Τελικά ο έπαινος και η προβολή είναι καλύτερη από την ανωνυμία, διότι αυτή μάς βοηθά να αναγνωρίσουμε πτυχές του εαυτού μας και μάλιστα του εσωτερικού μας ανθρώπου, της περιοχής της προσωπικότητάς μας που κανείς άλλος δεν έχει πρόσβαση εκτός από μας τους ίδιους. Το θέμα και το πρόβλημα, δηλαδή, δεν προκύπτει από την επωνυμία και την προβολή εκ μέρους της κοινωνίας και των άλλων, αλλά το πρόβλημα μπορεί να προκύψει από την δική μας αποδοχή αυτής της αναγνώρισης. Να νομίζουμε δηλαδή ότι είμαστε εμείς σπουδαίοι, ξεχνώντας ότι όλοι έχουμε ότι μάς έχει δοθεί και κανείς δεν είναι αυτόφωτος.

Όλοι κουβαλάμε την οικογενειακή μας ιστορία και όλοι επιδρούμε πάνω στους άλλους, καθένας με τον τρόπο του. Όσο ισχυρότερος είναι κάποιος, τόσο λιγότερο κινδυνεύει από την υπερηφάνεια. Και όσο λιγότερο επιδιώκει ο ίδιος την προβολή του, τόσο η δική του ταπεινή συμπεριφορά τον προβάλλει στους γύρω και εκτιμάται μέσα στα πλαίσια της κοινωνικής αποδοχής.

Συνεπώς, το θέμα δεν είναι το μεγάλο χειροκρότημα και οι έπαινοι εκ μέρους των άλλων, αλλά το πρόβλημα δημιουργείται μέσα μας από την ατομική μας αδυναμία να αναγνωρίσουμε στον εαυτό μας και τις αδυναμίες και τα λάθη του. Διότι κανείς δεν ζει μόνος του πάνω στην γη. Όλοι μοιραζόμαστε τον ίδιο κόσμο, τις ίδιες συνήθειες, τα ίδια ήθη και έθιμα, και όλοι πίνουμε από το νερό της φωτεινής αλήθειας ή του σκοτεινού ψεύδους. Και το θέμα δεν είναι το φως ή το σκοτάδι που κυκλοφορεί γύρω, αλλά το θέμα είναι κατά πόσο αυτό το σκοτάδι συσκοτίζει την αδύναμη συνείδησή μας, ή το φως της αλήθειας φωτίζει τις αδυναμίες μας και μας μεταφέρει στο κλίμα της αυτογνωσίας και της μετάνοιας.

Χωρίς αυτή την πραγματικότητα, της αυτογνωσίας και της μετάνοιας, πράξεις που είναι στην ατομική μας σφαίρα και ευχέρεια, το σκοτάδι αυξάνεται και η ζωή γίνεται δύσκολη. Εάν όμως υπάρξει η φυσική αναγνώριση της μετριότητας, τότε μπορεί το φως να φωτίσει τους καθημερινούς μας δρόμους προς το περισσότερο φως, καθώς όσο φωτίζεται ο δρόμος και το δωμάτιο του εσωτερικού μας κόσμου, της ψυχής μας δηλαδή, τόσο περισσότερο ανοίγει η οπτική γωνία των εσωτερικών μας οφθαλμών, για να βλέπουμε τις λεπτομέρειες που παρεμβάλλονται και δεν αφήνουν το φως να προχωρήσει βαθύτερα.

Η ζωή, κατά την διδασκαλία του Χριστού δεν είναι τίποτα άλλο από την απόλαυση της ανακάλυψης της αλήθειας μέσα στην πρακτική μας καθημερινότητα, και όσο αυτή η αποκάλυψη αυξάνεται, τόσο η δράση της παρουσίας του θεού μπορεί να φέρει την επωνυμία και τα αγαθά που την συντροφεύουν για τώρα αλλά και στο μέλλον της ατομικής μας ζωής. 

Η συμβολή της γνωριμίας και αναγνώρισης του ονόματος και της προσωπικότητάς μας εκ μέρους των άλλων ανθρώπων είναι σημαντική και δηλώνει ύπαρξη αρετής και εμπιστοσύνης. Και αυτό σημαίνει ότι κατέχουμε κάτι πολύτιμο, και αυτή είναι μία πληροφορία που επιβεβαιώνεται και από τους άλλους και όχι μόνο από την προσωπική μας εκτίμηση για το άτομό μας.

Με λίγα λόγια, η επωνυμία βοηθά το άτομο να βλέπει καλύτερα τον εαυτό του στον καθρέφτη της κοινωνίας με τα πολλά πρόσωπα και την πλατύτερη – κατά κανόνα – κριτική σκέψη. Διότι η λογική εσωστρέφεια είναι πολύτιμη – μέσα από αυτή κατανοούμε τον εαυτό μας – αλλά αυτό δεν φέρνει την τελειότητα, εάν δεν περάσει και από την κρίση του κοινωνικού συνόλου κάθε εποχή. Διότι, το κοινό περί δικαίου αίσθημα δεν είναι μόνο μια δικανική ορολογία, αλλά απηχεί και την αλήθεια, όπως την αντιλαμβάνεται η κοινωνία μιας συγκεκριμένης στιγμής ή περιόδου.

Η διδασκαλία του Χριστού έγινε μέσα στην κοινωνία και με τα μέσα της εποχής, αλλά η αλήθεια της επιβεβαιώθηκε αμέσως μετά από τους αυτόπτες μάρτυρες, και συνεχίζει να επιβεβαιώνεται από όποιον αναζητά τις ρίζες και το ατομικό του μέλλον. Δεν έκανε δηλαδή ο Χριστός την διδασκαλία του για λίγους, αλλά με την οπτική όλου του κόσμου διαχρονικά. Και τα αποτελέσματα αυτής της πίστης πιστοποιούνται ακόμη και σήμερα από όσους αποφασίσουν να αναζητήσουν τον εαυτό τους μέσα στο κοινωνικό γίγνεσθαι και όχι μόνο αναλογιζόμενοι την δική τους επιθυμία για προβολή.

Διότι ο δημιουργός θεός έχει και άλλα κριτήρια, πολύ μακρύτερα σε χρόνο και χώρο, και η δική του εικόνα είναι πληρέστερη από κάθε άλλη, ατομική ή κοινωνική. Διότι βλέπει και κρίνει, όχι μόνο σύμφωνα με την στιγμή ή την περίοδο μιας πράξης ή μιας απραξίας ενός ατόμου, αλλά βλέπει και κρίνει, άρα και ανταποδίδει, με βάση την δική του διαχρονική αντίληψη του κόσμου και της εξέλιξής του. Και ευτυχής είναι ο άνθρωπος που μαζί με την δική του ικανοποίηση για το χειροκρότημα των ανθρώπων, μπορεί να σταθεί και μπροστά στην ιστορική αλήθεια της ζωής, η οποία δεν διαρκεί μόνο μια στιγμή, στιγμή αδυναμίας ή δύναμης και επιτυχίας, αλλά διαρκεί και πέρα από τα ατομικά όρια της προσωπικής μας ζωής.

Έχει ανεξερεύνητο παρελθόν που το κουβαλάμε μέσα μας, έχει αδιόρατο παρόν που προσπαθούμε να καταλάβουμε για να το αντιμετωπίσουμε, αλλά έχει και ένα μέλλον άγνωστο, που είναι αβέβαιο, και αναζητά στηρίγματα μέσα στην ατομική μας συνείδηση, προκειμένου να βλέπουμε την θετική και αναγεννητική προοπτική του μέλλοντος, αντί να αναμασάμε τις αποτυχίες ή τα χειροκροτήματα του παρελθόντος. Η ζωή είναι μπροστά και το παρελθόν δεν επιστρέφει ποτέ και για κανένα. Οι δικές μας ερινύες μάς συντροφεύουν τις ημέρες της ακηδίας και όχι τα γεγονότα που της έφεραν στην δική μας καθημερινότητα από το παρελθόν. 

Η προβολή του ονόματός μας έχει τρεις διαστάσεις. Η πρώτη αφορά την δική μας εικόνα για τον εαυτό μας. Η δεύτερη αφορά την εικόνα των άλλων ανθρώπων, στους οποίους γίνεται γνωστή η παρουσία του ονόματός μας. Και η τρίτη αφορά τον δημιουργό του σύμπαντος, διότι όλοι ζούμε κάτω από τον ίδιο ουρανό και αναπνέουμε τον ίδιο αέρα και όσα περιέχονται μέσα σ’ αυτόν. Επομένως, όλοι κατανοούμε ότι τίποτα δεν γίνεται, χωρίς αυτές οι τρεις διαστάσεις να “ενημερώνονται”, δηλαδή να ανταποδίδουν το δικό τους μέρισμα στην δική μας προσπάθεια προβολής του ονόματός μας, δηλαδή να φύγουμε από την ανωνυμία και να περάσουμε στην επωνυμία.

Από αυτές τις τρεις διαστάσεις, η δεύτερη, δηλαδή των άλλων ανθρώπων που παρακολουθούν και κρίνουν τις επιδόσεις μας, είναι η άμεσα αντιληπτή, διότι η προσωπική μας εικόνα για τον εαυτό μας καταλαβαίνουμε ότι “δεν μετράει”, αφού συνήθως δεν κρίνουμε και δεν αξιολογούμε ορθά τις δικές μας επιδόσεις. Οι άλλοι μας κρίνουν περισσότερο με αλήθεια, από ότι εμείς οι ίδιοι για τον εαυτό μας. Και η δική τους γνώμη μεταβάλλει την ανωνυμία μας σε επωνυμία, με ό,τι αυτό συνεπάγεται στην προσωπική μας καθημερινότητα.

Ωστόσο, είναι προφανές ότι και οι δύο αυτές διαστάσεις έχουν τα όριά τους, διότι κρίνουν κατά τα φαινόμενα και τις ανθρώπινες μόνο αντιληπτικές δυνατότητες, άρα η γνώμη τους είναι πολύτιμη, αλλά όχι και αδιάβλητη. Διότι, για να κρίνουμε κάτι χρειαζόμαστε πληροφόρηση. Και η πληροφόρηση είναι το πιο δύσκολο πράγμα ανέκαθεν. Διότι, μαζί με την αλήθεια υπεισέρχεται και το “ένδυμα” της πλάνης, το οποίο μετατρέπει την αλήθεια σε περιστασιακή εικόνα αμφιβόλου αξίας. Και το αποτέλεσμα μπορεί να είναι η διαστρέβλωση της αλήθειας, όπως καθένας κατανοεί αυτή την πλευρά της ατομικής μας καθημερινότητας.

Αναζητείται, επομένως, μια πιο καθαρή εικόνα, από μια άλλη διάσταση, η οποία να έχει περισσότερα εχέγγυα για την αλήθεια της ζωής μας. Αυτή, όποιος την αναζητά και την βρίσκει για τον εαυτό του, είναι η πληρέστερη. Διότι, αυτή μπορεί να περιλαμβάνει και τις δύο προηγούμενες, δηλαδή την δική μας και των άλλων ανθρώπων, αλλά κομίζει και μια άλλη διάσταση, από ένα άλλο “φίλτρο” και ένα άλλο “τηλεσκόπιο”, το οποίο φωτίζει περισσότερο τις μακρινές μας λεπτομέρειες, τις οποίες ή τις αγνοούμε ή τις παραβλέπουμε από συμφέρον.

Και το αποτέλεσμα, στην περίπτωση που δεν υπάρχει η τρίτη διάσταση, είναι η ελλιπής γνώση της αλήθειας των πραγμάτων της ατομικής και κοινωνικής μας ζωής, με συνέπεια να κάνουμε λάθη σε υπολογισμούς, στόχους και σκοπούς, ζητήματα που θέτουν την ατομική μας ζωή σε μελλοντικό κίνδυνο. Η τρίτη διάσταση δεν υποτιμά, αλλά συμπληρώνει τις δύο πρώτες και διορθώνει την τελική εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας.

Αυτό προσπάθησε ο Χριστός να μάς διδάξει. Να προσέχουμε τους εαυτούς μας, αλλά να συμβουλευόμαστε και την τρίτη διάσταση της εικόνας του δημιουργού. Τότε θα κάνουμε λιγότερα λάθη και περισσότερες επιτυχίες μέσω της αξιολόγησης της πραγματικής και όχι της επίπλαστης αλήθειας για το άτομό μας.