Αντιπαροχή σημαίνει ότι εγώ έχω κάτι και το δίνω σε κάποιον για να πάρω ως αντάλλαγμα κάτι άλλο, συνήθως μεγαλύτερης αξίας από αυτό που ήδη διαθέτω. Και αυτό σημαίνει πολλά πράγματα για όσους ζουν στην σύγχρονη ζωή. Διότι, πρώτον πρέπει να έχεις κάτι που να το θέλει και ο άλλος.

Δεύτερον, πρέπει να ξέρεις την αξία του πράγματος το οποίο θα δώσεις για να πάρεις κάτι που έχει ή μπορεί να κάνει εκείνος. Τρίτον, πρέπει να είσαι προσεκτικός στους υπολογισμούς σου και να περιμένεις ότι μπορεί αυτά που υπολογίζεις ως αξία να μην ισχύουν στην πραγματικότητα. Τέταρτον, πρέπει να περιμένεις και να παρακολουθείς την πορεία της αντιπαροχής, διότι μπορεί κάτι να πάει στραβά και να χάσεις και αυτά που ήδη κατέχεις. Πέμπτον, μπορεί εκείνος που θεωρείς ως αξιόπιστο, να αποδειχθεί τελικά κατώτερος των προσδοκιών σου. Έκτον, τα κέρδη από την πετυχημένη αντιπαροχή να ξέρεις που θα τα επενδύσεις για να πιάσουν τόπο στην δική σου ζωή.

Και θα μπορούσε κάποιος να απαριθμήσει εκατοντάδες πλευρές μιας τέτοιας κίνησης, δηλαδή να δώσεις κάτι για να πάρεις κάτι άλλο. Και αυτό είναι κρίσιμο θέμα στην ατομική μας καθημερινότητα, διότι από την ορθή διαχείριση των πραγμάτων που ήδη διαθέτουμε, θα εξαρτηθεί και το καλό ή το αρνητικό και επιζήμιο μέλλον μας. Με λίγα λόγια, καθένας καλείται να ξέρει τί του γίνεται, να ξέρει τις αξίες και να παίρνει ορθές αποφάσεις, είτε πρόκειται για απλά και καθημερινά, είτε πρόκειται για μη ορατά ζητήματα του προσωπικού μέλλοντος, ζητήματα που δεν είναι μετρήσιμα με χρήματα και αριθμούς. Και εδώ κάνουμε συνήθως τα λάθη.

Υπερεκτιμάμε ή υποτιμάμε κάτι με αποτέλεσμα να μη φτάνουμε σε θετικό αποτέλεσμα και να μετανοούμε για κάτι που δεν θα έπρεπε να έχουμε κάνει ή για κάτι που έχουμε παραλείψει. Και αυτό είναι το δυσάρεστο, διότι η μετάνοια δεν είναι μόνο συναίσθημα και νοητική πράξη, αλλά συνοδεύεται και από δύσκολες πολλές φορές συνέπειες, τις οποίες τις υφίσταται όποιος βιάζεται και κάνει λάθος υπολογισμούς στις αντιπαροχές του.

Και ο Χριστός εξήγησε ότι η πίστη πρέπει να συνοδεύεται από επίγνωση και πρακτική προσωπική εμπειρία, όταν προβαίνουμε σε πράξεις αντιπαροχής. Διότι, τα λάθη στην περίπτωση αυτή δεν είναι εύκολα διαχειρίσιμα, αλλά έχουν και δύσκολες συνέπειες στο άτομο που κάνει τα λάθη. Αυτός είναι και ο βασικός λόγος και η αξία της δικής του – του Χριστού – διδασκαλίας. Διδάσκει και αποκαλύπτει τις συνέπειες των καλών ή των αρνητικών μας σκέψεων και αποφάσεων, και εναπόκειται στο άτομο να πάρει τις προσωπικές του αποφάσεις για το τώρα και το μέλλον του. 

Η σύγχρονη πραγματικότητα επιβεβαιώνει ότι οι ιδέες είναι πολύτιμες, και ιδιαίτερα εάν μπορούν να γίνουν και πράξη, αφού καμία καλή και θετική πράξη δεν γίνεται χωρίς την αντίστοιχη καλή ή κακή ιδέα. Αυτό δηλώνει ότι, όταν βλέπουμε μια πράξη, μπορούμε και να ανιχνεύσουμε την ιδέα που υπήρχε πίσω από αυτή και να την αξιολογήσουμε ανάλογα.

Αυτός ήταν και ο λόγος που ο Χριστός έθεσε τον εσωτερικό μας κόσμο στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος και της διδασκαλίας του. Διότι, φαίνεται εύκολο να κρίνουμε τις πράξεις των άλλων και τις ιδέες που έχουν προκαλέσει αυτές τις πράξεις, αλλά είναι δύσκολο για εμάς τους ίδιους να κάνουμε έλεγχο των ιδεών και των σκέψεων πριν κάνουμε κάποια πράξη. Ολόκληρη η διδασκαλία του Χριστού δεν είναι τίποτα άλλο από αυτή την υπόδειξη. Πώς να ελέγχουμε τον εσωτερικό μας κόσμο, τις σκέψεις και τα συναισθήματα, πριν προβούμε σε κάποια πράξη, από την οποία μπορεί να προκύψει ένα ανεπιθύμητο αποτέλεσμα.

Διότι, μια αρνητική πράξη δεν γίνεται κατά κανόνα αυτόματα, ούτε η ιδέα και το συναίσθημα που την έχει προκαλέσει, αλλά όλα αυτά έχουν καλλιεργηθεί μέσα στον εσωτερικό μας, δηλαδή τον ψυχικό μας κόσμο, έχουν ευδοκιμήσει, και στο τέλος εκφράζονται ως πράξη λόγου ή έργου. Και εδώ βρίσκεται το πρόβλημα. Διότι, για να αλλάξει ο εσωτερικός μας κόσμος απαιτείται διάθεση-θέληση, αλλά και επίγνωση της αλήθειας των πραγμάτων, ώστε με την πάροδο του χρόνου και με κόπο ατομικό, να καλλιεργηθεί το περιβάλλον μέσα μας, ώστε να αλλάξουν τα κακώς κείμενα για να έρθουν τα καλά αποτελέσματα.

Διότι, το κακό και αρνητικό περιβάλλον, είτε από άγνοια είτε από σκοπιμότητα, αργά ή γρήγορα θα προκαλέσει τις ανάλογες πράξεις. Τα φρούτα τα παράγουν τα καλά δένδρα, τα αγκάθια δεν παράγουν φρούτα. Άρα, η καλλιέργεια των καλών παραγόντων θα αποφέρει και τα καλά αποτελέσματα. Αυτό σημαίνει ότι, όποιος ενδιαφέρεται για την διόρθωση της ατομικής του πορείας από το κακό στο καλό ή από το καλό στο καλύτερο, το πρώτο πράγμα που χρειάζεται είναι η καλλιέργεια του εσωτερικού του κόσμου με θετικά στοιχεία ελπίδας και εμπιστοσύνης.

Η αδράνεια και η αναβολή επιτρέπουν να αναπτύσσονται και να αναπαράγονται όλα τα αρνητικά στοιχεία που έχουν ήδη εγκατασταθεί μέσα μας και αυτά τα στοιχεία παράγουν τους ανεπιθύμητους καρπούς που πολλές φορές ενοχλούν εμάς και τους γύρω μας. Όμως δεν αρκεί η διαπίστωση. Για να επέλθει ένα καλό αποτέλεσμα, προαπαιτείται και η ανάλογη δράση, ώστε το αρνητικό να αρχίσει να υποχωρεί και στην θέση του να αρχίσει μια νέα αληθινή πραγματικότητα, που θα αποφέρει τους καρπούς που επιθυμούμε. 

Η μεταφορά των ιδεών σε πράξη και έργα απαιτεί όραμα, σχέδιο, υλικά και δύναμη, αναλογα με το εύρος των ιδεών που θέλουμε να κάνουμε πράξη, δηλαδή να τις μεταφέρουμε από την θεωρία στην πραγματική πρακτική ζωή. Και εδώ βρίσκονται τα λάθη, δηλαδή στους πρακτικούς υπολογισμούς μας. Διότι, πολλές φορές οι ιδέες μας είναι καλές και ωφέλιμες, αλλά μας λείπουν τα υπόλοιπα, δηλαδή ο καλός σχεδιασμός, τα υλικά και η δύναμη για να φτάσει η πορεία στο θετικό της αποτέλεσμα.

Διότι, διαφέρει κατά το περιεχόμενο ο στόχος από τον σκοπό, αφού ο στόχος μπορεί να είναι ένα καθορισμένο σημείο χώρου ή χρόνου, ενώ ο σκοπός περιλαμβάνει και πολλά άλλα στάδια, που μπορεί να μεσολαβούν μέχρι να φτάσει κάποιος στον στόχο. Και αυτό σημαίνει ότι, ενώ ο στόχος μπορεί να παραμένει ως σημείο άφιξης, η διαδρομή δεν είναι καθόλου αμελητέα, διότι τα λάθη της διαδρομής καθορίζουν πολλές φορές και την επιτυχία στον στόχο. Εάν, δηλαδή, κάποιος βάλει ως στόχο να πάει με το αυτοκίνητο από το σπίτι του στην Καβάλα, δεν πρέπει να αρκεστεί μόνο στον καθορισμό του στόχου, την Καβάλα, αλλά θα πρέπει να κάνει και την ετοιμασία για το ταξίδι, θα πρέπει να ξεκινήσει, και, κυρίως θα πρέπει κάθε στιγμή να προσέχει στο ταξίδι του, διότι μπορεί ένα λάθος δικό του ή λάθος των άλλων, να αποκόψει το άτομο από τον στόχο του και να μην φτάσει ποτέ.

Διότι, ο στόχος είναι πολύτιμος και χωρίς αυτόν δεν ξεκινά κανείς για να κατακτήσει οτιδήποτε, όμως ο σκοπός [από το ρήμα σκοπέω, παρατηρώ γύρω μου, φροντίζω, μεριμνώ – εξ ου και η σκοπιά στα στρατόπεδα] παραμένει ενεργός σε κάθε στιγμή, από την αφετηρία μέχρι την άφιξη, διότι μπορεί να συμβεί οτιδήποτε και να χαθούν όλα.

Στην παραβολή των 10 παρθένων ο στόχος ήταν να φτάσουν στην οικία του γάμου, όμως για τις μισές από αυτές ο στόχος δεν κατακτήθηκε, όχι γιατί άλλαξε ο στόχος, αλλά δεν είχαν βάλλει το μυαλό τους να επεξεργαστεί όλα τα πιθανά σενάρια, για να φτάσουν με ασφάλεια μέχρι τον τελικό στόχο. Η αναμονή έξω από το σπίτι του γάμου δεν ήταν ο στόχος, Αλλά αυτός ο ενδιάμεσος απρόβλεπτος σταθμός καθόρισε τελικά και το αποτέλεσμα, και οι φρόνιμες πέτυχαν, ενώ όσες απρόσεκτα είχαν αρκεστεί μόνο στην χαρά του γάμου, έμειναν τελικά έξω και δεν έφτασαν ποτέ στον στόχο τους.

Άρα ο στόχος είναι πολύτιμος, αλλά ο σκοπός περιλαμβάνει και όλα τα ενδιάμεσα στάδια φροντίδας, προκειμένου να πετύχουμε τον τελικό στόχο.

Ωστόσο αυτό δεν είναι τελεσίδικο. Διότι, δεν δίνεται στο άτομο μία μόνο ευκαιρία στη ζωή του, αλλά οι ευκαιρίες είναι καθημερινές, όχι για να κατακτήσουμε τον τελικό στόχο με παράνομα μέσα, αλλά για να δουλέψουμε πάνω στο σχέδιο που υπάρχει πίσω από τον στόχο. Χωρίς την ατομική επεξεργασία αυτού του σχεδίου – όπως κάνουμε για όλες μας τις πράξεις καθημερινά – κανείς δεν μπορεί να είναι βέβαιος ότι θα πετύχει τον στόχο του. Οι καθημερινές νίκες προκαθορίζουν και το τελικό αποτέλεσμα της νίκης ή της αποτυχίας. 

Στην προσπάθειά του ο Χριστός να φέρει εξορθολογισμό στην τότε κοινωνική κατάσταση υπέδειξε στους ενδιαφερόμενους ακροατές του τί είναι αυτό που πρέπει να προσέχουν πρώτα, και όλα τα άλλα θα έβρισκαν την δική τους θέση μέσα στην καθημερινότητα. Και το πρώτο πράγμα ήταν η εύρεση της αλήθειας των πραγμάτων που κινούνται γύρω από την ατομική και κοινωνική μας καθημερινότητα.

Διότι, μπορεί η Εκκλησία να διδάσκει την αλήθεια, αλλά αυτό δεν έχει πρακτική αξία για το άτομο, εάν δεν φέρει την διδασκαλία αυτή στην δική του πρακτική καθημερινότητα. Η θεωρία και οι ιδέες της διδασκαλίας είναι πολύτιμες, αλλά αποβαίνουν μάταιες και ατελέσφορες για το άτομο, εάν δεν μεταφέρει την αξία τους στην ατομική του καθημερινότητα. Εάν δηλαδή κάποιος δεν αξιοποιήσει το περιεχόμενο της διδασκαλίας, τότε, η μεν διδασκαλία είναι θησαυρός, αλλά το άτομο εκείνο δεν κατάλαβε και δεν αξιοποίησε τις δυνατότητες που του έδινε αυτός ο θησαυρός.

Με λίγα λόγια, ο θησαυρός είναι εδώ, αλλά πρέπει ο ενδιαφερόμενος να τον ανακαλύψει και να τον μεταφέρει στο προσκήνιο της ατομικής του καθημερινότητας, όπως συμβαίνει με όλα τα πράγματα στην προσωπική μας καθημερινότητα. Είναι, δηλαδή, απολύτως απαραίτητη η ατομική επιθυμία και θέληση να βελτιώσει το άτομο την δική του πρώτα ζωή στα πλαίσια της γύρω του κάθε φορά πραγματικότητας. Διότι, σε διαφορετική περίπτωση ο θησαυρός αποβαίνει όχι μόνο άκαρπος, αλλά και επικίνδυνος. Διότι δόθηκε ο θησαυρός, αλλά το άτομο ή δεν κατάλαβε ή είναι αδιάφορο για το καλύτερο μέλλον του ιδίου και του κοινωνικού του περιβάλλοντος.

Στην παραβολή των ταλάντων ο Χριστός εξήγησε τί συμβάλλει στην βελτίωση και την καλύτερη προοπτική της ατομικής ζωής ενός ατόμου. Καθένας έχει τα δικά του τάλαντα και με αυτά τακτοποιεί καθημερινά τα ζητήματα που τον ενδιαφέρουν εκείνον τον ίδιο. Η διδασκαλία του Χριστού δεν έρχεται να αντικαταστήσει την ευθύνη του ατόμου, αλλά να βοηθήσει το άτομο στις επιλογές του, δηλαδή να επιλέγει το καλό και το καλύτερο, αφήνοντας πίσω του το αρνητικό ή το καταστρεπτικό. Η άγνοια δεν δικαιολογείται, ιδιαίτερα στις μέρες μας, όπου η γνώση είναι παντού και καθένας ενδιαφερόμενος μπορεί να βρει την διδασκαλία του Χριστού στην γλώσσα που καταλαβαίνει, και να την κάνει ατομικό του κτήμα. Διότι, μόνο η καλλιέργεια φέρνει καρπό σε ένα κτήμα.

Εάν, δηλαδή, το κτήμα δεν καλλιεργηθεί, σταδιακά θα γεμίσει σκουπίδια και αγκάθια, και όχι μόνο δεν θα υπάρξει κέρδος, αλλά θα αποτελεί και αρνητικό στοιχείο στην ζωή των άλλων. Και ενώ το κτήμα και ο θησαυρός έχουν δοθεί για να φέρνουν καλό στον άνθρωπο, τελικά με την αδράνεια και την αδιαφορία ο θησαυρός παραμελείται και φέρνει  κατάκριση στον ιδιοκτήτη, σύμφωνα με την εξήγηση που έδωσε ο Χριστός. Και, φυσικά, το άτομο έχει ήδη χάσει τον ορθό προσανατολισμό του, και πορεύεται σε ατομικά αδιέξοδα μέχρι να ανακαλύψει το λάθος και να επιστρέψει από την αδράνεια και την αδιαφορία, στην καλλιέργεια του θησαυρού που ήδη διαθέτει.

Διότι αυτή η καλλιέργεια της πρακτικής εφαρμογής της διδασκαλίας θα φέρει τον προσωρινό επίγειο πλούτο, αλλά και την καλύτερη προοπτική για τον μέλλον του, εγγύς, απώτερο, απώτατο και αιώνιο. Μαγικές λύσεις δεν υπάρχουν στον πραγματικό κόσμο της ζωής. Υπάρχουν τάλαντα και όποιος τα αξιοποιεί ωφελείται ο ίδιος και οι γύρω του για το σήμερα, αλλά και για το μέλλον.  

Σκοπός κατά την διαχείριση των ιδεών που θέλουμε να γίνουν πράξη είναι το κέρδος και η ωφέλεια, αφού ο παγκόσμιος νόμος της ζωής, δηλαδή της φύσης και των ανθρώπινων κοινωνιών είναι το όφελος. Όλοι, δηλαδή, κάνουμε και σκεπτόμαστε μυριάδες πράγματα στην καθημερινή μας ζωή, αλλά πάντοτε το κοινό αίσθημα επιβάλλει την ανταπόδοση, δηλαδή το κέρδος και το όφελος. Εάν κάποιος ισχυριστεί το αντίθετο, πλανάται και προσπαθεί να πλανήσει και άλλους στο δικό του μελλοντικό αδιέξοδο.

Διότι, μπορεί να ακούγεται ανώτερο ο εθελοντισμός από την ανταμοιβόμενη προσφορά έργου, ωστόσο, αργότερα αυτό δεν μπορεί να σταθεί. Διότι, η πραγματικότητα δεν μπορεί να καλυφθεί με προσωρινές πινελιές, αφού ο χρόνος θα αφαιρέσει το επίστρωμα και θα αποκαλυψθεί η αλήθεια που βρίσκεται κάτω από την επιφάνεια. Και τότε η πτώση είναι μεγαλύτερη και πιο θορυβώδης, διότι δεν χάνεται μόνο το προσωρινό κέρδος – εάν υπήρχε, αλλά χάνεται και η βαθύτερη εκτίμηση προς το άτομο και την προσφορά του.

Άρα, καλός ο εθελοντισμός χωρίς καμία ανταμοιβή, αλλά αυτός πρέπει να έχει σταθερά θεμέλια και όχι αλλότριους στόχους, οι οποίοι θα εμφανιστούν αργότερα όταν το οικοδόμημα του εθελοντισμού καταρρεύσει. Με λίγα λόγια, καλές οι ιδέες και η επιφάνεια με τα χειροκροτήματα των άλλων, αλλά εάν δεν υπάρχει βάση αληθείας και νόμιμος τρόπος μετατροπής μιας καλής ιδέας σε πράξη, τότε όλα είναι μάταια, και πολλές φορές οδυνηρά, για εκείνον που δεν έχει μεριμνήσει για την ανακάλυψη της αλήθειας πίσω και κάτω από τις ιδέες, τους στόχους και τους γενικότερους σκοπούς του.

Και η διδασκαλία του Χριστού είχε αυτόν ακριβώς τον σκοπό. Να εξηγήσει στους ενδιαφερόμενους ότι μια καλή ιδέα για να γίνει πράξη, πρέπει να περάσει με επιτυχία τον έλεγχο πρώτα των ανθρώπων και της ανθρώπινης κοινωνίας, και κατόπιν από τον έλεγχο του πνεύματος του δημιουργού όπως αυτό έχει καταχωρηθεί στις αιωνίου αξίας Άγιες Γραφές, προκειμένου το στήριγμα να μην είναι μόνο στην καλή εικόνα που θα εκτιμήσουν οι άνθρωποι, αλλά να έχει αποκαλυφθεί και το αιώνιο θέλημα και σχέδιο του δημιουργού, ώστε το καλό έργο που προήλθε από μια καλή ιδέα, να είναι ενταγμένο σε ένα υγιές και αναπτυξιακό περιβάλλον, για να φέρει αποτελέσματα προσωρινής, αλλά και διαχρονικής αξίας, πρώτα για το ίδιο το άτομο και ύστερα και για τον κοινωνικό του περίγυρο.

Στόχος της διδασκαλίας του Χριστού δεν ήταν να οδηγήσει τους ενδιαφερόμενους σε μια περιπέτεια προσωρινής εξαπάτησης των ανθρώπων, αλλά ήταν η εξήγηση του τρόπου, με τον οποίο κάθε ενδιαφερόμενος για το καλό, θα είχε βέβαια καλές προθέσεις και ιδέες, αλλά θα ήξερε και τον τρόπο που οι καλές προθέσεις και ιδέες θα έφερναν μόνιμο και θετικό αποτέλεσμα, για όποιον ήθελε να κάνει το καλό, το ευάρεστο και το τέλειο για τους γύρω του, αλλά και για τους μελλοντικούς μιμητές του.