα με όσα ο ίδιος και οι μαθητές του μάς εξήγησαν. Το σήμερα είναι πολύτιμο. Το παρελθόν μάς διδάσκει. Το μέλλον είναι το ζητούμενο.

Και ο Χριστός ασχολήθηκε με όλο το τρίπτυχο: προσοχή στο σήμερα, γιατί αυτό βιώνουμε. Προσοχή στο παρελθόν, γιατί από αυτό θα μάθουμε. Και – προπάντων – προσοχή στο μέλλον. Διότι η ζωή δεν ανήκει στο παρελθόν, αλλά σήμερα χτίζει το αύριο. Και η σύγχρονη νόηση επιβάλλει την αποδοχή της επικαιρότητας μέσα από την προσωπική μας κρίση για την κατάκτηση των στόχων μας. 

Οι παιδικές καρικατούρες δεν μπορούν να παίξουν κάποιο ρόλο στην ώριμη ηλικία μας, διότι προξενούν θυμηδία, και όχι εμπιστοσύνη στο πρόσωπο που θέλει να παίξει κάποιο ρόλο στην σύγχρονη ζωή. Διότι οι καρικατούρες είναι για την ηλικία των παιδιών, και όχι των ενηλίκων, οι οποίοι εμπλέκονται μέσα στην καθημερινή ζωή της σύγχρονης κάθε φορά κοινωνίας. Οι ενήλικες παίρνουν αποφάσεις με συνέπειες, ενώ τα παιδιά παίρνουν αποφάσεις για παιχνίδι. Οι ενήλικες διαχειρίζονται θέματα ζωής, τα παιδιά απλά περνάνε καλά.

Αυτός ήταν και ο λόγος που ο Χριστός είπε “των τοιούτων είναι η βασιλεία του θεού” και όχι τούτων. Δηλαδή, δεν απευθύνθηκε στα παιδιά, αλλά στους ενήλικες που τον ακολουθούσαν από προσωπικό ενδιαφέρον, για να ακούσουν την δυνατή σε λόγο – αλλά και πράξεις – διδασκαλία του. Τα παιδιά τον πλησίαζαν από παιδικό ενδιαφέρον για όσα έβλεπαν ή άκουγαν από τους άλλους. Οι ενήλικες είχαν ερωτήματα και αδιέξοδα στην ατομική και οικογενειακή – αλλά και κοινωνική τους – ζωή, και τον ακολουθούσαν, γιατί ήθελαν να πάρουν σοφία και δύναμη προς το δικό τους κέρδος, και όχι βέβαια για να διασκεδάσουν με παιδική αφέλεια.

Οι ενήλικες έχουμε ευθύνη. Τα παιδιά όχι. Και αυτό είναι το λάθος που διαπράττουμε – κατά κανόνα – όλοι. Θεωρούμε ότι ο Χριστός απευθύνθηκε στα παιδιά, ενώ το μήνυμα ήταν για τους ενήλικες και για την δική τους ευθύνη. Δεν ήθελε από τους ενήλικες καρικατούρες στην δική τους καθημερινή ζωή, αλλά ήθελε ωριμότητα σκέψης και επιλογών, ώστε η ζωή τους να έχει μια σταθερή πορεία προς τον σκοπό που όλοι οι ενήλικες κατανοούσαν. Επρεπε να ανακαλύψουν τα μυστικά της ζωής που πίστευαν ότι θα ήταν προς το δικό τους πρακτικό συμφέρον, και όχι να ακούν χωρίς να πράττουν.

“Των τοιούτων” εννοούσε την παιδική απλότητα της πίστης και εμπιστοσύνης των παιδιών προς τους γονείς τους, αλλά όχι την παιδική και ανώριμη ηλικία, δηλαδή ότι η διδασκαλία του απευθυνόταν μόνο σε παιδιά με την παιδική αφέλεια και άγνοια. Διότι ο ενήλικας έχει ευθύνη απέναντι στον εαυτό του, στην οικογένεια και στο κοινωνικό του σύνολο και όχι τα παιδιά. Και μάλιστα αυτή η ευθύνη δεν μεταβιβάζεται, ούτε υπολογίζεται εις βάρος άλλων.

Ο Χριστός ήταν ακριβής στον λόγο που εκφωνούσε. Οι άνθρωποι δεν κατανοούμε το περιεχόμενο, αλλά το διαστρεβλώνουμε από άγνοια ή το κακώς εννοούμενο συμφέρον, και αυτό είναι άκρως επικίνδυνο, όσο επικίνδυνο είναι να αγνοούμε την σημασία των χιλιάδων σημάτων της σύγχρονης καθημερινότητας: από τα σήματα της τροχαίας, μέχρι τα σήματα επί της συσκευασίας των τροφίμων. Η άγνοια δεν δικαιολογείται, όταν η σήμανση δηλώνει κάτι που μάς αφορά, και επισημαίνει το περιεχόμενο, αλλά εμείς δεν ενδιαφερόμαστε για την αλήθεια του περιεχομένου. Και τα λάθη τα πληρώνουμε κάθε μέρα χωρίς κανένα οίκτο.

Οι παιδικές αναμνήσεις είναι πολύτιμες για κάθε λογικό άνθρωπο, διότι αυτή η περίοδος της παιδικής ηλικίας είναι αυτή που τροφοδότησε με αγάπη ολόκληρη την ζωή μας. Και αυτό είναι ένα σταθερό υπόβαθρο για την επόμενη περίοδο της ωριμότητας. Η παιδική ανάμνηση στηρίζει την αγάπη για την οικογένεια και τους φίλους, και αυτό είναι χωρίς αμφιβολία πολύτιμο.

Ωστόσο αυτή η αξία, δεν μπορεί να υπερισχύει στην ώριμη ηλικία του ατόμου, το οποίο καλείται, εκτός από την αγάπη, να διαθετει και κρίση και διάκριση αξιών της καθημερινότητας, απλούστατα διότι στην ώριμη πλέον ηλικία, το κοινωνικό μας περιβάλλον δεν είναι μόνο το οικογενειακό, αλλά είναι και το ευρύτερο κοινωνικό, του σχολείου, της εργασίας, της ατομικής δημιουργίας, και αυτό σημαίνει ένα νέο περιβάλλον με υψηλές απαιτήσεις, οι οποίες μάς κατακλύζουν καθημερινά, και απαιτούν την δική μας συμμετοχή στις λύσεις που αναζητούνται.

Τότε, στην ώριμη πλέον ηλικία, η παιδική αφέλεια υποχωρεί – δεν εξαλείφεται – και παραδίδει τις προτεραιότητες στην κρίση και στην διάκριση, αλλά και στην εκτίμηση και υποστήριξη των σπουδαιότερων αξιών που εισέρχονται κατά την  διάρκεια της συγκεκριμένης ώριμης περιόδου. Και οι άνθρωποι της πίστεως καλούνται να ενώσουν την παιδική αγάπη και αφέλεια, στην νέα πραγματικότητα, με γνώμονα την διδασκαλία αλλά και την καθημερινότητα, όπως την διαχειρίστηκε εδώ στην γη ο ίδιος ο Χριστός και κατόπιν οι μαθητές του, και περιγράφονται στην Καινή Διαθήκη.

Μάλιστα, περιγράφεται μια σκηνή, κατά την οποία οι μαθητές ήθελαν να απομακρύνουν τα παιδιά από τον δάσκαλο, αλλά ο Χριστός βρήκε την ευκαιρία να δηλώσει ότι των τοιούτων είναι η βασιλεία του θεού, προφανώς σε αντίθεση με τους μαθητές του, οι οποίοι περίμεναν τα σοφά λόγια του δασκάλου και όχι τα παιχνίδια με τα παιδιά.

Ο Χριστός έδειξε τον δρόμο. Αγάπησε και φρόντισε τα παιδιά, αλλά από τους ώριμους επαγγελματίες μαθητές του – ξέρουμε ότι πολλοί από αυτούς είχαν σύγχρονα επαγγέλματα – απαιτούσε ωριμότητα και διάκριση αξιών ζωής, ώστε σε αυτή την στάθμη να θέσει τον πήχη της δικής του διδασκαλίας, και όχι μόνο στην παιδική αγάπη και αφέλεια. Κάλεσε με όλους τους τότε δυνατούς τρόπους τους ώριμους ακροατές του να θέσουν σε κίνηση την λογική και την κρίση τους, απέναντι στα θέματα της ζωής, μιλώντας με όρους ουρανού για την καθημερινότητα επί της γης. Κάτι που ήταν πρωτάκουστο.

Διότι, όποιος ζει πάνω στην γη ξέρει ότι η καθημερινότητα στην ώριμη ηλικία έχει ευθύνη για κάθε τι που προκύπτει και πρέπει να το επεξεργαστεί με βάση όχι μόνο το συμφέρον – συνήθως το οικονομικό – αλλά και με βάση τις ανώτερες αξίες της ζωής, η οποία δεν τελειώνει για τους μαθητές του στον τάφο, αλλά αρχίζει η αναστάσιμη περίοδος, για την εξήγηση της οποίας πλήρωσε με το αίμα του.