Όλες οι εκπομπές με χρονολογική σειρά.

Η σύγχρονη δυνατότητα της γνώσης είναι ένα νέο ιστορικό δεδομένο για όλη την ανθρωπότητα. Ποτέ τόσο μεγάλοι αριθμητικά πληθυσμοί δεν είχαν την δυνατότητα να κατακτήσουν το πλάτος και το βάθος των γνώσεων που διαθέτουμε εμείς οι άνθρωποι του 21ου αιώνα. Σε κάθε τομέα που μας ενδιαφέρει μπορούμε να γνωρίσουμε από τα πιο απλά μέχρι τα πιο σύνθετα θέματα και να σχηματίσουμε την προσωπική μας γνώση και άποψη.

Κανείς πλέον δεν περιορίζεται από εξωγενείς παράγοντες για να πλησιάσει γνώσεις που τον ενδιαφέρουν. Ιδιαίτερα ο ηλεκτρονικός κόσμος του ιντερνετ που δεν περιορίζεται από εθνικά σύνορα και φυσικά εμπόδια είναι μια λεωφόρος που μπορεί να μας οδηγήσει σε όλο το μήκος και πλάτος του δικού μας ενδιαφέροντος, και κανείς δεν μπορεί να μας επιβάλει την δική του άποψη χωρίς την δική μας θέληση. Βλέπουμε και ακούμε ό,τι θέλουμε, μιλάμε με όποιον θέλουμε σε όλο τον κόσμο και μάλιστα με ελάχιστο κόστος, και αυτό που απομένει είναι η δική μας θέληση και το δικό μας ενδιαφέρον που θα μας ωθήσει προς το επιθυμητό αντικείμενο της γνώσης.

Για τον λόγο αυτό και ο σύγχρονος άνθρωπος του 21ου αιώνα είναι αναπολόγητος, διότι κανείς δεν του στερεί το δικαίωμα να αυξήσει τις γνώσεις του στο αντικείμενο που τον ενδιαφέρει. Άρα, αυτό που μας λείπει δεν είναι η δυνατότητα να γνωρίζουμε πράγματα, αλλά η έλλειψη ενδιαφέροντος. Και όταν κάποιος δεν έχει ενδιαφέρον, τότε τα πράγματα γίνονται στάσιμα και καταλήγουν να είναι νεκρά σε λίγο καιρό. Καθένας που θέλει κάτι στον τομέα της επίγνωσης και της γνωριμίας με την αλήθεια, είναι στο χέρι του να το κατακτήσει μέσα από τις δικές του επιλογές και προσπάθειες χωρίς τυμπανοκρουσίες και χειροκροτήματα.

Και εδώ βρίσκεται πολλές φορές το πρόβλημα. Μαθαίνουμε κάτι, όχι γιατί με αυτή την γνώση θα λυθούν τα δικά μου προβλήματα, αλλά για να αποδείξω στους άλλους τις γνώσεις μου, προκειμένου να μεγαλώσει η εκτίμησή τους για μένα. Ωστόσο, αυτό υποκρύπτει τον κίνδυνο του φαρισαϊσμού, διότι εισπράττουμε τον έπαινο των ανθρώπων και όχι του δημιουργού που μας χορηγεί την δύναμη να μαθαίνουμε και να μεταμορφωνόμαστε προς το καλύτερο καθημερινά.

Ο Χριστός έθεσε τον θεμέλιο λίθο της ανάστασης στην βάση της ατομικής πίστης και της ατομικής επίγνωσης του ίδιου του δημιουργού. Τα εξωτερικά βοηθήματα και οι άνθρωποι που τα προσφέρουν παίρνουν τον δικό τους έπαινο από τον δημιουργό. Ο ενδιαφερόμενος για την προοπτική της αιωνιότητας δεν αυτοσαρκάζεται και δεν αυτο-δικαιώνεται, αλλά εκζητεί τον δημιουργό του στην δική του παρουσία, όχι για να προβάλλει στους άλλους τα κατορθώματά του, αλλά για να κατακτήσει ο ίδιος τον σκοπό για τον οποίο έχει κληθεί και αγωνίζεται. 

Η σύγχρονη εικόνα της κοινωνίας είναι συγκεχυμένη, διότι ακούμε πολλά, διαβάζουμε πολλά και, συνήθως, συγχέουμε τα εξωτερικά γεγονότα με τον εαυτό μας, ενώ θα έπρεπε αυτά τα εξωτερικά γεγονότα να μην αγγίζουν την δική μας συνείδηση. Διότι, εάν κάτι δεν μας αφορά λίγο ή πολύ, τότε δεν χρειάζεται να “προσκολλάται” στην συνείδησή μας, αλλά μπορεί να παραμένει ως πληροφορία στο καλάθι των γνώσεων που δεν μας επηρεάζουν, αν και μπορεί κάποια φορά, για διάφορους λόγους, να μας είναι χρήσιμη.

Αυτή η διάκριση, δηλαδή να αφήνουμε να “περνούν μέσα μας” μόνο όσα είναι απαραίτητα για το δικό μας καλό εκείνη τη στιγμή, είναι κρίσιμος παράγοντας υγείας του εσωτερικού μας ανθρώπου, διότι, εάν αφήνουμε τα πάντα να μας επηρεάζουν, τότε σύντομα θα χάσουμε την χαρά και την δύναμή μας. Η προστασία του εσωτερικού μας κόσμου, των σκέψεων και των συναισθημάτων μας, είναι ατομική και προσωπική ευθύνη καθενός και δεν υπάρχει σύγχυση με τους άλλους ανθρώπους, οι οποίοι μπορεί να κυκλοφορούν δίπλα μας, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι τα δικά τους λάθη ή τα δικά τους προβλήματα θα αλλάζουν τον δικό μου τρόπο σκέψης. Διότι, κανείς δεν γνωρίζει το εσωτερικό του άλλου ανθρώπου, και αυτό σημαίνει ότι παραμένουμε υπεύθυνοι μόνο για ό,τι αφορά το άτομό μας ή άλλα μέλη της κοινωνίας που είναι εξαρτημένα από την δική μας ευθύνη.

Και ο Χριστός πάνω στο θέμα αυτό ήταν απόλυτος. Δεν πρέπει να βαστάζουμε τα βάρη και τα λάθη των άλλων, όταν αυτά δεν είναι δική μας ευθύνη. Μπορεί να συμπάσχουμε συναισθηματικά με τον άλλον, αλλά η ευθύνη δεν βαρύνει εμάς υποχρεωτικά. Κάθε υπεύθυνος και ώριμος άνθρωπος βαστάζει το δικό του φορτίο, άσχετα από την συναισθηματική ή την κάθε είδους υποστήριξή μας.

Διότι καθένας είναι και παραμένει υπεύθυνος για τις πράξεις, αλλά και τις σκέψεις και τις διαδικασίες του εσωτερικού του κόσμου, χωρίς οι άλλοι να ευθύνονται για όσα κάποιος σκέφτηκε ή υπολόγισε και αυτά τον έφεραν σε αδιέξοδα, όπως αντίστοιχα για όσα του έφεραν ευτυχία και προκοπή. Το μυστικό της ζωής δεν είναι μόνο στην κοινωνική διάσταση της ζωής μας. Τα μυστικά της ζωής ξεκινούν από το άτομό μας, και ανάλογα εκχέονται και διασκορπίζονται και στην γύρω κοινωνία των άλλων ή και των πολλών στην σύγχρονη πλέον κοινωνία της πληροφορίας.

Εάν η ρίζα της ζωής λειτουργεί μέσα μας και παράγει καρπούς πολύτιμους για την δική μας ζωή, τότε μπορεί να ωφεληθούν και οι άλλοι. Εάν η δική μας ρίζα δεν παράγει καρπούς ή παράγει άρρωστους καρπούς, τότε κανένας δεν ωφελείται αλλά όλοι πληρώνουμε τα σάπια ως γνήσια και ωφελιμα, ενώ πρόκειται για θανατηφόρα, που οδηγούν τον παραγωγό και όσους μετέχουν στην ασθένεια αυτή, σε πλήρη αδιέξοδα ζωής, παρούσας και μέλλουσας.

Η αδήριτη ανάγκη για δύναμη στο σώμα κάθε ζωντανού οργανισμού – και πολύ περισσότερο κάθε ανθρώπου – παραπέμπει την αναζήτησή μας στον καλύτερο και πιό εμπιστο πάροχο, που δεν μπορεί να είναι άλλος από τον ίδιο τον δημιουργό.

Διότι, όλοι οι άνθρωποι και οι ενδιάμεσοι προσφέρουν ενέργεια για τις ανάγκες μας. Ωστόσο, όταν ερχόμαστε στα προσωπικά και τα ατομικά μας ζητήματα, εκεί το θέμα είναι πολύπλοκο, διότι κανείς δεν μπορεί να καταλάβει και να ικανοποιήσει τις ανάγκες μας εκείνη τη στιγμή. Για τον λόγο αυτό, ενώ οι ενδιάμεσοι πάροχοι προσφέρουν υπηρεσίες με σχετική βέβαια αμοιβή, ο μόνος που δεν ζητά αμοιβή είναι ο ίδιος ο δημιουργός, ο οποίος έχει ετοιμάσει όλα όσα χρειαζόμαστε κάθε μέρα και στιγμή όλοι οι ζωντανοί οργανισμοί πάνω στη γη.

Με λίγα λόγια, δεν χρειάζεται να υποτιμούμε το έργο των ενδιάμεσων παρόχων, αλλά να αξιοποιούμε την δική τους συμβολή στο να φτάσουμε στον κεντρικό πάροχο, σε εκείνον, δηλαδή, που δεν έχει ανάγκη τις δικές μας αμοιβές. Για μας τους Χριστιανούς Ορθόδοξους οι λειτουργίες των ενδιάμεσων παρόχων είναι πολύτιμες διότι καλλιεργούν το ενδιαφέρον και συμμετέχουν σε ένα πολιτισμό, ο οποίος μακροπρόθεσμα μπορεί να λειτουργεί προς όφελος κάθε καλοπροαίρετου αναζητητή του δημιουργού, χωρίς να απαιτείται απόρριψη της αξίας των πολιτισμικών αυτών στοιχείων.

Διότι, ο καλός αναζητητής της αλήθειας δεν σταματά εάν δεν συναντήσει τον δημιουργό του στο τέλος της επίγειας διαδρομής του. Μόνο όσοι αναζητούν λογομαχίες και πολεμικές ιαχές πέφτουν στην παγίδα και χάνουν τον προσανατολισμό και τελικά τον τελικό τους προορισμό, με βάση τη διδασκαλία του Χριστού, όπως μας παραδόθηκε μέσα από δύο χιλιάδες χρόνια παράδοσης.

Τα ανθρώπινα λάθη του παρελθόντος δεν υπάρχει λόγος να βαραίνουν την ατομική μας συνείδηση, παρόλο που δεν αγνοούμε τα λάθη ή τις παραλείψεις των παλαιότερων εποχών. Το να καταδικάζει κάποιος ένα άνθρωπο του 18ου αιώνα γιατί έπραξε ή δεν έπραξε κάτι, είναι μια σημερινή εκτίμηση με τα δεδομένα του σήμερα, που, προφανώς, εμπεριέχει τον κίνδυνο της διαστροφής της ιστορικής αλήθειας, άρα να καταλήξουμε σε αδιέξοδο των αναζητήσεων και να χάσουμε τον προορισμός μας.

Και ο Χριστός ήταν απόλυτος. Μην κρίνετε για να μην χάσετε το δικό σας προορισμό και στόχο, διότι δεν είστε – και δεν μπορείτε να γίνεται ποτέ – κριτές του σύμπαντος κόσμου. Εκείνο που μπορείτε να καλλιεργήσετε είναι η ατομική σας εμπειρία, που θα πλουτίσει με επίγνωση τόσο από τα τυχόν λάθη του παρελθόντος, όσο και από τον τρόπο να αποφύγετε παρόμοια λάθη στην προσωπική σας ζωή. Τον κόσμο τον κρίνει ο δημιουργος. Εσείς προσέξτε καθένας την ατομική του ζωή, ώστε να μην χάνετε δυνάμεις και ενέργεια σε λάθος ζητήματα που δεν σας αφορούν προσωπικά.

Οι πάροχοι της ενέργειας στην δική μας εποχή δεν είναι ένας αλλά πολλοί και όλοι θέλουν να πουλήσουν “το εμπόρευμά τους” με διαφημίσεις και προσφορές, οι οποίες – κατά κανόνα – δεν μας λένε και τις λεπτομέρειες που θα προκύψουν μετά την δέσμευσή μας μαζί τους. Με λίγα λόγια, υπάρχει μεγάλη προσφορά, αλλά στην πραγματικότητα η ευθύνη είναι ατομική μας, διότι εμείς θα πληρώσουμε και όχι κάποιος άλλος.

Είναι, λοιπόν, φυσικό να αναζητούμε τον καλύτερο και τον πιό αξιόπιστο πάροχο, όπως είναι φυσικό να αναζητούμε και εκείνο που διαθέτει την πρώτη ύλη, από την οποία θα παραχθεί η δική μας ενέργεια και δύναμη. Διότι, ξέρουμε όλοι, ότι εκείνος που διαθέτει τις πρώτες ύλες για την ενέργεια, εκείνος κρατεί τα κλειδιά και όχι κάποιος ενδιάμενος πάροχος, ο οποίος απλά μεριμνά για ένα τμήμα της διαδικασίας και δεν έχει τον έλεγχο και την ευθύνη του συνόλου της διαδικασίας, δηλαδή από την ύπαρξη των πρώτων υλών της ενέργειας, αλλά και τις διαδικασίες παραγωγής και διοχέτευσης μέχρι το σημείο που θα είναι αποτελεσματική και χρήσιμη για μένα.

Αλλά ενώ αυτό είναι πλήρως κατανοητό για τις απλές καθημερινές πρακτικές μας ανάγκες, όταν ερχόμαστε στην πηγή, δηλαδή στον κάτοχο των πρώτων υλών αλλά και στην ατομική μας ευθύνη, εκεί αποφεύγουμε να σκεφτούμε και να αναζητήσουμε τον πραγματικό κάτοχο των πρώτων υλών για την δύναμη του εσωτερικού μας κόσμου, αλλά και εκείνον που θα μας υποδείξει τον καλύτερο δρόμο της διαδικασίας, δηλαδή από την παραγωγή μέχρι την ατομική μου αποτελεσματικότητα χωρίς κινδύνους και παρεμβάσεις τρίτων.

Διότι, ο δημιουργός δεν έφτιαξε ένα σύμπαν συγκεχυμένο, αλλά ένα σύμπαν του οποίου κρίσιμο τμήμα είναι και η δική μας ύπαρξη, αν και εμείς κατά κανόνα, αποφεύγουμε την αναζήτηση και αρκούμαστε μόνο στα στοιχειώδη της προσωπικής μας καθημερινότητας. Ωστόσο, αυτό δεν μπορεί να ισχύει πλέον στον 21ο αιώνα, διότι όλοι εμείς αναζητούμε το καλύτερο, αγωνιζόμαστε για να κατακτήσουμε τα οράματά μας, και γενικά, για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας τόσο μεγάλοι πληθυσμοί έχουν πρόσβαση στην γνώση, μέσω της γραφής και της επικοινωνίας.

Κανείς σύγχρονος άνθρωπος δεν ζει απολύτως μόνος του, διότι αυτό θα τον οδηγήσει σε φρενοβλάβεια και στον φυσικό του θάνατο. Αν και η προσωπική απομόνωση είναι χρήσιμη για λίγο, ωστόσο, εάν δεν περιοριστεί  στην αναγκαία χρονική περίοδο και στον αναγκαίο για τον σκοπό της περισυλλογής τόπο, τότε κινδυνεύει να οδηγήσει σε παρανοήσεις του κόσμου, και, προφανώς, και των αξιών της ζωής κατά κανόνα.

Ο Χριστός δεν δίδαξε την απομόνωση και την έξοδο από τον κόσμο, αλλά, αντίθετα, δίδαξε τον τρόπο με τον οποίο το ατομικό μας χαρτοφυλάκειο θα είναι πάντα γεμάτο για όλες τις δύσκολες στιγμές που οπωσδήποτε θα έρθουν στον καθένα μας. Η ευθύνη των επιλογών δεν ανήκει στον δημιουργό, αλλά στην ατομική μας διάθεση, να μάθουμε και να έχουμε, ή να αγνοήσουμε και να παρασυρθούμε σε εφήμερες υποσχέσεις χωρίς κανένα μόνιμο αντίκρυσμα.

Όπως η ροή του αέρα και του αίματος στο σώμα μας είναι οι λειτουργίες που διατηρούν το σώμα σε ζωή, έτσι και ο λόγος, ο ήχος της φωνής, καλός ή κακός, επηρεάζει τον εσωτερικό μας κόσμο. Εάν είναι καλός, μας ανακουφίζει και μας προξενεί ευεξία. Εάν είναι κακός, μας αρρωσταίνει και μας προκαλεί θλίψη. Και αυτό δεν είναι φιλοσοφική ιδέα, αλλά είναι οι καθημερινές μας εμπειρίες, καθώς ζούμε μέσα στον κόσμο και κανείς δεν μπορεί να αμφιβάλλει για αυτή την αλήθεια.

Μάλιστα, θα μπορούσα να προσθέσω ότι σχεδόν τα πάντα συντηρούνται και ενεργούνται μέσα από τον λόγο, που μπορεί να είναι προφορικός ή γραπτός, ή ακόμη και στις μέρες μας να είναι λόγος μέσω διαφόρων σημάτων με συγκεκριμένο μήνυμα. Με τον λόγο επικοινωνούμε και ανταλλάσουμε μηνύματα, εικόνες, σκέψεις και χιλιάδες άλλες λειτουργίες που είναι απόλυτα εξαρτημένες από την λειτουργία του λόγου.

Όπου δεν υπάρχει λόγος και λογική τα πάντα καταρρέουν και χάνουν το νόημά τους. Σχεδόν όλα γίνονται και υλοποιούνται – ιδιαίτερα στον 21ο αιώνα – μέσω του λόγου: από τα δικαστήρια μέχρι την αγορά, μέχρι τις συναισθηματικές μας επαφές, ολόκληρη η καθημερινότητα είναι γεμάτη με λόγο και λογική και με αυτά τα στοιχεία επιβιώνουμε.

Όσοι ενδιαφέρονται για την ζωή ξέρουν ότι τα σχολεία, από τα μικρά έως τα πιο μεγάλα δεν κάνουν τίποτα άλλο από το εκπαιδεύουν τους ενδιαφερόμενους να μάθουν τον λόγο της επικοινωνίας, της σκέψης και της γνώσης. Διότι, χωρίς αυτά τα στοιχεία ξέρουμε ότι δεν μπορούμε να έχουμε την δική μας ζωή και να παράγουμε τα έργα που καθένας παράγει. Με τον λόγο και την λογική χτίζουμε σπίτια και φτιάχνουμε αεροπλάνα, και με τα ίδια στοιχεία οικοδομούμε τις σχέσεις μεταξύ μας. Και όλοι ξέρουμε ότι δεν υπάρχει άλλος τρόπος επαφής και επικοινωνίας που να αποδίδει τους καρπούς που θέλουμε. Και ο Χριστός έδωσε μια νέα διάσταση στο θέμα του λόγου, καθώς εντόπισε τις αδυναμίες μας στην άγνοια ή την λάθος γνώση της δικής του διδασκαλίας, η οποία είναι λογική διδασκαλία και παράγει αποτελέσματα πρακτικά στην καθημερινή μας ζωή.

Όπως τα εγχειρίδια που διαβάζουμε για να μάθουμε να χρησιμοποιούμε το κινητό τηλέφωνο και όλες τις σύγχρονες συσκευές, έτσι και όποιος ενδιαφέρεται να εφαρμόσει την δική του διδασκαλία πρέπει να διαβάσει και να μαθαίνει κάθε στιγμή, πώς να εφαρμόζει τις οδηγίες χρήσης, τόσο για την καλή του καθημερινότητα, όσο και για τις προοπτικές του μέλλοντος. Διότι, το σήμερα είναι ήδη σε αποδρομή και φεύγει χωρίς να μπορούμε να το συγκρατήσουμε. Αλλά εκείνο που έρχεται είναι άγνωστο και καθένας καλείται να δοκιμάζει τα πάντα, αλλά να επιλέγει και να παρακρατεί ό,τι είναι χρήσιμο και ωφέλιμο, πρώτα για τον ίδιο, και στη συνέχεια για την γύρω κοινωνία.

Ο λόγος του Χριστού δεν είναι μόνο διδακτικός, αλλά είναι και παιδαγωγικός και ελευθερώνει με ένα  μυστηριώδη και αόρατο τρόπο  το άτομο από τις αγκυλώσεις του δικού του εσωτερικού κόσμου, αλλά και από τα ημερήσια ζητήματα που τον βασανίζουν χωρίς να έχει τις κατάλληλες λύσεις.