Ο κόσμος γύρω μας είναι ανεξιχνίαστος. Τόσο κατά την φυσική του διάσταση, όσο και κατά την κοινωνική του πολυπλοκότητα, όπως μπορούμε να συμπεράνουμε από την προσωπική μας πείρα καθημερινά, όπου οι ερευνητές των φυσικών και χημικών διαστάσεων αγωνίζονται να εξακριβώσουν ακόμη και στοιχειώδη πράγματα, πχ από τί υλικό αποτελείται το σύμπαν που μάς περιβάλλει – η απάντηση συνήθως είναι “σκοτεινή ύλη”, αλλά αυτή δεν είναι απάντηση σοβαρή ως προς την ερώτηση για το υλικό του σύμπαντος, αφού μέσα σε αυτό ζούμε καθημερινά οκτώ δισεκατομμύρια άνθρωποι – ή γιατί δεν υπάρχει ειρήνη στον κόσμο αλλά υπάρχουν πόλεμοι και θάνατος, ενώ έχουμε ικανούς – τους καλύτερους που μπορούμε δηλαδή – και δεν θα έπρεπε να υπάρχουν αυτά τα φαινόμενα που όλοι ξέρουμε ότι συμβαίνουν γύρω μας.

Άρα, είναι προφανές ότι υπάρχει ανάγκη εξιχνίασης των θεμάτων που εμπίπτουν στην προσωπική μας καθημερινότητα, όχι βέβαια για να δώσουμε απάντηση σε τέτοια ερωτήματα όπως τα παραπάνω, αλλά για να λάβουμε απαντήσεις στα προσωπικά μας ερωτήματα για τις επιτυχίες ή τις αποτυχίες στην προσωπική μας ζωή. Διότι τα γενικότερα ερωτήματα της ανθρωπότητας και της ζωής είναι σημαντικά και μάς αφορούν όλους, αλλά η απάντηση αυτών των ερωτημάτων δεν λύνει και τα προσωπικά μου προβλήματα που αντιμετωπίζω προσωπικά ως άτομο.

Για τον λόγο αυτό και καταφεύγουμε στις προσωπικές μας προσεγγίσεις των ερωτημάτων που θέτει  προσωπική μας καθημερινή ζωή, προκειμένου η ατομική μας ζωή να γίνεται καλύτερη και όχι χειρότερη. Και η διδασκαλία του Χριστού ήρθε να καλύψει αυτό το κενό, δηλαδή να δώσει ατομικές απαντήσεις, οι οποίες όμως θα είναι και εφαρμόσιμες – εάν θέλουν οι άνθρωποι – από το κάθε άτομο που έχει αντίστοιχα ερωτήματα ζωής.

Δεν επιβάλλει η διδασκαλία. Υποδεικνύει δρόμους, και δίνει συμβουλές για το ενδιαφερόμενο άτομο, ώστε να πετυχαίνει, ή – όταν αποτυχαίνει – να μπορεί να βρει την αιτία της αποτυχίας του συντεταγμένα και όχι δημαγωγικά. Όλη η διδασκαλία του Χριστού, η υγιαίνουσα διδασκαλία και όχι αυτή που είναι μεικτή με ανθρώπινες ιστορίες πραγματικών ή φανταστικών ανθρώπων, έχει ένα σκοπό: να εκπαιδεύει το άτομο μέσα από την καθημερινή του πρακτική ζωή, να ανακαλύπτει το θέλημα του δημιουργού του, γιατί αυτή η ανακάλυψη/αποκάλυψη βελτιώνει την δική του ζωή, και πολλές φορές και κάποιων άλλων.

Και, φυσικά, σε καμία περίπτωση δεν προβλέπει αδικία των άλλων έναντι του ατομικού συμφέροντος. Και εδώ είναι η εξιχνίαση των ατομικών μας ορίων. Όταν ανοίγεται ένας δρόμος, πχ πλουτισμού, δεν μπορούμε να βάλουμε όρια, διότι μάς παρασύρει η πλεονεξία σε ορίζοντες εκτός των υποκειμενικών μας ορίων, οδηγώντας τις αποφάσεις μας σε πράξεις εις βάρος των άλλων, δηλαδή δημιουργώντας νέες αδικίες και νέα μάχη μεταξύ των ανθρώπων.

Ο Χριστός δεν είπε να μην έχετε περιττά, αλλά να έχετε αυτάρκεια σε όσα είναι απαραίτητα για την ζωή σας, και να έχετε περισσεύματα σε θέματα που αφορούν την προσωπική σας ζωή. Διότι η εξιχνίαση των ατομικών μας ορίων δεν είναι θέμα του θεού, αλλά είναι προσωπική μας υπόθεση, ώστε να έχουμε και να περισσεύουμε μέσα στα όρια εκείνα που θα κάνουν το σύνολο της ατομικής μας ζωής καλύτερο, αλλά και θα υπάρχουν περισσεύματα για το μέλλον, εγγύς και αιώνιο. 

Τα προσωπικά μας όρια, καθώς και τις δυνάμεις που διαθέτει κάθε άτομο, δεν τις γνωρίζει κανείς άλλος πλην του ιδίου ατόμου. Οι άλλοι μπορεί να βλέπουν και να υποπτεύονται, όμως την αλήθεια την γνωρίζει μόνο το άτομο που ζει και βιώνει την προσωπική του καθημερινότητα. Και αυτή η πραγματικότητα της προσωπικής γνώσης είναι το κλειδί για να κατανοήσουμε τον εαυτό μας, αλλά και τον κόσμο που μάς περιβάλλει, φυσικό και κοινωνικό.

Διότι αυτή είναι η ατομική ζωή κάθε ανθρώπου. Να κατανοεί, να συνεργάζεται και να συνυπάρχει με το περιβάλλον της εποχής του, και όχι βέβαια με τα φαντάσματα του παρελθόντος ή τα ακαθόριστα οράματα του μέλλοντος. Διότι, χάνοντας το παρόν, έχουμε ήδη χάσει την επαφή μας με την πραγματικότητα, και αυτό θα φέρει βαρύ τίμημα στην προσωπική μας ζωή. Και μπορεί προς το παρόν να μην υπάρξουν συνέπειες, ωστόσο είναι απολύτως βέβαιο ότι θα έρθουν οι συνέπειες.

Διότι η ζωή δεν είναι video game, αλλά είναι πραγματικότητα, και τα λάθη τα πληρώνει όποιος κάνει το λάθος. Μάλιστα, για τους ανθρώπους του 21ου αιώνα, ήρθε να προστεθεί ένα νέο κεφάλαιο που δεν υπήρχε μέχρι πριν λίγα χρόνια: η τεχνητή νοημοσύνη. Δηλαδή, ένα πρόγραμμα που αντικαθιστά το μυαλό του ατόμου σε βασικής φύσεως πράγματα, όπως γινόταν εδώ και δεκαετίες με τις αριθμομηχανές. Δηλαδή η μηχανή κάνει την αριθμητική πράξη, και εγώ απλά διαβάζω το αποτέλεσμα.

Και αυτή η νέα πραγματικότητα της τεχνητής νοημοσύνης είναι απολύτως βέβαιο ότι σύντομα, σε πολύ λίγα χρόνια, δηλαδή αύριο, θα χρειαστεί να ξέρουμε καλά τα πράγματα, διότι θα είναι εύκολο να εξαπατηθούμε, κάτι που συμβαίνει ήδη και σε πολλούς απλούς ανθρώπους, που δεν γνωρίζουν τις παγίδες της σύγχρονης εξαπάτησης.

Για τον λόγο αυτό τώρα πολύ περισσότερο από ποτέ, η επαγρύπνηση και η γνώση της αλήθειας είναι επιτακτική, προκειμένου να αποφύγουμε τις παγίδες της σύγχρονης πραγματικότητας. Μάλιστα, όσοι άνθρωποι ενδιαφέρονται να διατηρήσουμε την ερευνητική μας διάσταση ανοιχτή, θα πρέπει να εξετάζουμε προσεκτικά την υγιαίνουσα  διδασκαλία του Χριστού, αφού μόνο αυτή εγγυάται ανοιχτούς ορίζοντες ελευθερίας της γνώσης και της αλήθειας.

Οι ανθρώπινες διδασκαλίες, που μπορεί να προσφέρουν αίσθηση γνώσης και σοφίας, δεν πρέπει να αντικαθιστούν, αλλά να εμπλουτίζουν την αλήθεια του δημιουργού, όπως την εξήγησε ο Χριστός. Η ασφαλής γνώση της Καινής Διαθήκης, είναι η μόνη εγγύηση για την καλύτερη κατανόηση του κόσμου και του εαυτού μας, με βάση την αλήθεια της πραγματικής και όχι της ζωής των φαντασιώσεων και της τεχνητής νοημοσύνης. Και η εξιχνίαση των ορίων που θέτει η Καινή Διαθήκη, απλώνεται σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης, αλλά και του σύμπαντος, διότι όλοι ζούμε μέσα στον ίδιο κόσμο και στο ίδιο σύμπαν, που επηρεάζει την ατομική μας καθημερινότητα, αλλά προδιαγράφει και το προσωπικό μας μέλλον.

Η διδασκαλία του Χριστού δεν έκλεισε τις πόρτες της γνώσης της αλήθειας, αλλά άνοιξε στους υπάρχοντες ορίζοντες, τον ορίζοντα της αιωνιότητας για όποιο άτομο ενδιαφέρεται να ζήσει αυτή την διάσταση, δίπλα στην -πολλές φορές – μίζερη προσωπική μας πραγματικότητα της ημέρας. 

Εξιχνιάζω, δηλαδή ψάχνω και ακολουθώ τα ίχνη, δηλώνει μια πορεία με ένα σκοπό ή με πολλούς σκοπούς. Και αυτό σημαίνει δραστηριότητα και όχι αδράνεια. Διότι είναι γνωστό ότι η αδράνεια και η απραξία δεν προσφέρουν – κατά κανόνα – τίποτα στην προσωπική μας ζωή. Αντίθετα, η δράση και η επαγρύπνηση φέρνουν καλό καρπό, πολύτιμο για το αύριο και το μέλλον.

Η εξιχνίαση επομένως των προσωπικών μας ορίων, όπως αυτή ορίζεται για το κάθε άτομο χωριστά ανεξάρτητα από πληθυσμιακές παραμέτρους, είναι ένα προσωπικό άθλημα της καθημερινότητας. Διότι κάθε εξιχνίαση και αναγνώριση επί του “εδάφους” της προσωπικής μας ζωής, όπως αυτή διαμορφώνεται καθημερινά, έχει διαστάσεις, και μάλιστα απεριόριστες. Διότι δεν είναι μόνο το μήκος και το πλάτος, αλλά είναι και το βάθος και το ύψος, όπως καθένας κατανοεί την προσωπική του “περιουσία”.

Η επιφάνεια είναι το ορατό στοιχείο, το βάθος όμως είναι το άγνωστο και μη ορατό, το κρυφό τμήμα της προσωπικής μας ζωής, και κανένα άλλο πρόσωπο δεν μπορεί να υπεισέλθει εκεί χωρίς την δική μας συγκατάθεση. Θα λέγαμε, δηλαδή, ότι οι μη ορατές διαστάσεις είναι αυτές που κρύβουν τα μυστικά της προσωπικής μας ζωής, και όχι βέβαια μόνο τα φαινόμενα που μπορεί να δει καθένας εξωτερικά.

Και αυτή η διερεύνηση, η εξιχνίαση της προσωπικής μας υπαρξιακής “περιουσίας” – ανεξάρτητα από την φυσική περιουσία που κάθε άτομο μπορεί να διαθέτει – είναι το χωράφι της προσωπικής μας καθημερινής ζωής. Μέσα σε αυτά τα όρια της προσωπικής μας καθημερινότητας συντελούνται όλα τα γεγονότα, αλλά όχι μόνον εκείνης της στιγμής ή της ημέρας, αλλά – πολλές φορές – και του προσωπικού μας μέλλοντος, εγγύς, απώτερου, απώτατου ή και αιώνιου για τους πιστεύοντας Χριστιανούς.

Και αυτά είναι τα όρια της προσωπικής μας καθημερινότητας. Δεν είναι φανταστικά, αλλά είναι υπαρκτά, στηρίζονται στην σημερινή μας πρακτική καθημερινότητα, αλλά την ίδια στιγμή “στρώνουν και το χαλί” για το αύριο. Το αύριο κατά κανόνα δεν “πέφτει από τον ουρανό”, αλλά είναι η συνέχεια του σήμερα, όπως και το σήμερα ήταν συνέχεια του χθες. Και αυτή η προσωπική αλυσίδα των πραγμάτων, που συνθέτουν όμως το σύνολο της ατομικής μας – και πολλές φορές και της κοινωνικής μας – ζωής, ήταν το θέμα της διδασκαλίας του Χριστού.

Όλα ξεκινούν από το μικρό για να γίνουν μεγάλα και μεγαλύτερα. Αυτός είναι ο νόμος της δημιουργίας, και το ξέρουν όλοι οι ζωντανοί σήμερα – όπως και όσοι ζούσαν στο παρελθόν – χωρίς καμία εξαίρεση. Το σημερινό μικρό θα μεγαλώσει. Και το μεγάλο θα γίνει μεγαλύτερο. Αυτός ήταν ο τρόπος που εξήγησε ο Χριστός τον φυσικό κόσμο, και αυτός είναι ο κανόνας και για τον μη ορατό κόσμο, που όμως ζει και κινείται μέσα μας, και αυτός παράγει τα έργα που θα εμφανιστούν στο μέλλον.

Σε αυτόν τον “έσω άνθρωπο” έδωσε μεγάλη προσοχή ο Χριστός. “Έσωθεν, εκ της καρδίας εξέρχονται τα κακά και δυσάρεστα”, που όμως δηλητηριάζουν την προσωπική μας καθημερινή ζωή. Η ρίζα τροφοδοτεί τα κλαδιά και τα φύλλα, για να κάνουν τον καρπό σε κάθε δέντρο. Αλλά και τα φύλλα και τα κλαδιά στέλνουν στην ρίζα τα απαραίτητα συστατικά για να μεγαλώνει και να φέρνει περισσότερα αναγκαία στοιχεία, για να αυξάνεται ο καρπός στην ζωή του ατόμου. Η “επέμβαση”, η νέα γέννηση που εξήγησε ο Χριστός, δεν είναι στην επιφάνεια, αλλά είναι στα βάθη των ορίων της υπαρξιακής μας υπόστασης. Εκεί βρίσκεται το μυστήριο της προσωπικής μας καθημερινής συμπεριφοράς. 

Η εξιχνίαση των προσωπικών μας ορίων δεν ανήκει στους άλλους, αλλά είναι μια απόλυτα προσωπική υπόθεση μέσα στην ατομική μας καθημερινότητα. Ο τρόπος που διαχειριζόμαστε τα διάφορα θέματα της προσωπικής ζωής, καθώς και οι στόχοι που έχουμε στην καθημερινότητα, τοποθετούν το πλαίσιο, εντός του οποίου κινείται η προσωπική μας προοπτική σε καθημερινή βάση.

Δεν πρόκειται, δηλαδή, κατά κανόνα για θέματα των άλλων ανθρώπων – ακόμη και αν πρόκειται για πρόσωπα που συγκατοικούμε ή συνεργαζόμαστε, αλλά πρόκειται για απόλυτα προσωπική ευθύνη του ενεργούντος – ή του αδιαφορούντος – προσώπου, το οποίο και εισπράττει τα επίχειρα της προσωπικής του προσπάθειας για κατανόηση και εξιχνίαση των ορίων που το αφορούν προσωπικά.

Και επειδή σε όλους μας αρέσει να αποδίδουμε στους άλλους τα δυσάρεστα και στους εαυτού μας τα ευχάριστα και το κέρδος, δημιουργείται η ψευδαίσθηση ότι οι άλλοι φταίνε για τα κακά και τα άσχημα, ενώ οι επιτυχίες είναι όλες αποκλειστικά δικές μας. Και αυτό δεν βοηθά. Διότι η αλήθεια δεν είναι πάντα με αυτό το μέτρο, αλλά εμπεριέχει και τις δικές μας ευθύνες για τα γεγονότα που μάς αφορούν.

Το πρώτο, δηλαδή, βήμα για τον εξορθολογισμό, όταν αναζητούμε να μάθουμε και να εξιχνιάσουμε τα όρια και τις περιοχές της προσωπικής μας ζωής, είναι να συνειδητοποιήσουμε – και να αποδεχθούμε – ότι τον πρώτο λόγο της ευθύνης τον έχουμε εμείς ως άτομα και όχι η γύρω κοινωνία. Διότι, ανεξάρτητα από τις εξωτερικές συνθήκες, οι αποφάσεις για το πρακτέο κάθε στιγμή δεν ανήκουν αποκλειστικά στους άλλους, αλλά – ίσως – τους αναλογεί ένα μερίδιο μικρό, σε σχέση με το δικό μας μεγαλύτερο. Και αυτό είναι το πρώτο βήμα για τον εξορθολογισμό της προσωπικής μας κρίσης και αντίληψης.

Να μεταθέσουμε δηλαδή τα όρια των ευθυνών από τους άλλους στους εαυτούς μας, προκειμένου να ξεκινήσει και η αποκατάσταση – εάν ενδιαφερόμαστε – προς την σωστή κατεύθυνση της προσωπικής μας καθημερινότητας. Η απόδοση της πλήρους ευθύνης στους άλλους, τυφλώνει, και οδηγεί σταδιακά σε μυωπία την προσωπική μας κρίση, και αυτό έχει ως μόνιμο αποτέλεσμα την λανθασμένη εκτίμηση των γύρω μας πραγμάτων, και την λήψη λανθασμένων αποφάσεων και πράξεων.

Για τον λόγο αυτό και ο Χριστός δεν μίλησε μόνο για την κοινωνική αδικία – που ήταν και θα είναι για πάντα το βαρύ τίμημα των λαθών μας, αλλά τοποθέτησε την ευθύνη στο κάθε άτομο κάθε κοινωνίας. Διότι, η αλλαγή ενός προσώπου φέρνει και την συνολική αλλαγή σταδιακά. Η αμεριμνησία και η αδιαφορία φέρνει τα δυσάρεστα αποτελέσματα της φθοράς και της της κοινωνικής διαφθοράς, με ότι αυτό συνεπάγεται για την καθημερινή μας ζωή. Διότι, μετά την άδικη πράξη, απαιτείται αποκατάσταση, η οποία – κατά κανόνα – είναι εκδικητικής φύσεως, και η νέα αδικία -εκ/δίκηση – φέρνει και άλλη αδικία, και στο τέλος καταλήγουμε στα δικαστήρια και στους πολέμους με αθώα θύματα, πολλές φορές και τους ίδιους μας τους εαυτούς.

Και ο Χριστός συνέστησε: μην εκδικείτε τους εαυτούς σας, αλλά περιμένετε να εμφανιστεί η αλήθεια, καλλιεργώντας την προσωπική σας υπομονή. Αν αντιδράσετε λάθος, θα το πληρώσετε, διότι όλα εδώ πληρώνονται προς το παρόν, αφού το μέλλον δεν το γνωρίζει κανείς. 

Τα μόνα ασφαλή όρια που μπορούμε να γνωρίζουμε είναι τα όρια του φυσικού μας σώματος και του σπιτιού μας, εάν διαθέτουμε τέτοια ιδιοκτησία. Όλα τα υπόλοιπα, ατομικά και κοινωνικά, είναι ανεξιχνίαστα τα όριά τους. Από τις ιδέες και τις ικανότητες, από την πολιτική και τις αξίες, από το περιβάλλον μέχρι την άγνωστη άκρη του σύμπαντος, όλα είναι χωρίς όρια, και, φυσικά, κανείς δεν μπορεί να τα ξέρει μέχρι σήμερα, τουλάχιστον.

Ακόμη και το σύμπαν, λένε οι ειδικοί επιστήμονες, επεκτείνεται. Δηλαδή υπάρχει το σύμπαν που όλοι κατανοούμε με τα δισεκατομμύρια γαλαξίες και αναρίθμητα αστέρια, αλλά, λένε οι επιστήμονες ότι υπάρχει και άλλο σύμπαν, μέσα, εντός του οποίου επεκτείνεται το δικό μας σύμπαν. Και αυτό είναι ανεξιχνίαστο και αφελές. Διότι όταν λέμε σύμπαν, πρέπει να καθορίσουμε τα όριά του, ώστε να ξέρουμε τί μάς γίνεται. Γιατί διαφορετικά θα πέφτουμε θύματα κάθε κατεργάρη, που θέλει να μάς πουλήσει την πραμάτεια του! 

Και η ακρίβεια στην διδασκαλία του Χριστού είναι εξαιρετικά σοβαρό θέμα. Διότι και μία μόνο αλλαγή στο κείμενο της υγιαίνουσας διδασκαλίας όπως την καθόρισαν οι Πατέρες, αρκεί για να αλλάξει όλο το νόημα, και το άτομο της πίστης στον Χριστό να διδάσκεται ανθρώπινα συμφέροντα και ανθρώπινες διδασκαλίες, οι οποίες μπορεί να έχουν φαινόμενο σοφίας, και να νομίζουμε ότι είναι εκ θεού, αλλά στην ουσία πρόκειται για πλάνες συμφερόντων του κόσμου τούτου του φθαρτού και προσωρινού.

Όμως η Ανάσταση του Χριστού επιβεβαίωσε την ύπαρξη και άλλου κόσμου, μέσα στον οποίο κατοικεί η Δικαιοσύνη, στοιχείο που κατά κανόνα λείπει από την ανθρωπότητα, όπως τουλάχιστον την ξέρουμε από την ιστορία μέχρι σήμερα, και αυτή η έλλειψη αυτού του στοιχείου της Δικαιοσύνης μάς πληγώνει όλους καθημερινά. Διότι δεν είναι μόνο οι πόλεμοι, οι χήρες και τα ορφανά και η φτώχεια, αλλά είναι και το καθημερινό αίσθημα που κυριεύει κάθε καλοπροαίρετο άτομο μέσα στην προσωπική του καθημερινότητα.

Και στο στοιχείο αυτό της καθημερινότητας εντόπισε ο Χριστός την βάση της αυτοκαταστροφής μας: δηλαδή, στην αδικία. Την οποία – δυστυχώς – όλοι εφαρμόζουμε στην προσωπική και κοινωνική μας ζωή, και αυτό έχει αρνητικό αντίκτυπο στο σύνολο της ανθρώπινης κοινωνίας. Διότι, όλα ξεκινούν από το άτομο που διαχειρίζεται την δική του ευθύνη, άσχετα αν πρόκειται για σπουδαία θέματα της καθημερινότητας ή πρόκειται για τις απλές ανθρώπινες σχέσεις, που όμως δηλητηριάζουν τον εσωτερικό μας κόσμο, και φέρνουν την δίψα για εκδίκηση, στοιχείο που καταστρέφει την εσωτερική μας ισορροπία.

Και αυτά τα όρια του εσωτερικού μας ανθρώπου, δηλαδή των αισθημάτων, και των σκέψεων και υπολογισμών μας, που λειτουργούν όμως όλα μέσα στον άνθρωπο, αλλά οπωσδήποτε εντός του δικού μας προσωπικού σώματος – δεν έχουμε και τίποτα άλλο στον πλανήτη αυτόν παρεκτός του ατομικού μας φυσικού σώματος για να εξιχνιασουμε – αυτή η εξιχνίαση ανήκει αποκλειστικά στο άτομο που διαθέτει τον κοινό νου και την στοιχειώδη ευαισθησία στην συνείδησή του.

Το να εξιχνιάζουμε με κουτσομπολιό τις πράξεις των άλλων, είναι ο εύκολος δρόμος. Το να ρίξουμε όμως μια συστηματική και όχι φευγαλέα ματιά στον προσωπικό μας καθρέφτη της συνειδήσεως, αυτό απαιτεί τόλμη και δύναμη, την οποία – δυστυχώς – δεν διαθέτουμε.