Ο καθρέφτης είναι σήμερα, αλλά ήταν και παλαιότερα εδώ και χιλιάδες χρόνια, το μέσον για να δούμε τον εαυτό μας, και να βελτιώσουμε τυχόν ατέλειες, οι οποίες δεν αντιστοιχούν στην δική μας θέληση.

Ο καθρέφτης, δηλαδή, δεν κάνει τίποτα άλλο, από το να μάς αποκαλύπτει την εξωτερική μας εικόνα, και από εκεί και πέρα η ευθύνη για την προσωπική μας κατάσταση περνά στην δική μας ευθύνη. Δεν μάς διορθώνει ο καθρέφτης. Απλά μάς δείχνει την αλήθεια, και εξαρτάται από τον πρόσωπο που βρίσκεται μπροστά στον καθρέφτη, εάν θα μεριμνήσει ή όχι για την αλλαγή που θα το κάνει καλύτερο, πάντα κατά την επιθυμία του προσώπου.

Άρα, τα όρια του καθρέφτη είναι καθορισμένα, και δεν μπορεί να κάνει κάτι περισσότερο. Και, φυσικά, δεν ευθύνεται ο καθρέφτης για τις ατέλειες τις δικές μας. Ο ρόλος του τελειώνει στις αποκαλύψεις της αλήθειας, και ο ρόλος των διορθώσεων περνά στην αποκλειστική ατομική σφαίρα ευθύνης του προσώπου που βλέπει τον εαυτό του μέσα στον καθρέφτη. Το πόσο συχνά βλέπει κάποιος τον εαυτό του στον καθρέφτη, και το πόσο διορθώνει τις ατέλειες, είναι απόλυτα προσωπικό ζήτημα και δεν εμπίπτει στις αρμοδιότητες του καθρέφτη. Μεταβίβαση ευθυνών και αρμοδιοτήτων δεν χωράει στην προκειμένη περίπτωση.

Και αυτό είναι κρίσιμο στοιχείο κατανόησης της διδασκαλίας του Χριστού, για όσους θέλουν να εφαρμόσουν αυτή την διδασκαλία στην ατομική τους καθημερινότητα. Η διδασκαλία αποκαλύπτει τις προσωπικές μας ατέλειες. Δεν τις διορθώνει. Η διόρθωση έχει περάσει από καταβολής του κόσμου στην ευθύνη κάθε προσώπου, και αυτή είναι η σκληρή αλήθεια.

Ο δημιουργός του ανθρώπου έχει αφήσει στο άτομο την διαχείριση της προσωπικής του ζωής, διότι αυτή μόνο η ελευθερία των επιλογών εξασφαλίζει την ατομική ελευθερία και ωριμότητα. Η παρέμβαση άλλων, δηλώνει ότι το άτομο δεν είναι ελεύθερο, αλλά είναι δούλος άλλων κυρίων, ενώ ο δημιουργός έκτισε τον άνθρωπο για να είναι ελεύθερος, να παίρνει αποφάσεις με βάση την δική του γνώμη, ανεξάρτητα από τις συμβουλές των άλλων, ακόμη και του καθρέφτη.

Το πρόσωπο κάθε ατόμου έχει την ευθύνη για την βελτίωση της ατομικής του κατάστασης. Οι εξωτερικές συμβουλές του καθρέφτη ή των άλλων, δεν αλλάζουν την δική μας ευθύνη προς την – κατά την γνώμη μας – τελειότητα. Και ο δημιουργός έκανε τον άνθρωπο ελεύθερο, για να οδηγείται προς την τελειότητα του δημιουργού, και όχι να προσαρμόζεται στις υποδείξεις μόνο των άλλων, ακόμη και του καθρέφτη. Αυτή είναι η ουσία της διδασκαλίας του Χριστού. Γίνεσθε τέλειοι, όπως ο πατέρας σας ο ουράνιος είναι τέλειος.

Η διδασκαλία διάσκει, ο καθρέφτης αποκαλύπτει. Το πρόσωπο όμως παίρνει την ευθύνη των αλλαγών. Κανείς δεν μπορεί να παρέμβει χωρίς την θέληση του φυσικού προσώπου, ακριβώς γιατί το πρόσωπο μετράει και όχι τα μέσα ή οι γνώμες των άλλων. Για τον λόγο αυτό και ο Χριστός έκανε μαθητές ελεύθερους ανθρώπους, ώστε, εφαρμόζοντας την δική του διδασκαλία, να μεταφέρονται προς την τελειότητα, όχι με την ευθύνη άλλων ή άλλων πλάγιων μέσων, αλλά με ευθύνη του ατόμου. Το άτομο ωριμάζει με τις εμπειρίες του. Οι άλλοι άνθρωποι παρακολουθούν και κρίνουν. Ο καθρέφτης έχει ολοκληρώσει το έργο του με την αποκάλυψη της αλήθειας. 

Ο καθρέφτης είναι το αντικείμενο με το οποίο παρατηρούμε τους εαυτούς μας. Χωρίς αυτόν δεν μπορεί να δει κάποιος τον εαυτό του, όσο και εάν οι άλλοι τον βεβαιώνουν για κάτι που βλέπουν στον εαυτό του. Και αυτή η αντικειμενική αλήθεια, την οποία όλοι οι άνθρωποι αξιοποιούμε δεκάδες φορές την ημέρα, αποτελεί ένα από τα βασικά δομικά στοιχεία της πίστης των ανθρώπων στην διδασκαλία του Χριστού.

Η διδασκαλία αυτή, δηλαδή, δεν είναι μόνο ευχές και προτροπές, αλλά είναι η απόδειξη της ωμής πραγματικότητας του εαυτού μας. Και αυτό αποτελεί σπουδαίο στοιχείο, για κάθε άτομο που ενδιαφέρεται να αλλάξει τα κακώς κείμενα της προσωπικής του ζωής, όπως συμβαίνει και με τις “υποδείξεις” του καθρέφτη, όταν θέλουμε να βελτιώσουμε την εξωτερική μας εικόνα.

Όλοι, δηλαδή, χρησιμοποιούμε τον καθρέφτη, προκειμένου να μάθουμε τί συμβαίνει στην εμφάνισή μας, όχι για λόγους αρέσκειας μόνο, αλλά και γιατί θέλουμε να βελτιώνουμε την εμφάνισή μας, και νομίζω ότι αυτό είναι η εμπειρία όλων μας. Και είναι προφανές ότι αυτή η ανάγκη της βελτίωσης της προσωπικής μας εικόνας, υπάρχει και σε πολλούς από μας, για να δούμε και λίγο βαθύτερα, όχι μόνο τις ατέλειες του προσώπου, αλλά και του εσωτερικού μας κόσμου.

Όπως, δηλαδή, ο καθρέφτης αντανακλά “με ειλικρίνεια”  ότι εμφανίζεται μπροστά του, κατά παρόμοιο τρόπο και η εικόνα του εσωτερικού μας κόσμου – για όποιο άτομο θέλει να την βελτιώσει – έχει την ίδια ακριβώς ανάγκη. Έχει ανάγκη βελτίωσης, γιατί, όπως το σώμα εξωτερικά συσσωρεύει διάφορους “απρόσκλητους επισκέπτες”, με τον ίδιο τρόπο και ο εσωτερικός μας κόσμος που δεν είναι ορατός με τα φυσικά, αλλά με τα εσωτερικά μας μάτια του πνεύματος, της διάνοιας και των συναισθημάτων, δέχεται παρόμοιες “επισκέψεις ανεπιθύμητων επιδράσεων – μάλιστα πολλές φορές χωρίς να γίνονται αντιληπτές – με αποτέλεσμα και αυτή η περιοχή της προσωπικότητάς μας να πάσχει από “καθαριότητα ή μάλλον από καθαρότητα”.

Διότι η καθαριότητα αφορά την εξωτερική μόνο περιοχή, ενώ η καθαρότητα αφορά την εσωτερική. Για τον λόγο αυτό και το νερό πρέπει να είναι διαυγές, δηλαδή εσωτερικά καθαρό, χωρίς ανεπιθύμητες προσμείξεις, οι οποίες μπορεί να είναι επιβλαβείς στην υγεία μας. Άρα η καθαριότητα αφορά το έξω, αλλά η καθαρότητα το περιεχόμενο που περικλείει το εξωτερικό περίβλημα. Και στην διδασκαλία του Χριστού αυτή η καθαρότητα καθορίζει και την επιτυχία ή όχι της πίστης μας, ως προς τα αποτελέσματα.

Διότι, εάν δεν υπάρχει καθαρότητα και διαύγεια στον εσωτερικό μας κόσμο, δηλαδή στην περιοχή των προθέσεων, των υπολογισμών και των επιλογών, τότε η “όρασή” μας δεν είναι ασφαλής κατά το φαινόμενο, άρα κινδυνεύουμε να κάνουμε λάθη στους υπολογισμούς και στις πράξεις μας, με δυσάρεστες πολλές φορές συνέπειες. Άρα, όσο πιο καθαρό είναι το περιεχόμενο και η περιοχή που φιλοξενεί αυτό το περιεχόμενο μέσα μας, τόσο καλύτερα το άτομο μπορεί να διακρίνει μεταξύ καλού και πονηρού, ή και του καλύτερου ατομικού του συμφέροντος.

Και αυτό ακριβώς δίδαξε ο Χριστός. Μάθετε από την βελτίωση της εξωτερικής σας εμφάνισης, προκειμένου να βελτιώνετε και την εσωτερική σας κατάσταση, η οποία μπορεί να μην είναι ορατή, όπως συμβαίνει στην εξωτερική μας εικόνα, ωστόσο αυτή η εσωτερική σας κατάσταση είναι αυτή που θα επηρεάσει αποφασιστικά και τις αποφάσεις και τις ατομικές σας πράξεις. 

Τα αναδυόμενα, τα εμφανιζόμενα όταν δεν τα περιμένουμε, παράθυρα, είναι οι εικόνες της δικής μας καθημερινής ζωής και οι προκλήσεις και προσκλήσεις του δικού μας ατόμου, τις οποίες και πρέπει να επεξεργαστούμε, και να απορρίψουμε ή να αποδεχθούμε, για να αρχίσει η επεξεργασία και η κατεργασία τους από το άτομό μας και όχι βέβαια από τους άλλους.

Αυτή είναι προσωπική και ατομική ευθύνη, όπως είναι η οδήγηση του δικού μας οχήματος, και η κατανάλωση τροφών στο δικό μας τραπέζι. Σε αυτές τις περιπτώσεις της δικής μας καθημερινότητας οι άλλοι παίζουν δευτερεύοντα και όχι πρωτεύοντα ρόλο. Οι άλλοι δεν μπορούν να μάς αντικαταστήσουν, ούτε να έχουν εκείνοι την ευθύνη που αναλογεί σε μάς. Καθένα άτομο είναι απόλυτα υπεύθυνο για τον τρόπο που χειρίζεται τα ατομικά του ζητήματα και δεν υπάρχει σύγχυση αρμοδιοτήτων και ευθυνών.

Και επειδή αυτή είναι μια αδήριτη αλήθεια στην προσωπική μας καθημερινότητα, όταν ερχόμαστε στα θέματα της πίστεως, θεωρούμε ότι πρόκειται για κοινωνική και όχι για προσωπική και ατομική ευθύνη. Και αυτή η παραδοχή ενοχοποιεί το άτομό μας. Διότι ξέρουμε με απόλυτη ασφάλεια ότι το όχημα που οδηγούμε και οι τροφές που καταναλώνουμε είναι στην προσωπική μας ευθύνη, και όχι στην ευθύνη των άλλων. Άρα, και στην προσωπική μας πίστη, στην καλλιέργεια και αξιοποίηση των δυνατοτήτων που μάς προσφέρει το εφόδιο της πίστης, δεν παίζει τον αποφασιστικό ρόλο η γνώμη των άλλων, αλλά μόνο η δική μας άποψη, η οποία μπορεί να διορθώνεται, εφόσον διαπιστώνουμε ότι δεν απέδωσε την ικανοποίηση της δικής μας ανάγκης.

Όπως, δηλαδή, ο τρόπος που οδηγούμε το όχημά μας και καταναλίσκουμε τις αναγκαίες τροφές βελτιώνεται προς την κατεύθυνση της δικής μας ικανοποίησης, έτσι και στα θέματα της ατομικής μας πίστης διορθώνουμε προς την ατομική μας πληρότητα και ικανοποίηση τα πάντα. Και αυτή η βελτίωση μπορεί να είναι υποβοηθούμενη, αλλά σε κάθε περίπτωση η ευθύνη της διαχείρισης δεν ανήκει σε άλλους αλλά στο υπεύθυνο άτομο.

Και η διδασκαλία του Χριστού αποβλέπει σε αυτό ακριβώς το στοιχείο. Όχι στη εγκατάλειψη της ευθύνης, αλλά στην βελτίωση των όσων δεν μάς ικανοποιούν, ώστε το αποτέλεσμα να οδηγεί προς την τελειότητα, και όχι στην άρνηση της αλήθειας ή την εγκατάλειψη της προσπάθειας για βελτίωση. Ποτέ ο Χριστός δεν έθεσε το άτομο εκτός της προσωπικής του – του ατόμου δηλαδή – ευθύνης, αλλά πάντοτε αξιοποιούσε την υφιστάμενη κατάσταση του ατόμου, προκειμένου να υποδείξει τρόπους βελτίωσης της προσωπικής καθημερινότητας.

Όταν κάποιος τον παρακάλεσε να μεσολαβήσει στην δίκαιη διανομή της οικογενειακής περιουσίας, ο Χριστός εξήγησε ότι δεν ήταν δική του δουλειά, αλλά των ατόμων που είχαν εμπλακεί στην διαμάχη της διανομής. Πρότεινε μόνο να φυλάγεται καθένας από την πλεονεξία, διότι αυτή στοιχειοθετεί την κατάσταση της ειδωλολατρίας, όπως εξήγησε ο απόστολος Παύλος αργότερα. Άρα η ευθύνη δεν μεταφέρθηκε στον Χριστό, αλλά παρέμεινε στα εμπλεκόμενα άτομα, τα οποία και έπρεπε να είναι προσεκτικά, εάν βεβαίως τους ενδιέφερε η γνώμη του Χριστού. 

Στην οθόνη του υπολογιστή μας ή στο κινητό μας τηλέφωνο εμφανίζονται κατά καιρούς διάφορα “παράθυρα”, δηλαδή εικόνες περιορισμένης έκτασης, οι οποίες μας δίνουν διάφορες πληροφορίες. Ενώ, δηλαδή, η οθόνη έχει ένα περιεχόμενο, έρχεται, εμφανίζεται – αναδύεται – ένα νέο, μικρότερης έκτασης εικονίδιο, το οποίο μάς δίνει άλλες πληροφορίες.

Και μπορεί αυτή η διαδικασία της εμφάνισης – ανάδυσης – ενός νέου παραθύρου να είναι πολλές φορές ενοχλητική, ωστόσο, είναι και αυτός ένας τρόπος επικοινωνίας που προσφέρει πολλές δυνατότητες. Διότι, εμείς ασχολούμαστε – στον υπολογιστή ή το τηλέφωνό μας – με κάτι που μάς ενδιαφέρει, αλλά μπορεί να υπάρχουν και άλλα θέματα, τα οποία δεν τα έχουμε ακόμη αξιολογήσει, και αυτά εμφανίζονται – αναδύονται – ξαφνικά μέσα στην ρουτίνα της δικής μας ζωής. Και μπορεί αυτό να είναι ενοχλητικό, ωστόσο είναι ένας τρόπος διακοπής της δικής μας ρουτίνας, ώστε να μάθουμε και κάτι νέο, που μέχρι εκείνη την στιγμή δεν μάς είχε απασχολήσει.

Και επειδή αυτός είναι πλέον ο κανόνας για δισεκατομμύρια ανθρώπους πάνω στον πλανήτη, είναι χρήσιμο να το θέσουμε και αυτό κάτω από τη δική μας διαχείριση. Διότι, όλα όσα εμφανίζονται, δεν σημαίνει ότι είναι χρήσιμα ή πολύτιμα. Ωστόσο, μάς δίνεται η δυνατότητα να τα επεξεργαστούμε, να τα “κατεργαστούμε”, και να ανταποκριθούμε κατά το δικό μας συμφέρον. Δηλαδή, ή να τα απομακρύνουμε ως άχρηστα, ή να τα μελετήσουμε, γιατί κρίνουμε ότι αυτό θα μάς ωφελήσει. Και αυτή η διαδικασία κάνει το άτομο πιο έμπειρο, ώστε αργότερα, όταν εμφανιστεί ξανά το ίδιο παράθυρο, να μη ξοδεύουμε χρόνο και δυνάμεις, αλλά να το απομακρύνουμε χωρίς σκέψεις και αμφιβολία.

Αυτή είναι η σύγχρονη διαδικασία της διάκρισης μεταξύ καλού και πονηρού, δηλαδή μεταξύ ωφέλιμου και επιζήμιου. Διότι πολλές φορές αυτή η κρίση εξαρτάται από την περίσταση. Και ενώ ένα θέμα τώρα δεν με ενδιαφέρει, αργότερα, κάτω από άλλες συνθήκες μπορεί να με ενδιαφέρει ή ακόμη και να είναι πολύτιμο. Με λίγα λόγια, το σύγχρονο άτομο καλείται καθημερινά να αντιμετωπίζει τις προκλήσεις – τα αναδυόμενα παράθυρα – όχι μόνο με μόνιμες επιλογές, αλλά ανάλογα με τις πραγματικές συνθήκες ζημίας ή κέρδους, χωρίς προσκόλληση στα παλαιότερα κέρδη ή ζημίες.

Και στην διδασκαλία του Χριστού αυτό είναι μια πολύτιμη υπόδειξη. “ Άπαντα κατεργασάμενοι στήναι ”. Μην αποκλείεται τις παρεμβολές όταν αυτές φτάνουν σε σάς χωρίς εσείς να το έχετε ζητήσει, αλλά να εξετάζεται κάθε περίπτωση ξεχωριστά, διότι τώρα μπορεί να είναι επιζήμιο κάτι, αλλά αύριο να είναι πολύτιμο. Η εμπειρία που αποκτά ένα άτομο είναι το ζητούμενο καταστάλαγμα αυτής της διεργασίας. Γίνεται ώριμο, μέσα από την επεξεργασία κάθε πληροφορίας που φτάνει στην δική του “οθόνη” ενημέρωσης.

Και η προσωπική μας ζωή δεν είναι τίποτα άλλο κάθε μέρα, από χιλιάδες “αναδυόμενα παράθυρα “ πληροφοριών, τα οποία καλούμαστε να τα επεξεργαστούμε προς το συμφέρον μας. Κάθε απόκρυψη ενός παραθύρου, μπορεί να μην είναι ωφέλιμη. Η επεξεργασία, η κατεργασία των πληροφοριών είναι αυτή που θα φέρει σταδιακά το άτομο σε ωριμότητα σκέψης και διάκρισης μεταξύ καλού και πονηρού. 

Η κάθε εποχή έχει τους δικούς της τρόπους έκφρασης των πραγμάτων που μπορεί να απασχολούν ένα άτομο. Έχει τους κοινούς τόπους, την κοινή αντίληψη, αλλά έχει και διαφοροποιήσεις σε σχέση με το παρελθόν, και, προφανώς, θα έχει και σε σχέση με το μέλλον.

Αυτή είναι μια αδήριτη πραγματικότητα της κοινωνικής ζωής της ανθρωπότητας, αρκεί κανείς να επισκεφτεί ένα αρχαιολογικό μουσείο μιας περιοχής, για να κατανοήσει την διαφορά μεταξύ του παλαιού και του σύγχρονου κόσμου, σε σχέση με τις εικόνες και την πρακτική της καθημερινότητας. Αλλάζουν οι καιροί, αλλάζουν σταδιακά τα πάντα. Από τον τρόπο της ενδυμασίας, των υλικών της τροφής, τις καθημερινές ασχολίες που είχαν και έχουμε και εμείς σήμερα, μέχρι τα πιο σπουδαία θέματα της ζωής, πχ ο θάνατος και τα ταφικά έθιμα, όλα έχουν αλλάξει σε σχέση με το παρελθόν. Και φυσικά εμείς δεν θα κρίνουμε το παρελθόν, γιατί και αυτό για εκείνους τους ανθρώπους ήταν ό,τι καλύτερο είχαν μέχρι εκείνη την στιγμή.

Τώρα, τον 21ο αιώνα, για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας βιώνουμε ένα νέο τρόπο ζωής, καλύτερο ή χειρότερο δεν έχει σημασία. Διότι εμείς πλέον δεν μετακινούμαστε μόνο με τα πόδια, αλλά διαθέτουμε και εξελιγμένα – που εξελίσσονται ακόμη περισσότερο καθημερινά – συστήματα μετακίνησης, με αποτέλεσμα οι ατομικοί μας χρόνοι και οι δυνάμεις να διατάσσονται με άλλη πλέον σειρά προτεραιότητας.

Διαθέτουμε περισσότερο ελεύθερο – από την εργασία μας – σπουδαίο χρόνο, δαπανούμε λιγότερη δύναμη στις καθημερινές μας απασχολήσεις, και γενικά απολαμβάνουμε – προς το παρόν ! – ένα καλύτερο κοινωνικό και προσωπικό περιβάλλον, το οποίο μάς επιτρέπει να θέτουμε διαφορετικές προτεραιότητες, από εκείνες που απασχολούσαν τους ανθρώπους των παλαιότερων εποχών.

Και αυτή ακριβώς η αλήθεια της σύγχρονης πραγματικότητας είναι ένα κρίσιμο στοιχείο για την κατανόηση της δικής μας εποχής, και το δικού μας συμφέροντος, ατομικού και κοινωνικού. Αυτή η σπουδαία διαφοροποίηση μέσων και δυνατοτήτων σε σχέση με το παρελθόν, εναπόκειται στην προσωπική μας ευθύνη να την κατανοήσουμε, και να θέσουμε νέες προτεραιότητες στην προσωπική καθημερινή μας ζωή. Η σύγκριση με τους παλαιούς δεν έχει κανένα νόημα, διότι αυξάνει τον εγωισμό μας, και αποκλείει τις βελτιώσεις στην δική μας καθημερινότητα.

Οι παλαιότεροι άνθρωποι έζησαν τότε, κάτω από τις δικές τους συνθήκες, και κρίθηκαν με βάση τα μέσα και τις συνθήκες εκείνης της εποχής. Σήμερα εμείς έχουμε άλλον τρόπο ζωής, περισσότερες ευκαιρίες έρευνας και κατανόησης του κόσμου και του εαυτού μας, γεγονός που – συνήθως – μπορεί να βελτιώσει και τις προοπτικές της προσωπικής μας ζωής. Και η διδασκαλία του Χριστού δεν είναι αναφορά και εκτίμηση του καλού ή κακού παρελθόντος, αλλά είναι η πρόκληση για ένα καλύτερο μέλλον, σύμφωνα με όσα ο ίδιος και οι μαθητές του μάς εξήγησαν. Το σήμερα είναι πολύτιμο. Το παρελθόν μάς διδάσκει. Το μέλλον είναι το ζητούμενο.

Και ο Χριστός ασχολήθηκε με όλο το τρίπτυχο: προσοχή στο σήμερα, γιατί αυτό βιώνουμε. Προσοχή στο παρελθόν, γιατί από αυτό θα μάθουμε. Και – προπάντων – προσοχή στο μέλλον. Διότι η ζωή δεν ανήκει στο παρελθόν, αλλά σήμερα χτίζει το αύριο. Και η σύγχρονη νόηση επιβάλλει την αποδοχή της επικαιρότητας μέσα από την προσωπική μας κρίση για την κατάκτηση των στόχων μας.